СМЖ құжаты	Н 11/1-1.02-2013
Әдістемелік нұсқау	Баспа 3
	Енгізу күні 01.11.2013

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі м.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті

«БЕКІТЕМІН»

«Электрэнергетика»

кафедрасының меңгерушісі

_________________ О.Есімбаев

/қолы/ /аты-жөні./

«_____»_______________2014ж.

«Электрлік жүйелер және тораптар» пәні бойынша 5в071800-Электрэнергетика мамандығының білімгерлеріне курстық жұмыс жасау үшін әдістемелік нұсқау тараз-2014

СМЖ құжаты	Н 11/1-1.02-2013
Әдістемелік нұсқау	Баспа 3
	Енгізу күні 01.11.2013

«Электрлік жүйелер және тораптар» пәні бойынша 5В071800-«Электрэнергетика» мамандығының студенттері үшін курстық жұмысты дайындауға арналған әдістемелік нұсқаулар оқу бағдарламасына сәйкес дайындалған.

Әдістемелік нұсқауларды әзірлеген:

т.ғ.к., доцент ____________________ О.Есімбаев

Әдістемелік нұсқаулар «Электрэнергетика» кафедрасының 2014 жылғы 09 қыркүйектегі мәжілісінде қаралған. Хаттама №1.

СМЖ құжаты	Н 11/1-1.02-2013
Әдістемелік нұсқау	Баспа 3
	Енгізу күні 01.11.2013

№ 1 тапсырманың шешіміне әдістемелік нұсқаулар

Балқымалы сақтандырғыштардың сымдар мен кабельдер немесе автоматты қосқыштардың қорғауы кезіндегі электрлік тораптың есептелуін балқымалы қыстырманың номинал тоғын таңдаудан бастау керек;

Автоматты қорғау кезінде – электрмагнитті ажыратқыштың ток тіреуіштерін таңдаумен, ал автоматты қолданған кезде жылулық ажыратқыштың ток тіреуіштері арқылы қорғалады. Балқыма түтікшесінің ( ) номинал тоғын қорғап тұрған қорғаушы желінің жүктеме түріне байланысты таңдаймыз.

Фазалық роторы бар асинхронды қозғалтқыштың жарықтандыру жүктемесі үшін: , , онда - жүктеме тоғы.

Роторы қ.т. бір асинхронды двигатель бар желі үшін:

, онда қозғалтқыштың жіберуші тоғы;

- электр қозғалтқыш жұмысына тәуелді коэффициенті.

Бірнеше жалғанған қозғалтқыштардың магистралі үшін балқымалы түтікшенің номинал тоғы 2 шарт бойынша анықталады::

;

Где жүктеме саны;

біруақыттылық коэффициент;

ең көп жіберуші тоғы бар бір двигательдің жұмысшы тоғы жоқ магистральдың жұмысшы тоқтарының суммасы;

қозғалтқыштың жіберуші тоғы.

Автоматтың электрмагнитті ажыратқышының тоғы немесе жылулық элементі бар аралас ажыратқыштың автомат электрмагнитті элементі роторы қ.т. қозғалтқыш үшін қолданылады:

Фазалық роторы бар қозғалтқыш үшін:

Аралас ажыратқыштың жылулық элементі қолданылады:

Қорғау аппараттарын селективтілік ескере отырып қабылдау керек.

Қорғау номинал тоғын анықтай отырып (балқымалы түтікше немесе автомат түтікшесі) оған сәйкес қиылысу тоқтарын табамыз. Тоқ қиылысуының таңдалуы оның қысқа тұйықталуы ғана немесе сонымен қатар жүктемелерден қорғануынан тәуелді болады.

Жүктемелерден қорғайтын қондырғылардың пайдалануын ережеге сай тұрғылықты кешен және жалпы ғимараттардағы жарықтандыру тораптарында, өндіріс кешендеріндегі, сауда-саттық ғимараттарын, сонымен қатар өртке қауіпті ғимараттарды қорғау керек. Жанбалы қабыршығы бар сымдармен жасалған кез-келген тораптарды жүктемеден қорғау керек. Бұл жарылыс қаупі бар ғимараттардағы тораптардың кез-келген түріне жатады.

СМЖ құжаты	Н 11/1-1.02-2013
Әдістемелік нұсқау	Баспа 3
	Енгізу күні 01.11.2013

Бұл жағдайда рұқсат етілген сымның тоғы мынадай болу керек:

Оқшауламасы қағаз кабельдер еркін рұқсат етіледі:

Сымдарды тек қысқа тұйықталудан қорғау кезінде мына теңдеуді қолданамыз:

1. сақтандырғыштармен қорғау кезінде:

2. жылулық ажыратқышты автоматты қорғау кезінде:

3. электрмагнитті ажыратқышы бар автоматты қорғау кезінде:

мұнда,

- сақтандырғыштың балқымалы түтікше номинал тоғы;

- автоматты жылулық тіреуішінің жұмыс істеу тоғы;

- автоматты электрмагнитті тіреуішінің жұмыс істеу тоғы;

Тоқтың қиылысуын таңдағаннан кейін оны құрылғының ұзақ мерзімінде жұмысшы тоғына тексереді:

Жалпы алғанда тапсырманың шешімі келесіде:

1. Торап схемасын және сақтандыру құрылғының орналастыруын құрастыру (автоматты сақтандырғыш).

2. Жүктеме тоғын анықтауа және сақтандыру құрылғысын таңдау (сақтандырғыштың балқымалы түтікшесінің номинал тоғы немесе автомат тіреуіштің тоғы);балқылмалы түтікшенің тоғын таңдау кезінде электрқозғалтқышын қорғау үшін жіберудің қалыптасқан шарттарын қабылдаймыз @=2.5.

3. Тораптың әрбір учаскесіндегі қиылысу тоғын анықтаймыз.

4. Қорғалған құрылғылар жұмысының селективтілігін тексереміз.

Алынған сандарды кестеге еңгіземіз:

№	Көрсеткіштер	Л1	Л2	М1	М2	М3	РЩ-1 РЩ-2	РЩ-1 РЩ-3	ТП РЩ-1
1	Номинал ток , А
2	Жұмыстық ток , А
3	Қосып-жіберу тоғы , А
4	Балқыма тоғы , А
5	Автомат ажыратқыштың тиянақ тоғы , А
6	Өткізгіш қимасы , мм2
7	Түзеткіш коэффициент
8	Өткізгіштердегі рұқсат етілген ток , (кестелік)