Топырақ классификациясы принциптері таксономикалық бірліктер

Жұмыс мақсаты: Топырақ классификациясы принциптері және таксономикалық бірліктерімен танысу.

Тапсырма:

1. Негізгі таксономикалық бірліктерді оқу.

2. Қазақстан топырақтары классификациясымен танысу.

Тапсырмаға түсініктеме.

Табиғатта топырақтар әр алуан болып келеді. Топырақтарды зерттеу және тиімді пайдалану оларды нақты анықтағанда ғана мүмкін яғни классификация.

Топырақ классификациясы деп топырақтарды олардың басты қасиеттеріне, шығу және құнарлық ерекшеліктеріне қарай топтарға біріктіруді атайды.

Қазіргі классификацияны құрғанда мына негізгі принциптерге сүйенеді:

1. Топырақ классификациясы мыналарға сүйенуге тиісті: негізгі қасиеттерге және топырақ режимдеріне және міндетті түрде оларды кұрушы процесстерді ескеру, яғни кең ауқымда мағынада генетикалық болуға тиісті экологиялық, морфологиялық және эволюциалық қарастарды біріктіруге тиісті.

2. Классификация таксономикалық бірліктердін қатаң ғылыми жүйесіне негізделе кұрылуға тиісті.

3. Классификацияда шаруашылық әрекетінен пайда болған топырақтың белгілерімен қасиеттерін ескеру қажет.

4. Классификация топырақтың өндірістік ерекшеліктерін ашып көрсетіп оларды ауыл шаруашығында орман шаруашылыгында тиімді пайдалануға жол ашуы керек.

5. Қазіргі классификация топырақ кескінінің морфологиялық және микроморфологиялық кұрылымын, топырақтың құрамы мен қасиеттерін, басты топырақ түзу процесстерін, және экологиялық жадайларын толық ескеру қажет. Органикалык заттардың сапалық құрамы, заттардың биологиялық айналым ерекшеліктер де ескеріледі.

6.Бұлар топырақтың негізгі генетикалық ерекшеліктері терең түсініп, құнарлылығын бағалау агрономиялық сипаттама беруге мүмкіншілік туғызады

Таксономиялық бірліктердің қазіргі жүйесі 1958 жылы мекеме аралық номенкалатура, топырақ жүйесі және классификациясы жөніндегі ғылыми академия комиссиясымен бекітілді.

Қазіргі топырақ классификациясының ерекше таксономикалық бірлігі болып генетикалық топырақ типі табылады.

Әрбір топырақ типі біртекті биологиялық, климаттық және гидрологиялық жағдайларда дамып негізгі топырақ түзілу процесінің айқын байқалуымен сипатталады.

Топырақ типіне тән белгілер:

1. Органикалық заттардың топыраққа ену және олардың өзгеру бұзылу процесстерінің біртектілігі.

2. Минералдық массаның ыдырау процесінің біртекті комплекс және минералдық органо-минералдық жаңа жарандылардың, заттардың миграциясымен аккумуляциясының бір типтік сипаты.

3.Топырақ кескінінің біртекті құрылымы.

4. Топырақтың кұнарлық деңгейін ұстап тұру және көтеруге бағытталған шаралардың біртектілігі.

Топырақ типінен төмен мынадай таксономикалақ бірліктер бөлінеді: типше, тег, түр, түрше, разряд.

ТИП

|

ТИПШЕ

|

ТЕГ

|

ТҮР

|

ТҮРШЕ

Типше тип ішіндегі бірлік. Негізгі топырақ түзілу процесін анықтайтьн белгінің байқалуындағы сапалық өзгеріске байланысты топырақ тобы және типтер арасындағы аралық саты болып табылады.

Тег типше ішінде бөлінеді, олардың сапалық, генетикалық ерекшеліктері жергілікті жағдайлармен анықталады: топырақ түзуші жыныстар құрамы, жер асты сулары химиялық құрамы.

Түр туыстық ішінде бөлінетін бірлік топырақ түзілу процестерінің даму дәрежесімен ерекшеленеді ( тұздану дәрежесі, карашірік мөлшері, қарашірікті қабаттың қалыңдығы).

Түрше жоғарғы топырақ қабаттарының және топырақ түзуші жыныстардың механикалық құрамымен анықталады.

Разряд топырақ түзуші жыныстардың генетикалық қасиеттерімен анықталады.