IV Экономикалық тұрақтылық коэффициенті.

Экономикалық тұрақтылық коэффициенті компанияға ұзақ мерзімді салымдар салған инвесторлар мен кредиторлардың мүдделері қаншалықты қорғалғандығын және кәсіпорынның ұзақ мерзімді міндеттемелерін төлей алу мүмкіншілігін көрсетеді.

Кесте 6

Экономикалық тұрақтылықты бағалау*%

Коэффициенттер аты	Формула	2012	2013	2014
Меншікті капиталды жинақтау коэффициенті.	Меншікті капитал / Баланс	67	69	59
Қарыз капиталды жинақтау коэффициенті.	Тартылған капитал / Баланс	32	30	41
Тартылған және меншікті капиталдың қатынасын көрсететін коэффициент	Тартылған капитал/ Меншікті капитал	47	43	41

Компанияның есепті жылы меншікті капиталының үлесі өткен жылдармен салыстырғанда, 10% - ға азайды. Егер 2012 жылы ол 67% , 2013 жылы 69% болса 2014 ж. ол 59% құрап отыр. Компанияның меншікті капиталы өткен жылмен салыстырғанда 22% өсті . Осы уақытта тартылған капитал өткен жылмен салыстырғанда 95% көбейді. Тартылған капиталдың ішінде ұзақ мерзімді міндеттемелердің құрамы күрт өсті (қысқа мерзімді міндеттемелер 30% , ұзақ мерзімді міндеттемелер 69%). Негізінен тартылған капиталдың ішінде ұзақ мерзімді міндеттемелер үлкен үлес алып отыр. Бұған қарамастан компанияның экономикалық тұрақтылығы жақсы деңгейде тұр. Қандайда жағдай болмасын компания өз міндеттемелерін жаба алады.

Қорытынды.

Қорыта айтқанда экономикалық жай – күйді бағалаудың маңызы өте зор. Себебі экономикалық жай – күйді бағалау, экономикалық талдаудан басталады. Ал талдау арқылы кәсіпорынның экономикалық жағдайы туралы көптеген мәлімет алуға болады.

Экономикалық талдау – бұл кәсіпорынның өткен кезеңдегі, қазіргі және болашақтағы экономикалық – шаруашылық қызметіне баға беру болып табылады. Оның мақсаты – кәсіпорынның экономикалық жағдайын бағалап, әлсіз жақтарын тауып және кәсіпорынға тіреу болатын күшті жақтарын анықтау болып табылады.

Экономикалық талдаудың көмегіне, кәсіпорынның экономикалық жай – күйін бағалау кезінде, кәсіпорын туралы мәлімет алғысы келетін әр түрлі экономикалық субъектілер сүйенеді.

Кәсіпорынның қызметі және экономикалық жағдайы туралы толық мәлімет алғысы келетін негізгі 4 топты атап кетуге болады. Олар: қысқа мерзімді несие берушілер, ұзақ мерзімді несие берушілер, акционерлер және кәсіпорын басшылары. Экономикалық талдау жүргізу кезіңде, әр топтың өзінің көзқарасы болады және басқалардан өзгеше мақсат көздейді. Осы сұрақта негізгі рөл кәсіпорын басшысына жүктелген. Себебі ол басқа үш топтың көзқарасын түсінуі керек.

Экономикалық коэффициенттер көмегімен талдау жүргізу – тиімді құрал болып табылады. Коэффициенттер арқылы, кәсіпорынның комммерциялық тәуекелі туралы бағалы мәлімет алуға болады. Сау ұйымды, банкрот болуға жақын ұйымнан ажыратуға болады. Қаржы аналитигі талдаудың әлсіз жақтары туралы, олармен байланысты қиындықтарды түсінуі керек.

Әр бір нәрсенің өзінің жақсы жақтары болады. Бірақ онымен қатар оның кемшіліктері қатар жүретінін ескеру қажет.

Талдау жүргізілген компанияға келетін болсақ, оның есепті жылы экономикалық жағдайы қанағаттарлық деуге болады. Ал оны жақсарту мақсатында, біз келесідей ұсыныстарды енгізер едік:

1. Компания өтімділігін жақсарту мақсатында, ол қысқа мерзімді міңдеттемелерін азайтып, соған сәйкесінше қысқа мерзімді міңдеттемелерін ұлғайтуы керек. Бірақ баланстың ара қатынасынан көретініміздей, кредиторлық қарыздың өзінен-өзі азаюы мүмкін емес, ол әр қашанда айналым активтерінің қысқаруымен қатар жүреді. Сондықтан кәсіпорынның ағымдағы өтімділігін жоғарылатудың ең дұрыс жолы шаруашылық қызмет нәтижелерінің есебінен ағымдағы активтерді өсіру болып табылады.

2. Компанияның іскерлік белсенділігі бойынша, оған айналымдылық уақытын қысқартуы керек, себебі оның айналу уақыты ұзақтау деп ойлаймыз.

3. Компанияның активтерінің табыстылығы азаюда. Бұған себеп, компанияның табыстылығының өзгеріссіз болуы. Ол үшін компания табыстылықты жоғарлату керек. Бірақ бұнда айта кететін бір жай бар. Компанияның табыстылығының төмендеуіне Қазақстан Республика Үкіметінің Телекоммуникация нарығын ырықтандыру бағдарламасы өз әсерін тигізді (Қосымша 1 қараңыз). Соған байланысты менің ойымша компания активтерін қысқартуы керек деп ойлаймыз. Компания жағдайы туралы жалпылай айтсақ, біздің ойымызша компанияның пассивтерінің ұлғаюының өзінің себептері бар. Өйткені әр бір кәсіпорынның өзінің экономикалық стратегиясы болады. Сонымен қатар компания жаңа озық технологияларды енгізбек, соған байланысты оған үлкен қаржы көлемі керек. Сондықтанда шет аналитиктер үшін компания жағдайы нашар болуы мүмкін. Компанияның жоғарыда есептелген банкрот болу ықтималдылығы жоғары. Бірақ біздің ойымызша компанияның банкрот болу ықтималдылығы төмен, себебі «Қазақтелеком» АҚ – мы байланыс қызметін ұсынатын ірі табиғи монополист компания болып табылады. Ал байланыс қызметін еліміздің тұрақты халқының барлығы қолданылады. Сондықтанда компания табысты және табысы тұрақты болып келеді. Соның арқасында оның өзінің барлық міндеттемелерін төлей алу мүмкіндігі бар.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Дүйсенбаев Қ.Ш. “Кәсіпорынның экономикалық жағдайын талдау.” Оқу құралы.— Алматы : Экономика. 2001.

2. « Қазақтелеком » АҚ – ның ресми сайтынан

3. Селезнева Н.Н. Ионова А.Ф. « Финансовый анализ » М: Юнити – Дана. 2014

4. Жуйруков К.К. « Анализ активов предприятия » // Бухгалтер и Налоги. 2012. № 7, с 21 - 24

5. Ковалев В.В. « Финансовый анализ : методы и процедуры » М: Финансы и Статистика. 2013

Қосымша 1

Утвержден Протоколом Правления

АО Холдинг "Самрук"

28 июля 2014г. за № 4

Форма № 1

КОНСОЛИДИРОВАННЫЙ

БУХГАЛТЕРСКИЙ БАЛАНС Группы АО « Казахтелеком »

по состоянию на 31 декабря 2014 года,

подготовленный в соответствии МСФО

Наименование организации________АО "Казахтелеком"

Вид деятельности организации._____ услуги телекоммуникаций

Организационно-правовая форма ­­­­­­­­­­­­­­­_____ Акционерное Общество

Юридический адрес организации________г.Астана пр. Абая, 31

АКТИВЫ	Код стр.	На конец отчетного периода ( 31 декабря 2014 года)	На начало отчетного периода ( 01 января 2014 года)
1	2
I. КРАТКОСРОЧНЫЕ АКТИВЫ:
Денежные средства и их эквиваленты	010	4 401 127	2 861 710
Краткосрочные финансовые инвестиции	011		756 967
Краткосрочная дебиторская задолженность	012	15 439 729	13 604 429
Запасы	013	6 239 436	5 605 805
Текущие налоговые активы	014	1 928 873	1 043 243
Долгосрочные активы, предназначенные для продажи	015
Прочие краткосрочные активы	016	4 079 310	2 840 365
Итого краткосрочных активов	100	32 088 475	26 712 519
II. ДОЛГОСРОЧНЫЕ АКТИВЫ
Долгосрочные финансовые инвестиции	020	781 211	661 427
Долгосрочная дебиторская задолженность	021	2 962 704	2 734 076
Инвестиции, учитываемые методом долевого участия	022	34 656 404	29 227 478
Инвестиционная недвижимость	023
Основные средства	024	119 083 220	95 450 869
Биологические активы	025
Разведочные и оценочные активы	026
Нематериальные активы	027	32 178 959	2 162 076
Отложенные налоговые активы	028
Прочие долгосрочные активы	029	11 424 778	4 748 249
Итого долгосрочных активов	200	201 087 276	134 984175
Баланс (стр.100+стр.200)		233 175 751	161 696 694
ПАССИВЫ	Код стр.
III. КРАТКОСРОЧНЫЕ ОБЯЗАТЕЛЬСТВА
Краткосрочные финансовые обязательства	030	34 236 654	9 250 984
Обязательства по налогам	031	647 559	740 258
Обязательства по другим обязательным и добровольным платежам	032	302 202	228 133
Краткосрочная кредиторская задолженность	033	10 998 824	9 382 113
Краткосрочные оценочные обязательства	034
Прочие краткосрочные обязательства	035	951 466	833 930
Итого краткосрочных обязательств	300	47 136 705	20 435 418
IV. ДОЛГОСРОЧНЫЕ ОБЯЗАТЕЛЬСТВА
Долгосрочные финансовые обязательства	040	23 535 163	18 328 315
Долгосрочная кредиторская задолженность	041	2 861 882	825 922
Долгосрочные оценочные обязательства	042	669 245	595 579
Отложенные налоговые обязательства	043	11 980 324	8 669 183
Прочие долгосрочные обязательства	044	9 086 275
Итого долгосрочных обязательств	400	48 132 889	28 418 999
V. КАПИТАЛ
Выпущенный капитал	050	35 742 978	35 742 978
Эмиссионный капитал	051
Выкупленные собственные долевые инструменты	052	2 652 860	2 652 860
Резервы	053	1 820 479	1 820 479
Нераспределенный доход (непокрытый убыток)	054	102 857 802	77 931 680
Доля меньшинства	055	137 758
ИТОГО КАПИТАЛ	500	137 906 157	112 842 277
Баланс (стр.300+стр.400+стр.500)		233 175 751	161 696 694

Вице – президент, Главный финансовый директор Нуркатов А.А.

Главный бухгалтер Байшумурова Г.Ж.

Қосымша 2

Утвержден Протоколом Правления

АО Холдинг "Самрук"

28 июля 2014г. за № 4

Форма № 2