20 Қосындылағыштар.

Қосындылағыш – үш екілік сандарды (қосылғыштар және алдыңғы разрядтан келген тасымал) қосуға және шығыста тасымал қалыптастыруға арналған ЭЕМ-ң функционалдық түйіні.

Жіктелінуі:

1. Кірістер саны бойынша:

   • жартылай қосындылағыштар;

   • бірразрядты;

   • көпразрядты: - параллельді;

- тізбекті.

2. Разряд аралық тасымалды ұйымдастыру әдісі бойынша:

   • тасымалдары тізбектеліп тасымалданатын қосындылағыштар;

   • тасымалдары параллельді түрде тасымалданатын қосындылағыштар;

   • тасымалдары тікелей тасымалданатын қосындылағыштар;

   • тасымалдары топтап тасымалданатын қосындылағыштар.

3. Логикалық құрылымы бойынша:

   • комбинациялық;

   • жинақтағыш.

4. Тактілеу әдісі бойынша:

   • асинхронды;

   • синхронды.

5. Санау жүйесі бойынша:

   • екілік;

   • ондық;

   • кез келген басқа санау жүйелері.

16 Санағыштар.

Cанағыш – кірісіне келіп түскен сигналдарды санауға және кіріске келген сигналдарды n-түрдегі екілік кода түрінде шығаруға арналған ЭЕМ-нің функционалдық түйіні.

Санағыштар T, JK, DV, D триггерлерінде жасалынады.

Жіктелінуі:

1. Санау бағыты бойынша:

   • қосындылаушы;

   • азайтушы;

   • реверсивті.

2. Санау жүйесінің негізі бойынша:

   • екілік;

   • еклілік емес;

   • еркін санау коэфициенті бар.

3. Сигналдардың келіп түсу уақыты бойынша:

   • асинхронные;

   • синхронные.

4. Разрядтық немесе разряд аралық тасымалдарды ұйымдастыру әдісі бойынша:

   • тізбектеп тасымалдайтын;

   • параллельді түрде тасымалдайтын;

   • түкелей түрде тасымалдайтын;

   • комбинацияланған немесе топтасқан тұрде тасымалдау.

11 Регистрлер.

Регистрлер – ақпаратты (санғ сөз, сөздің бөлігінің кодасын) жазуға, сақтауға және шығаруға арналған кеңінен таралған ЭЕМ-нің функционалдық түйіні. Сонымен қатар, регистрлер сөзді қажетті разрядтар санына солға немесе оңға жылжыту операцияларын орындауға арналған. Регистрлерде сондай ақ, тізбекті коданы параллельді кодаға және керісінше түрлендіруге, жеке жағдайларда төмендегідей разрядаралық операциялар орындауға болады:

• логикалық қосу;

• логикалық көбейту;

• 2 модуль бойынша қосу.

Жіктелінуі:

1. Жазу/оқу әдістері бойынша:

• тізбектелген;

• параллельді;

• параллельді-тізбекті;

• универсалды.

1. Келіп түсетін және шығарылатын ақпараттың фазалылыға бойынша:

• бірфазалы;

• екіфазалы;

• комбинациялық.

1. Тактілеу әдісі бойынша:

• біртактілі;

• көптактілі.

Тізбектелген регистрлер.

5 Триггерлер.

Триггерлер – бұл жады элементі мен оларды басқару схемаларын біріктіретін ЭЕМ-нің функционалдық түйін.

Жіктелінуі:

1. Сигналдардың келіп түсуі уақыты бойынша:

   • асинхронды;

   • синхронды: а) біртактілі бірсатылы;

ә) біртактілі көпсатылы;

б) көптактілі.

2. триггер-схемасын қалыптастыру типі бойынша (базисі бойынша):

   • ЖӘНЕ-ЕМЕС базисінде;

   • НЕМЕСЕ-ЕМЕС базисінде;

   • аралас базисте.

3. Типі бойынша (негізгі типтер):

   • RS; D; DV; T; TV; JK.