14.3.4. Легионеллез қоздыргышы

Легионеллез (легионерлер ауруы, син. питтсбург пневмониясы, Понтиак қызбасы, Форт-Бр қызбасы) - Ье§іопе11а рпеиторһііа туғызатын жүқпалы ауру, қызбамен, қарқынды жалпы интоксикациям өкпе, орталық жүйке жүйесі мен бүйректің, тағы басқа да ағзалардың зақымдалуымен сипатталады.

Таксономиясы.

Тұқымдастыгы: Ье§іопе11асеае.

Туыстастыгы: Ье§іопе11а.

Түрі: Ье§іопе11а рпеиторһііа.

Легионеллез қоздырғышын 1977 жылы Д. Мак-Дейд пен С. Шепард ашқан. Филадельфияда (АК 1976 жылы «Америкал ық легион» үйымның съезіне қатысқан адамдар арасында осы ауру таралғандығы легионеллез дегі аталады.

Морфологиясы және тинкториалды қасиеттері. Легионеллалар - грам теріс таяқшалар, ке жіпше тәрізді пішіндері кездеседі. Спора, капсула түзбейді, бір немесе екі талшығы бар.

Дақылдандыру. Легионеллалар - аэробтар, 5% көмірқышқыл газы бар ортада жақсы өседі, өсі жағдайларына талғамды: тек арнайы күрделі қоректік орталарда (Ь-цистеин және ерігіш пирофосфатте (Ғе³⁺) қосылған буферлі көмір-ашытқы агары) ғана өседі. 3-5 тәулікте тығыз қоректік ортада агарга е отырып, қоңыр пигментті ерекше колониялар түзеді. Легионеллалар факультативті жасушаішііг паразитгер, сондықган оларды тауық әмбрионының сарыуызды қабығында және жасуша дақылында өсір" болады.

Ферменттік белсенділігі. Легионеллалардың биохимиялық белсенділігі күрделі: протеоли ферменттер кешені, эстеразалар, гликолитикалық ферменттері бар, көмірсуларды ферменттемей желатинді сүйылтпайды, уреаза түзбейді, нитратты қалыпқа келтіреді. Ферментгік белсенділігі бактерия қоректік ортада дақылдандыру және өсіру жағдайына байланысты. Каталазаға қойылған сынама о оксидазаға - әлсіз оң немесе теріс нәтижелі болады.

Антигендік қасиеті. Ь.рпеиторһііа-ның 16 серологиялық тобын бөледі. Ье§іопе11а рпеишорһі" Сһіатусііа рзіііасі-мен бірге туыстастық антигенге ие.

Патогенділік факторлары: 1. Факультативті жасушаішілік паразит - альвеолярлы макрофагтар ме моноциттерді зақымдайды; фагоцитоз кезіндегі фаголизосомды бірігуін басады. 2. Сыртқы мембранан басты ақуызы (порин) - түрлі спецификалық ақуыз макрофагтардың СЗ рецепторын байланыстыру үші" иммуногендік қасиетке ие. 3. Цитолизин немесе басты секреторлы ақуыз - цитотоксикалық жәк гемолитикалық белсенділігі бар 2п-металлопротеаза. 4. Липополисахарид - эндотоксин. 5. Цитопла матикалық мембрананың басты ақуызы - ыстық шокты тудыратын ақуыз. 6. Протеолитикалық ферментгер; фосфатаза, липаза, нуклеаза - иесінің жасушаларының бүзылуы. 7. Амебаларда болу және көбею мүмкінд' - қоршаған ортада үзақ сақталуына әсер етеді.

генттілігі. Легионеллалар бір жылга дейін құбыр суларында сақталуы мүмкін, бірақ этилді ормалинге, жоғары температураға өте сезімтал, осылардың әсерінен бірнеше минуттан кейін *; Бактериялар мезофил болып келеді және 45°С температура мен рН 6,5-8,5 аралығында жақсы і жағдайда биоқабыршық түзгенде дезинфекциялық затгар мен қоршаған орта факторларына күшейеді.

■емиологиясы. Легионеллаларғатеңіз шошқалары, маймылдар сезімтал болып келеді. Алғашқы еллез эпидемиясы 1976 жылы Филадельфиядағы "Америкалық легион" үйымының съезі кезінде 'осыдан бастап «легионерлер» ауруы деп аталды). Кейінгі жылдары легионеллездің спорадиялық ГЫ мен көптеген күрт көбеюі әлемнің әртүрлі мемлекеттерінде байқалды. "ионеллез сапронозды инфекциялар қатарына жатады. Легионеллалар табиғатта, әсіресе, ымдылар мен су жәндіктеріне толы жылы су қойма-ларында кең тараған: нәтижесінде алар осы организмдермен симбиотикалық қарым-қатынасқа түседі, олардың зат алмасу өнімдері өмір сүреді.

ыру ауалы - тамшы жолымен жүреді. Эндемиялық аймақтардағы топырақ, кондицинерленген есіндегі су, душтық қүрылымдағы су шашратқышы таралу факторлары болып табылады. пезбен әр түрлі жастағы адамдар, орта және үлкен жастағы ер адамдар, әсіресе су қүбырларында, ~а жүмыс істейтіндер жиі ауырады. Ауру жаз мезгілінде жиі кездеседі.

мгенезі. Инфекцияның ену қақпасы - тыныс жолдары. Оның төменгі бөлімдерінде қабыну процесі '*. Легтонеллалар - факультативті жасушаішілік паразиттер. Адам ағзасында альвеолярлы | агтарда, полиморфты-ядролы нейтрофильдерде және моноциттерде көбейеді. Бактериемия мүмкін. Бактерия бүзылған кезде эндотоксин бөлініп, ол интоксикацияға және жүрек-тамыр, ;жүйке жүйесінің, бүйректің әр түрлі зақымдалуына әкеледі.

інникалық көріністері. Легионеллездың негізгі 2 түрі болады: пневмониялық (легионерлер ■филадельфиялық қызба) және пневмониясыз өтетін жедел респираторлы ауру (Понтиак қызбасы).

№ кезеңі 5-7 күн. 5% жағдайда ауыр пневмония дамып, ОЖЖ, асқорыту жүйесі, бүйрек палады. Эпидемия кезінде филадельфиялық қызбаның өлім-жітімдік көрсеткіші 18-20%. Иммунитеті. Инфекциядан кейінгі иммунитеті зерттелмеген.

Микробиологиялық диагноз қою. Зерттелетін материал ретінде плевралдық сүйықтықты, сирек *да қақырықты, қанды, окпе тінінің бөлігін алады. Материалдан легионеллага қарсы моноклонды поликлонды антиденелермен төте ИФР қойып, микроскопта қарау жүргізіледі. Бактериологиялық қоздырғышты Ь-цистеин қосқан және пирофосфат темірі ерітілген ортада боліп алады. Серологиялық 03 қою ИФР, ИФТ және т.б. көмегімен іске асырылады.

Бактериологиялың зерттеу үшін материалды буферлі көмірлі-ащытқы ортасына себеді де, гатта инкубациялайды. Колонияның өсуі орта бетінде 4-5 тәуліктен кейін ғана байқалады. Дақылды ині мен темір пирофосфаты жоқ көмірлі-ащытқы ортаға себеді. Қайта егілген ортада өспегені мен ~ау ортасында өскені дақылдың легтонелла туыстығына жататынын дәлелдейді. Қоректік ортада басқа іың өсуін тежеу үшін 1 мл ортаға 4 мкг цефамандол, 80 бірлік полимиксин В және 8 мкг анизомицин і. Бөліп алған дақылды идентификациялау үшін фенотиптік маркерлер, иммундыфлюоресценция се латекс-агглютинация реакцияларын қолданады.

Осы ауруга диагноз қоюда серологиялыц әдістердің ішінде ең көп қолданылатыны және кең таралғаны ' қан сарысуында арнайы антиденелер жанама иммундыфлюоресценция реакциясымен анықгау болып ылады. Реакция қою үшін бір тамшы антигенді заттық шыныға тамызады, ауада 30 минут кептіріп онға 15 минутқа батырады, сосын қайта ауада кептіреді. Ауру сарысуын 1:16 қатынаста 0,15М фосфатгы грмен (рН 7,2) сүйылтады. Ары қарай екі еселеп сүйылтып отырады (1:32 ден 1:512 дейін). Антиген заттық шыныларға сарысудың әр сүйылтуынан қосады, оларды 30 минут 37 °С температурада эациялайды, фосфатты буфермен 5 минут шаяды, дистилденген сумен шайып кептіреді. Препаратты ерленген глицеринді ортамен жауып, люминесцентті микроскоптақарайды. Антиденелертитрін арнайы рқырауы арқылы анықгайды (4 баллдық жүйемен). Науқастан алғашқы алынған қан сарысуына қарағанда йінірек алынған ауру сарысуында антиденлер титрі 4 есе оссе диагноз дәлеледенеді.

ПТР әдісі клиникалық материалдарда легтонеллаларды анықтау үшін қолданады. Диагноз қою ү кәдімгі шір-генпраймер фрагменттері немесе 16 8 гРНҚ қолданады. Реакция Ь. рпеиторһііа үшін аріг болып келеді, сонымен қатар Рзеисіотопаз туыстастығымен қиылыспалы реакция беруі мүмкін, ось байланысты бүл әдіс қосымша болып саналады.

Емдеуі. Антибиотиктер қолданылады: ауыр емес жағдайларда -эритромицинді ауыз немесе тамыр арқылы 500 мг 6 сағат аралықта, ауыр жағдайда эритромицин мен рифампицины (600 мг 12 с~ сайын) бірге қолданады. Антибиотиктермен емдеу үзақтығы - 2-3 апта.

Алдын алуы. Санитарлық-гигиеналық іс-шаралар жүргізіледі (су қүбырларын ыстық сумен ш" кондиционерлердің жүмысын бақылау, қоздырғыштың судағы көзін тапқаннан кейін оны залалсыздандь Арнайы алдын-алу шаралары жоқ.