Транспорттык рнк

Клеткадагы барлык РНК-нын шамасындайы транспорттык РНК. тРНК молекуласы курамына нуклеотид киреди, онын м.м. улкен емес, … тРНК курамынан ..шамасына дейн калыптан тыс, минорлык затты калдыктар деп аталатын косылыс табылган. тРНК кызмети активтелген амин кышкылдарын белок синтезделетин орынга жеткизу болып табылады. Клеткада ..шамасындай тРНК бар, ал амин кышкылынын саны …гана екени белгили. Демке, бир амин кышкылын еки жане одан коп тРНК тасымалдайды екен. Сол сиякты ар амин кышкылын озинин арнаулы тРНК-сы тасымалдайды.Барлык тРНК конформациясы уксас болганмен, нуклеотидтердин орналасу рети ар турли.

тРНК молекуласында шагын уш илгек бар, ол илгектер белок синтези кезинде артурли кызмет аткарады.

Барлык белгили тРНК-нын бул илгегиндеги нуклеотидтердин орналасуы уксас келеди.

тРНк-нын орталык илгегинде уш нуклеотид и РНК молекуласындагы кодонга комплементарлык куралган. тРНК курамындагы бул нуклеотидтер антикодон д.ат. тРНК-нын антикодоны иРНК курамындагы кодонга аркашан комплементарлы жане мунын ДНК-дан иРНК алып келген генетикалык малимет есептеу кезинде айтарлыктай манызы бар.

тРНК-нын амин кышкылы жалгасатын сонны акцепторлык сон д.а. Барлык тРНК-нын акцепторлык сонында ЦЦА нуклеотидтеринин орналасу рети бирдей. Антикодонга сайкес активтелген амин кышкылы аденилаттын 3 комиртеги атомы аркылы иРНК-га жалгасады.

Клеткада ..амин кышкылынын аркайсысынын арналган ерекше ферменттер – аминоацил-тРНК-синтетазалар бар. Ол ферментер кажетти амин кышкылдарын тауып алады да, олардын активтенуин жане озинин тРНК-сына косылуын катализдейди.

Ушинши илгек тРНК-ни аминоацил тРНК-синтетаза ферментимен байланыстыру кызметин аткарады.

Дәріс 5. Ферменттер – тіршілік негізі

Тірі организмдер үнемі қозғалыста және тепе-теңдікте болады, яғни организмге сырттан қоректік заттар еніп тұрады және керексіз өнімдер сыртқа шығарылады. Бұл құбылысты зат алмасу деп атайды. Зат алмасудың қалыпты жүруін орталық нерв жүйесі және эндокрин бездерінің гормондары реттейді. Эндокрин бездері өз әсерін ферменттер арқылы іске асырады.

Организмнің барлық клеткасында бір мезгілде белгілі ретпен және өзара үйлесімді де алуан түрлі химиялық реакциялар жүріп жатады. Ал ферменттер осы реакцияларды милиондаған есе жылдамдатады. Егер ферменттер қатыспаса, организмдегі химиялық реакциялар өте баяу да тәртіпсіз жүреді. Сондықтан да ферменттер барлық тіршілік процестерінің негізі болып табылады.

Фермент деген не?

Фермент дегеніміз-белоктық зат, ол организмде көптеген реакцияларды тездетуші. Фермент ( латынның fermentum- ашу деген мағына, грек тілінде - enzyme, en-ішкі, zymeашытқы деген мағына береді) деген сөз де қолданылады.

Ферменттерді және олар катализдейтін реакцияларды зерттейтін биохимия бөлімі энзимология деп аталады.

Меншікті активтілік дегеніміз –ферменттік препараттағы 1мг белокқа тиісті фермент өлшемінің шамасы; ол мкмоль 1 мин мг белок деп көрсетіледі. Меншікті активтілік ферменттік препараттың тазалық өлшемі: фермент тазартылған сайын, ол арта түседі және фермент таза күйге жеткенде, ол көрсеткіш ең жоғарғы және тұрақты болады.

Катализдік активтілік дегеніміз- стандартты жағдайда 1 моль субстратты 1с уақыт ішінде өңдеп өзгерте алатын фермент мөлшері болып табылады.