4.Жер төсемiнiң берiктiлігi мен тұрақтылығы. Жер төсемі деформацияларының түрлері
Жер төсемесінің беріктігін қамтамасыз ету үшін жасанды су откізетин құрылымдар салынады. Ол, сондай-ақ, жоғарғы оң температураларда пластикалық деформацияларға, жарылуға тұрақты, қажеттi пайдалану сапасын қамтамасыз етеді. Тозуға тұрақтылық та оған қойылатын қатаң талаптардың бiрi болып табылады және ол барынша су өткiзбейді.Деформациялардың турлері; пучины пайда болуы мумукин,жер тосемеси кимылдап кетуи мумкин,жер тосемесине су кирип кетуи мумкин,су шайып кетуи мумкин.
5. Жол төсемесiнiң негiзгi типтерi
Жол төсемесі дегеніміз – автомобиль дөнгелегинен тусетин кушті топыракка беретин Жолдың жүру бөлігіндегі көп қабатты құрылым.Жол төсемесі типіне қарай капиталды,женілдетилген,откінші,томенгі болып болинеді.Ауа-райынын,жауын шашыннын әсер етуіне қарай жол төсемесі 2 турге болінеді.Қатты және қаткыл.Қатты жол төсемесіне темир бетон және цементобетон жатады.Ал қаткыл жол тосемесіне асфольтобетон жатады.Қабаттардың жуандығы нормативтик құжаттарда корсетилген саннан аз болмауы керек.
6. Динамикалық фактор
7. Қозғалыс толассыздығын қамтамасыз ететін көріністің есептік сұлбасы. Қарсы қозғалыс көрінісінің ара қашықтығы
Жол бетi көруiнiң есептiк арақашықтығы. Жол бетiндегi бөгеттi көру шарттары бойынша:
,
мұндағы:
Sжб – жол бетiнiң көрiну арақашықтығы, м;
V – автомобильдiң есптiк жылдамдығы, км/сағ;
f – тербелiске қарсы тұру коэффицентi,
t – жүргiзушiнiң реакциясының уақыты, техникалық нормаларды
есептегенде t = 1 секунд қабылдайды;
Кэ – тежегiштердiң әсер ету тиiмдiлiгi, жеңiл автомобиль үшiн 1,3
жүк автомобильi, автопоездар, автобустар үшiн 1,85;
-
ұзына бойлық байланысу коэффицентi,
есептерде
= 0.50
-
осы категориялық жол үшiн
максимум ұзына бойлық еңiстiк;
тоқтаған
автомобильдердiң
арақашықтығы, м;
=
3 - 5м
8. Жер төсемінің және жол төсемесінің жұмысына әсер ететін табиғи жағдайлар, ылғылдану шарттары бойынша жергілік типтерi
Топырактын геологиялық жане гидрологиялық факторлары келеси турлерге болинеди. Олар кату терендиги,топырак су,жер бетиндеги сулар.Жер тосемесинде ауа райы климаттық факторлардын асеринен,су-жылулық режимі пайда болады,мезгилдердин озгеруине балансты жер тосемеси мен жол тосемеси қабаттарынын температурасымен сулылыгы нын озгеруи осы факторларды корсетеди. Жол конструкциясында киын процестор орын алады. Олар жолдын кызуы,суытылуы,катуы,еруи,конденцияциялануы,сублимациялануы жане облимациялануы. Сулану шартына қарай топырактын устинги қабаттары 3 аймакттык топка болинеди.-кургак жерлер – дымкыл жерлер – сулы жерлер .Көлік құрылымдары мен катар табиги факторлар автомобиль жолына асер етеді.Табиги факторларгы жел,сел,су таскыны,кун радиайиясы жатады.Кобнесе табиғи-климаттық жағдайлар жолдың жағдайына және жолдын козгалыс шартына асер етеди.Олар;рельеф,аймактык ландшавт,топырактын геологиялық жане гидрологиялық шарты,ауа райы климаттық факторлары.
9. Автомобиль алып шығатын бойлық еңістік. Бойлық профильдің шамасын тағайындау
Ұзына бойлық профильдi ГОСТ 21-511-83 талабына сай безендiредi. Ол биiктiгi 29 см (тау жолдары үшiн 42 см) милиметрлiк қағазға сызылады. Масштабтары горизонтальдық белгiлер үшiн 1:500, топырақ белгiлерi үшiн 1:50. Күрделi таулы жерлер үшiн 1:2000, 1:200, 1:20 масштабтары қолданылады.Ұзына бойлық профильде скважиналар мен шурфтарды нөмiрлеп, олардың тереңдiгiн, топырақ жағдайларының өзгеру горизонтын, топырақ суларының деңгейiн көрсетедi
10. Жер төсемінің ылғалдану көздері
Жер тосемеси жер сулары жане жер асты сулары мен ылгалданады. Тосеменин ылгалдану кози болып;-жауын шашын –копилярлармен жер асты суынын агуы.Климаттын ауданга,жергиликти шарттарга карай жер тосемесинин ылгалдану саны 1жылдын ишинде тураксыз болып келеди.Жер тосемесинде су режими жылдык цикылы озгеруне карай келеси турлермен аныкталады;куздик жауын шашыннын асеринен алгашкы ылгалдылыктын жиналуы,кыс мезгилинде жер тосемесинин катуы,жер тосемесинин еруи,жане коктемдик топырактардын ылгалдануы.-ал жазда жер тосемесинин кебуи.