15.Грам теріс факультативтік - энтеробактериялар анаэробтық және аэробиялық таяқшалары.

Энтеробакткриялар жалпы сипаттамасы. Еntеrobaсteriacеае тұқымдастығы ең көптеген патогенді және шартты-патогенді бактериялардан тұрады, 20-дан астам туыстастықтарға біріктірілген. Энтеробактериялар грам теріс және қозғалмайтын, капсулалары болады немесе болмайды, споралары болмайтын бактериялар. Қарапайым қоректік орталарда 37°С температурада жақсы өседі. Ферменттік белсенділіктері иірсуларға, спирттерге, аминқышқылдарына жоғары. Глюкозаны ферменттеуі, нитраттарды нитриттерге дейін қалпына келтірулері, оксидаза ферментінің жоқтығы энтеробактерияларды, адам патологиясында арлықтай орын алатын, басқа грам теріс таяқша тәрізді бактериялардан ажыратады.

Факультативтік-анаэробтар : E.coli,Klebsiella, Shigella, Salmonella, Yersina

Энтериобактериялар ішінде мынадай патогендері: сальмонелла, ішек таяқшасы бар бактериялардың үлкен туыстастығы. Бацилла пішіні таяқша тәрізді, ұзындығы 1 – 5мкм. Басқа протеобактериялар сияқты олар да грам теріс.

Энтеробактериялар – факультативті анаэробтар құмырсқа қышқылын түзетін көмірсуларды ферменттейді. Көпшілігінің қозғалуға арналған жгуттары бар, спора түзбейді.

Басқалар топырақта, суда, өсімдіктерде паразиттік тіршілік етіп жүргенде, бұл туыстастықтың көптеген өкілдері адамның, жануарлардың ішегінің қалыпты микробиоты болуы мүмкін. Барлығынан да жақсы зерттелген ішек таяқшасы – генетикада және молекулалық биологияда қолданылған ең басты молельдік микроорганизм. Е.соlі екі шеттері жұмырланған, ұсақ, грам теріс таяқшалар, жағындыда ретсіз орналасқан, спора түзбейді, кейбір штамдары микрокапсулаға ие перитрихтар; талшықтардан басқа, кейде пили (кірпікшелер) анықталады.

Ішек таяқшасы - факультативті анаэроб, қоректік ортаға талғамсыз, рН 7,2-7,4 болатын қарапайым қоректік орталарда 37°С-та жақсы өседі, сұйық ортада диффузды лайланып, түбінде тұнба беріп өссе, тығыз қоректік орталарда жылтыр жартылай мөлдір S және К. колониялар түзеді. Эшерихиоз диагнозын қою үшін дифференциалды-диагностикалық орталар (Эндо, Левин және т.б.) кең қолданылады.

Клебсиеллалар - грам теріс, шеттері жұмырланған, қысқа таяқшалар, мөлшері ( құбылмалы. Ерекше морфологиялық белгісі - капсула. Талшықтары, спорасы жоқ, кейбір штамдарда кірпікшелері бар. Көбінесе қалың полисахаридті капсуласын көруге болады. Жағындыда бір-біреуден, жұптасып немесе қысқа тізбектеліп орналасады. I

Клебсиеллалар қарапайым қоректік орталарда жақсы өседі, факультативті анаэробтар, хемоорганотрофтар. Оптимальді өсу температурасы 35-37°С, рН 7.2-7.4. Симмонс қоректік ортасында өседі, яғни цитрат натрийді көмірсутегі көзі ретінде қолданады. Тығыз қоректік ортада күмбез тәрізді, бұлынғыр, кілегейлі колониялар түзеді, сонымен қатар. Ет-пептонды сорпада клебсиеллалар ортаны толығымен лайландырады, кейбір кезде бетінде кілегейлі қабықша пайда болады; жартылай сұйық ортада орта бетінде жақсы көбейеді.

Шигеллалар - грам теріс, шеттері жұмырланға таяқшалар, спора түзбейді, талшықтары жоқ, қозғалмайды. Көптеген штамдарда түктер мен жыныстық кірпікшелер анықталады. Кейбір шигеллалар микрокапсулаға ие.

Дизентериялық таяқшалар - факультативті анаэробтар. Олар қоректік ортаға талғамсыз, рН 7,2-7,4 болатын қарапайым қоректік орталарда 37°С-та жақсы өседі. Тығыз ортада үсақ мөлдір колониялар, ал сүйық ортада диффузды лайлану түзеді. Шигеллаларды өсіру үшін байыту ортасы ретінде көбінесе селенит сорпасын қолданады.