3.4 Зертханалық жұмыс. Су сапасын анықтаудың көрнекі- органолептикалық әдістері

 

Жұмыстың мақсаты

 

Көрнекті және органолептикалық әдістермен түстілігін, дәмін, иісін анықтаудың дағдыларын пайда болдыру.

 

3.4.1 Теориялық мәліметтер

 

Суда табиғи көздердің, яғни әртүрлі заттар, сонымен қатар кіші тәндердің болуы, судың сапасының нашарлауына, ішуте, пайдалануға карсы келетін жағымсыз, иістер мен дәмдердің пайда болуына әкеледі. Табиғи судағы дәм мен иістің болуы, кіші тәндер мен балдырлардың өмір сүруі мен жойылуының нәтижесіндегі қалдықтардың шығуымен шартгалады.

Иістер мен дәмдердің, сонымен қатар түстілігін азайтудың әртүрлі әдістері бар. Озондау кең қолданлыуда; адамдар бар орындағы ауа қүрамында 0,00001 мг/л болады. Осыған байланысты озонды қоңдырғыларда, озонның белгілі бір орынға ену мүмкіндіктерін айналдыру бойынша барлық әрекеттер істелуі керек. Қолданылған ауадағы ылғалдың болуы,озон алуға жіберілген, қайрат пышғынын өсіреді. Озонды шығаруға алынған атмосфералық ауа, тозаңнан тазартылып, келтірілген болуы керек.

Судағы органикалық қосылыстардың болуынан болған иістер мен дәмдерді азайтуға сорбционды сүзу әдісі қолданылады. Суды, белсенді көмір қабаты арқылы сүзеді. Сүзгіштің жүктеме көлемі белсенді көмірден сүзілген судың 0,06-0,12 м³ 1м³/сағ-кд құрамы болады. Осы мақсатта ұнтақ белсенді көмір қолданылады, оның Ідећ 5 мг/л мөлшерін суға жібереді. Сүзү алдында немесе қоспаға бөлшектеп сүзү алдында тәжірибелер және көмірдің барлығын жүргізу оның шығынын азайтады. Табиғи суда иіс пен дәмнің ауысып пайда болуыңда көмір ұнтағын қабылдау, көмір сүзгісіндегі суды сүзумен салыстырғанда үнемі артық болады. Сонымен табиғи судың иісі мен дәмін жою, оған калий пермаганатын (0,1-2 мг/л) жіберуге болады. Судағы иіс пен дәм кіші тән немесе органикалық затгар мен қатар органикалық емес заттардың болуынан мүмкін болады. Мысалы, күкіртсутегі мен темір. Бүл иістер мен дәмдерді жою, күкіртсутегін бөліп алып және темірсіздендіру кезінде осы заттардан суды тазартуымен бірге жүргізіледі.

 

3.4.2 Иісті анықтаудың органолептикалық әдістері

 

Органолептикалық әдістер, иістің сипаттамасы мен карқынын анықтайды.

3.4.2.1 Құралдар, материалдар

     Сынау жүргізу үшін келесі құралдарды қолданылады: ГОСТ 1770-74 бойынша 250-350 мл сыйымдылығымен, пробкалы жазық колбалар; Сағаттық әйнек; Сулы монша.

3.4.2.2. Сынау  жүргізу

Иіс сипаттамасы қабылдайтын иісті сезумен анықталады (топырақты, хлорлы, мұнай өнімдері және т.б.). 250-350 мл сыйымдылығы, пробкада 20°С ыстықты сынау суының 100 мл өлшенеді. Колбаны пробкамен жауып, колба кұрамын бірнеше рет айналдыру қозғалысымен араластырамыз, осыдан кейін колбаны ашып, иістің қарқыны мен сипатын анықтаймыз. 60°С-да иісті анықтауда колбаға сынау суының 100 мл анықтайды. Колбаны сағаттық әйнекпен жауып, сулы моншада 50-60°С-ге дейін қыздырады. Колба құрамын айналдыра отырып, бірнеше рет араластырады;

Әйнекті шетке жылжытьш, иістің сипаты мен қарқынын тез анықтайды.

Су иісінің қарқынын 20 және 60°С-та анықтайды және 1 кесте талаптарына сәйкес бес ұпайлы жүйе бойынша бағаланады.

   

4.1 кесте - Су иісінің қарқынының шкаласы

Иіс карқыны	Иіс сезудің сипаты	Иістің қарқынын бағалау
Жоқ	Иіс сезілмейді	0
Өте әлсіз	Иіс   тұтынушыға   сезілмейді, бірақ зертханалық зерттеулерде болады.	1
Әлсіз	Егер оған мән берсек,түтынушыға да сезіледі.	2
Сезіледі	Иіс сезіліп, судың жағымсыздығын туғызады.	3
Белгілі	Иіс   өзіне   көңіл   бөлдіреді   және ішуге келмейді.	4
Өте қатты	Иістің қатты болуы соншалық, су пайдалануға жарамсыз.	5