3.4.3 Дәмді анықтаудың органолептикалық әдісі

 

Органолептикалық әдіспен дәмнің карқыны мен сипаты анықталады.     Дәмнің негізгі 4 түрлері болады: тұзды, қышқыл, тәтті, ащы.

3.4.3.1 Сынау жүргізу

Дәм сипатын қабылдайтын дәмді сезумен анықталады (тұзды, қышқыл, сілтілі, металдық және т.б.). Сынау суын аз-аздан аузымызға аламыз, суды жұтпай 3-5 сек. ұстау керек.

Дәмнің карқынын 20°С-де анықтайды және 2 кестенің шарттарына сәйкес 5 ұпайлы жүйемен бағаланады.

    

4.2.1 кесте - Су дәмінің қарқынының шкаласы

Иіс қарқыны	Дәм сезудің сипаты	Иістің карқынын бағалау, ұпай
Жоқ	Дәм сезілмейді.	0
Өте әлсіз	Дәм, тұтынушыға сезілмейді, бірақ зертханалық зерттеулерде болады.	1
Әлсіз	Егер оған мән берсек, тұтынушыға да сезіледі.	2
Сезіледі	Дәм сезіліп, судың жағымсыздығын туғызады.	3
Белгілі	Дәм өзіне көңіл бөлдіреді және су ішуге келмейді.	4
Өте қатты	Дәмнің қатты болуы соншалық, пайдалануға жарамсыз болады.	5

 

3.4.4 Түстілікті анықтаудың фотометриялық әдісі

 

    Судың түстілігі, фотометриялық жолмен сыналатын сұйықтың сынамасының табиғи судың түсін еліктететін ерітіндімен салыстыру жалпы арқылы анықталады.

3.4.4.1 Құрдар, материалар, реактивтер

            Сынау жүргізу үшін келесі кұралдар, материалдар, реактивтер қолданылады:

           —көк жарық сүзгілі фотоэлектроколориметр (413 нм);

           —жарық қабатын сіңіретін 5-10 см қалыңдықга кюветтер;

           —ГОСТ 1770-74 және ГОСТ 20292-74 бойынша мөлшердегі әйнек

зертханалық ыдыс;

           —1000 мл сыйымдылығы, мөлшерлі колбалар; —0,1 мл үзындығы, 1,5-10 мл сыйымдылығы мөлшерлі тутікшелер;

           —ГОСТ 4220-75 бойынша, екі хромқышқылды калий;

           —ГОСТ 4462-68 бойынша, күкірт кышқылды кобальт;

           —ГОСТ 4204-68 бойынша, 1,84 г/см³ тығыздықты күкіртқышқылы;

           —ГОСТ 6709-72 бойынша,тазартылған су; —жұқа қабатты сүзгілер

3.4.Талдауда қолданылатын барлық реактивтер үлгі және талдау үшін химиялық таза болуы керек.

3.4.4.2 Сынауға дайындық

           1 мл күкіртқышқылды (1,84 ғ/см³ тығыздығы) 2 г күкіртқышқылын кобалытың (Со8О₄  екі хромды қышқылының негізгі үлгі калыпты ерітіндісін дайындауда, тазартылған суда ерітіп, ерітінді өлшемін 1 л-ге жеткізеді. Ерітінді 500°С түстілікке сәйкес. 1,84 г/см³ тығыздығы 1 мл шоғырланған күкіртқышқылы мен оның 2 ерітіндісі. Сүйылтуын дайындауда тазартылған сумен 1 л-ге жеткізеді.

3.4.4.3 Түстілік шкаласын дайындау

Түстілік шкаласын дайындауға, 100 мл сыймды цилиндр жиынын қолданады. Әрбір цилиндрде (1) және (2) ерітінділерін араластырады, 3 кестеде көрсетілген түстілік шкаласының қатынасы бойынша.

          

4.3-1 кссте - Түстілік шкаласы

Ерітінді (1) мл	0	1	2	3	4	5	6	8	10	12	14
Ерітінді (2)мл	100		98	97	96	95	94	92	90	88	85
Түстілік градусы	0	5	10	15	20	25	30	40	50	60	70

          

3.4.4.4 Өлшемді сызбақты тұрғызу

Өлшемді сызбақ түстілік шкаласы бойынша тұрғызылады. Оптикалық тығыздықтың алынған мәндері мен оларға сәйкес келетін түстілік градустары сызбақка беріледі.

3.4.4.5 Сынау жүргізу

Несслер цилиндріне, жұқа кабатты сүзгі арқылы сүзілген сынау суының 100мл өлшеніп алынады және жоғарыдан, жарық жерден бақылай отырып, түсті шкаласын салыстырады. Егер судың зерттеліп отырған сынамасы 70 градустан артық түстілікті көрсетсе, онда түстілік шкаласының түсімен салыстырғандағы, зерттеліп отырған судың түсін алғанға дейін берілген қатынаста, сынаманы тазартылған суға еземіз. Алынған нәтижені еріту мөлшеріне сәйкес санға көбейтеміз. Электрофотоколориметр көмегімен түстілікті анықтауда, жарық кабатының 5-10 см сіңіру қалыңдықты кюветтер қолданылады. Бақылау сұйығы болып, №4 жұқа кабатты сүзгі арқылы сүзілген қалықтамалы заттары алынған тазартылған су болып табылады. Судың зерттеліп отырған сынамасының сүзгісінің оптикалық тығыздығы, Х.=412 нм-ге жарық сүзгілі спектордың көп бөлігінде өлшенеді.

Түстілікті өлшемдік сызбақ арқылы анықтайды және түстілікті градусы бойынша білдіреді.                                                                        _: