Орта ғасырлардағы қазақстан хііі-хү ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан.

І.Моңғол шапқыншылығы

ІІ.Алтын Орда. Ақ Орда

ІІІ. Моғолстан.Әмір Темірдің жорықтары.

ІҮ. Ноғай Ордасы. Батыс Сібір хандығы.

Ү. Әбілқайыр хандығы.

Моңғол шапқыншылығы

Моңғол империясының құрылуы:

1. Моңғол империясының негізін қалаған Шыңғысханның туған жылы: 1155(1162)

2. Шыңғысханның бала кезіндегі аты: Темүжін

-Шыңғысхан Моңғолияның Кендітау аймағындағы Онон өзенінің жағасында, Болдоң деген жерде Есугей батырдың отбасында туған, Шыңғысхан моңғолдың боржігін (*қият) тайпасынан шыққан. Темүжін 9 жасқа толғанда әкесі татарлар қолынан қаза табады.

3. Моңғол ханы Шыңғысханды тәрбиелеуге көп еңбек сіңірген керей ханы: Торы (Тоғырыл, Ван );

4 .Керей хандығы мен моңғол тайпаларының арасында жақсы қарым –қатынас орнағандығы туралы баяндайтын тарихи еңбек: «Моңғолдың құпия шежіресі»

-/1206 жылы моңғол шонжарларының құрылтайында ұлы хан болып Шыңғысхан сайланып Моңғол мемлекеті құрылды/

-/ Жеке дара билікке жету үшін Шыңғысхан 20 жыл күрес жүргізді.

5. Моңғол империясының негізін қалаған: Шыңғыс хан;

6. Моңғол империясының құрылған жылы: 1206жылы;

7. Шыңғысхан әсери феодалдық Моңғол мемлекетін құрды: ХІІІ ғ.басы

8.Ш ыңғыс ханның ел билеуі: 1206- 1227жж.

9.Шыңғысханың тұсындағы Моңғол империясының астанасы: Қарақорым

Қоғамдық құрылысы

-Моңғол мемлекетін Шыңғысхан жеке басқарды. Жанында жаза білетін және басқа елдердің тілін түсінетін уәзірлері болған.

10. Әскери басқару жағынан Моңғолия аумағы мен халқы бөлінді.: 3 қанатқа

* Оң қанат-Барунгар, орталық қанат- Кул, Сол қанат –Жоңғар

11. Моңғол импреиясындағы (үш қанат) әкімшілік түмендер саны: 92

*Түмендер аймаққа бөлінді.

12. Шыңғысхан мемлекетіндегі түмендегі әскер саны: 10 000

13. Шыңғысханның жеке басын қорғайтын жасауыл: Кешіктен

14. Моңғол мемлекетінің басты заңы: «Жасақ» (Яса)

І.Бөлімде: Шыңғыс ханның нақыл сөздері

ІІ.Бөлімде: Әскери, азаматтық істердегі орындауадғы жалпы заңдар және жазалаудың түрі ережелері.

15. «Жасақ» бойынша өкімет билігінің жоғарғы органы: Құрылтай

*Құрылтай жылына бір рет, жаз айында шақырылды.

Моңғолдардың Қазақстанды жаулап алуы.

16. Енисей қырғыздары мен Сібір халықтарын бағындырған Шыңғысханның баласы: Жошы (1027-1208жжылдары жаулап алды)

17. Шыңғысхан таңғұттардың мемлекетін, Тұрфан кнәздіктерін өзіне қаратып, ұйғырларды

бағындырды: 1207- 1209

18. Шыңғысхан әскерінің Қытайды басып алған уақыты: 1211-1215(Солтүстік аймағын- Құбылай)

19. Шыңғысхан Қытайға жорығында қолға түсірді: соғыс техникасын

20. Шыңғысхан 1217 жылы Күшліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға аттандырды: Жебе ноян

21 .Жебе ноян бастаған моңғол әскері Жетісу халқын өзіне тарту үшін: Діни қысым көрсетпеу ұрнанын желеу етті

22. Моңғолдар Жетісу жерін бағындырды: 1218ж

23. Моңғол шапқыншылығынан кейін Жетісудағы 200- ден астам елді мекенінен қалғаны: 20

* «Жуас қала» атанған қала: Баласағұн

24. Шыңғысханның Қазақстанның оңтүстігі мен Орта Азияға жорық жасауына түрtкі болған оқиға: Отырар апаты

25. «Отырар апаты»- 1218 жылы 500 түйе мен 450 адамды Қайыр хан тыншылар деп айыптап өлтіруі

*Моңғол шапқыншылығы қарсаңында Орта Азия мен оңтүстік Қазақстанда ірі (күшті) мемлекет: Хорезм

26. Шыңғысхан 150 мыңға жуық қолымен Ертістен Сырдарияға қарай бет алды: 1219 жылы күз

27. 1219 жылы Шағатай мен Үгедей бастаған түмендер қоршауға алған қала: Отырар

*Бұхарға беттеген Шыңғыс хан Отырарды алуды жүктеді: Шағатай мен Үгедей

28. 1219 жылы Сырдарияның төменгі ағысындағы қалаларды басып алуға аттанған: Жошы

29. 1219 жылы Бұқара қаласыHа бет алған Шыңғысханның кіші баласы: Төле

30.Отырар қаласы моңғолдарға неше ай берілмеді: 6 ай (5 ай- Рабад, 1 ай- Цитадель

31. Отырар билеушісі Ғайыр ханның моңғолдардан жеңілуінің негізгі себебі: Жақтастарының сатқындығы (Қараша қажип)

32. Шыңғысхан әскеріне үш ай бойы қарсылық көрсеткен қала: Сығанақ

33. Шыңғысхан әскеріне 15 күндей берілмеген қала: Ашнас

34. Сыр бойындағы қалалардың толығымен моңғолдардың иелігіне өту уақыты: 1219-1220жж

*Қазақстан аумағы толығымен Шыңғысханның империясының құрамына кірді: 1224ж

***Ұлыстардың құрылуы

*Шыңғысхан жаулап алған жерлерін өзінің төрт баласына бөліп берді. Бөліп берілген жерлер ұлыс деп аталды. Қазақстан жері Шыңғысханның үш баласының қол астына қарады.

35. Шыңғысханның үлкен балссының ұлысы- Жошы ұлысы Ертістен шығыс Еуропаға дейін, Шығыс Дешті Қыпшақ, Арал маңы, Сырдарияның төменгі ағысы, Жетісудың солтүстік шығыс бөлігі.

36. Шыңғысханның екінші баласының ұлысы- Шағатай ұлысы: оңтүстік және Оңтүсітк Шығыс Қазақстан(Жетісу), Орта Азия, Шығыс Түркістан

37.Шағатай ұлысының орталығы: Алмалық

*Шағатайдың жазғы ордасы орналасқан жер Іле бойындағы Құяш

38.Шыңғысханның үшінші баласының ұлысы- Үгедей ұлысы: Батыс Моңғолия, Алтай- Тарбағатай, Етістің жоғарғы ағысы

*Үгедей ұлысы жойылған жыл: 1251жылы.

39. Ұлы хан атағын алғаннан кейін үгедей тұрған қала: Қарақорым

40.Шыңғысханның кіші баласының ұлысы- Төле ұлысы: Моңғолия.

41.Шыңғыхан қайтыс болды: 1227 жылы

*1259 жылы ұлы хан Мөңке қайыс болғаннан кейін, Шыңғыс тұқымдарының арасындағы талас шиеленісе бастады.

42.Моңғол империясы бірнеше дербес ұлыстарға бөлінді: 1260 жылы

*Үгедей -1227-1241жж, Мөңке -1251-1259жж – Моңғолдардың хандары