Көркем әдебиет

Мақсаты: мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың әдебиетке өнердің бір саласы ретінде қызығушылығын қалыптастырып, сауатты оқырман тәрбиелеу.

Міндеттері:

1. Балалар көркем әдебиеті жанрларын ажырата білуге үйрету.

2. Баланың шығарма мазмұнын меңгеріп, оларды дұрыс түсінуін қамтамасыз ету.

3. Әдеби шығармалардағы көркем сөздерді дамытудың негізгі тәсілдерін үйрету.

4. Қазақ өнерінің бастауына баулу.

Мазмұны:

Балаға жеткілікті деңгейде мәтінді талдау, шығарманың ерекшелігі туралы түсінік беру арқылы әдебиет теориясының кейбір қарапайым ұғымдарын жеткізе отырып, әдебиетке қызығушылығын ояту.

Көркем шығармаларды қалай қабылдайтынын, оларға қалай әсер ететіндігін байқап, шығарма туралы балалардың пікірін ескеріп, қажет болғанда түзетулер енгізіп, баланың адамгершілік әлеуетін қалыптастыру.

Шығармалардың жанрларын анықтай білуге (өлең, әңгіме, ертегі), тілдің көрнекті бейнелілігінің үлгілерін (айқындау, теңеу және т.б.) байқауға үйрету.

Бағдарламада берілген шығармалардан үзінділер жаттау (өлеңдер, шағын ауыз әдебиетінің жанрлары), тақырыпқа сай шығарманы таңдай білуге (түсінік айту) үйрету.

Қазіргі көркем шығармаларды енгізу есебінен балалар оқуының шеңберін кеңейту.

Ұлттық әдеби шығармалармен, жазушылардың, ұлттық тілді жақтаушылардың немесе нақты аймақтың жазушыларының шығармаларымен таныстыру.

Бірігіп тыңдау дағдыларын, сұрақтарға ұйымдасқан түрде жауап беруге және оқығаны туралы сұрауға, талқылауға, суреттерді мұқият қарап, таныс мәтіндермен сәйкестендіруге тәрбиелеу.

Көркем тілдік және театрландырылған ойын әрекеттері арқылы балалардың дербестігін қалыптастыру, олардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Әдеби сюжеттер бойынша драмалық-ойындарын сахналаудағы рөлдерді орындау тәсілдеріне үйрету.

Көркем әдебиеттің күнделікті өмірге қажеттілігін сезіндіріп, көркем шығармаларды іріктеуге, кітаптар әлемінде өзіне қажет көркем шығарманы таңдай білуге дағдыландыру.

Кітапқа ұқыптылықпен және құнттап қарауға дағдыландыру. Кітапты құрметтеуге үйретіп, оның адам өміріндегі рөлін түсіндіру.

Жыл соңында көркем әдебиет бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар:

- көркем мәтінді тыңдауды және естуді;

- әдеби шығармалардың мазмұнын эмоционалды, белсенді түрде сезінуді, әдебиет кейіпкерлеріне жаны ашуды;

- мәтіннің мазмұнына сәйкес ойын әрекеттерін орындауды;

- мәтін мен суреттердің мазмұны бойынша қарапайым сұрақтарға жауап беруді;

- бағдарлама шығармаларын жатқа айтуды (тақпақтар, шағын халық ауыз әдебиетінің жанрлары);

- жеке сөздерді еске сақтауды, мәтіннің ішіндегі сөздерді; оқылған, естігендерге өзінің ниетін білдіруді;

- кейбір әдеби жанрларды танып, атауды;

- ұжымдық шағын театр қойылымға қатысуды;

- кітапқа қызығушылық білдіруді, бірнеше атақты әдеби шығармаларды, сонымен қатар қазақ жазушыларының шығармаларын, халық ауыз әдебиетін атауды;

- кітапқа ұқыпты қарауды білуі тиіс.

Сауат ашу және жазу негіздері

Мақсаты: мектепке дейінгі ересек жастағы балаларға сауат ашу негіздері мен алғашқы оқу дағдыларын меңгерту, жазуға дайындау.

Міндеттері:

1. Тілдің негізгі бірліктері туралы түсінік беру (дыбыс, буын, сөз, сөйлем).

2. Қоршаған ортадағы дыбыстардың түрлілігін айтылған сөз арқылы таныстыру.

3. Қатаң, ұяң дауыссыз дыбыстарды есту арқылы ажырата білуге жаттықтыру.

4. Баспа әріптерімен таныстыру.

5. Ұсақ қол моторикасын дамыту, қарындаш, қаламды дұрыс ұстауға үйрету.

Мазмұны:

Алғашқы оқу дағдыларын қалыптастыру

«Сөз» және «дыбыс» «буын», «жуан және жіңішке дауысты дыбыс» туралы алғашқы түсінік беру.

Тілдегі дауысты және дауыссыз дыбыстардың негізгі ерекшеліктерімен таныстыру.

Балаларға сөздегі дыбыстардың бірізділігін құра білуге үйрету. Қатаң және ұяң, үнді дауыссыз дыбыстарды ажырата білу іскерліктерін жаттықтыру.

Дыбыстық құрылымы әртүрлі үш-төрт сөзге дыбыстық талдау жасауға үйрету, дыбыстардың айтылу ерекшеліктерін (еріннің, тіл мен жақтың қатысына қарай) талдау.

Әріптер таңбасымен (баспа әріп) таныстыру, әріптерді дыбыспен (дыбыстармен) салыстыра білуге жаттықтыру. Олардың толық бейнесін есте сақтауларын жаттықтыру.

Буындарды оқудың негізгі тетігі туралы практикалық түсінік беру, яғни, оқу барысында буындағы дауысты дыбысқа сүйену арқылы жаттықтыру.

Жай сөйлемдерден буындарды және жеке сөздерді оқуға жаттықтыру.

Сөйлем туралы алғашқы түсініктерін қалыптастыру (жалаң және жайылма сөйлемдер құру, оларды дұрыс әрі нақты айта білуге, сөйлесу барысында жеке сөйлемдерді ажырата білу, сөйлемді сөздерге бөліп, олардың санын анықтай білуге жаттықтыру).

Жазуға дайындық

Дәптерді, қолды, қарындашты үстел үстіне қою және жазу кезіндегі ережелермен таныстыру.

Қарындашты, қаламды дұрыс ұстауға үйрету.

Ұзын-қысқа таяқшалар мен ирек сызықтарды сызу арқылы ұсақ қол қимылдарын дамыту.

Сызбалар (штрих) жасауға үйрету.

Кеңістікті анықтай білу және қағаз бетінің жазықтығын бағдарлай білу іскерліктерін (графикалық диктант) үйрету.

Сурет салу арқылы әріп элементтерін құрайтын ырғақты қарапайым жиектерді сала білуге үйрету.

Жазу барысында қол қозғалысының ырғақтылығын сақтай білуге жаттықтыру.

Әріптердің таңбалары туралы білімдерін қалыптастыруды жалғастыру, дыбыстарды әріптермен сәйкестендіру іскерліктерін дамыту.

Жыл соңында сауат ашу және жазу негіздері бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар:

- тілдің негізгі бірліктері (дыбыс, буын, сөз, сөйлем) туралы түсініктерін;

- қазақ тілінің дыбыстарын айтып, дұрыс айтылу мен жағымды дауыс мәнері белсенді қарым-қатынас жасауға ықпал ететінін;

- айтылуы, қарқыны және қаттылығы жағынан өз дауысының дыбысталуын бағалауды;

- барлық дыбысты дұрыс айтып, сөздерді анық және нақты айтуды;

- сөздерден дыбыстарды ажыратып, белгілі дыбысы бар сөздерді табуды және сөзде дыбыстың орнын анықтауды;

- әртүрлі дыбыстық құрылымның үш-төрт дыбысты сөздеріне дыбыстық талдау жасап, дыбыстарды (дауысты-дауыссыз, жуан-жіңішке) сипаттауды;

- cөйлем туралы бастапқы түсініктерді;

- берілген тапсырма бойынша тірек сөздерімен сөйлем құрастыруды;

- баспа әріптерінің нұсқасын;

- жазу жазарда дұрыс отыру ережесін,

- қарындаш пен қаламды дұрыс ұстау, қағаз бетінің жазықтығын бағдарлауды, негізіне кейбір элементтердің ырғақты орналасуы жататын қарапайым жиектерді сызуды, салуды білуі тиіс.