1-Сурақ.
Ақпараттық ресурстар (Информационные ресурсы; information resources) — 1) ғылыми теорияларымен, процестер мен құбылыстарды зерттеулерімен, өнер табыстарымен, машина жобаларымен, ғимараттарымен, зауыттарымен, табиғат пен қоғам туралы мағлұматтарымен сипатталатын мемлекеттің рухани пәрмені (күш-қуаты); мекеме үшін құнды болып есептелетін және материалдық ресурс ретінде қабылданатын мәліметтер жиынтығы. Оған сыртқы жадта сақталатын негізгі және қосалқы мәліметтер жиымы мен кірістік құжаттар жатады; 2) кітапханаларда, мұрағаттарда, қорларда, мәліметтер банкілерінде және басқа да ақпараттық жүйелерде жеке құжаттар немесе олардың жиымдары түрінде шоғырланған мағлұматтар жиынтығы.
Желінің басқа компбютерлеріне де ашық компьютер ресурстары ортақ немесе желілік деп аталады.
2-Сурақ.
Желі архитектурасы желі элементтерін анықтайды және оның жалпы логикалық ұйымдастырылуын, техникалық бағдарламалық жабдықталуын және кодтаудың әдісін сипаттайды. Архитектура функционалдану принциптері мен қолданушы интерфейсін анықтайды.
Архитектураның 3 түрі:
терминал архитектура – бас компьютер;
біррангілі архитектура;
клиент-сервер архитектурасы.
Терминал архитектурасы – бас компьютер
Терминал архитектурасы – бас компьютер (terminal – host computer architecture) – бұл мәліметтерді өңдеудің барлық үрдістері бір компьютерде немесе басты компьютерлер тобында жүзеге асатын ақпараттық желі концепциясы.
Архитектура 2 типті құрылғыларды қарастырады:
Бас компьютер, мұнда желіні басқару, мәліметтерді сақтау және өңдеу функциялары атқарылады .
Терминалдар, мұнда сеанстарды ұйымдастыру және тапсырмаларды орындау, тапсырманың орындалу нәтижесіне қажетті мәліметтерді енгізу командаларын басты компьютерге жеткізу функцияларын атқарады.
Басты компьютер мәліметтерді беру мультиплексорлары арқылы терминалмен өзара байланысады.
Басты компьютер архитектуралы желінің классикалық мысалы ретінде жүйелі желілік архитектураны келтіруге болады (System Network Architecture - SNA).
Біррангілі архитектура
Біррангілі архитектура (peer-to-peer architecture) – бұл ресурстары барлық жүйелерде тең дәрежеде орналасқан ақпараттық желі концепциясы.
Біррангілі желілер қатарына кез келген жұмыс станциясы бір уақытта файлдық сервердің де және жұмыс стациясының да қызметін атқаратын шағын желілерді жатқызуға болады. Біррангілі жергілікті есептеуіш желілерде кез келген компьютердің дискілік кеңістігі мен файлдары ортақ қойылуы мүмкін. Ресурс жалпы болуы үшін оны желілік біррангілі операциялық жүйенің қашықтан қатынау қызметін қолдана отырып жалпы қолданысқа беру қажет. Мәліметтерді қорғауды орнатуға байланысты файлдың құрылуы сәтінен кейін басқа қолданушылардың қалай қол жеткізетіндігі анықталады. Біррангілі жергілікті есептеуіш желі шағын жұмыс топтарына тиімді болып есептеледі.
Біррангілі жергілікті есептеуіш желіні орнату өте жеңіл және арзан желі типі болып келеді. Олар компьютерде желілік карта мен желілік тасымалдаушыдан басқа тек Windows 98 немесе Windows for Workgroups операциялық жүйесін ғана талап етеді. Компьютерлерді бір біріне қосқан кезде қолданушылар ресурстар мен ақпараттарды ортақ қолдануға бере алады.
Біррангілі желінің артықшылықтары:
оларды орнату және баптау оңай болып есептеледі;
жекеленген дербес компьютерлер белгіленген серверге тәуелді емес;
қолданушылар өз ресурстарын өздері басқара алады;
арзандығы және пайдалану оңайлығы;
азғана құрылғылар мен бағдарламалық жабдықтарды қажет етеді;
тіркеушінің қажетсіздігі;
қолданушылар саны оннан аспайтын желілер үшін өте тиімді.
Біррангілі архитектураның проблемасы компьютерлердің желіден өшіп қалу жағдайы болып табылады. Бұл жағдайда желіден ұсынылған сервис түрі де жойылады. Желі қауіпсіздігін бір уақытта тек бір ресурсқа ғана қолдануға болады және де қанша желілік ресурс болса да сонша парольді қолданушы есіне сақтауы керек. Ажыратылған ресурсқа қатынау мүмкіндігін алған кезде компьютер өнімділігінің төмендеуі байқалады. Біррангілі желінің кемшілігі орталықтанған тіркеудің жоқтығы болып табылады..
Желіде біррангілі архитектураны қолдану кезінде терминал немесе «клиент-сервер» архитектураларын да қолдануға тыйым салынбайды.
Клиент-сервер архитектурасы
Клиент-сервер архитектурасы – бұл ресурстардың басым бөлігі клиенттерге қызмет көрсететін серверлерге негізделген ақпараттық желі концепциясы.
Қарастырылып отырған архитектура 2 компонент типтерін қарастырады: серверлер және клиенттер.
Сервер – сұраныстары бойынша желінің басқа объектілеріне қызмет көрсетуші объект.
3-Сурак
Ақпараттық ресурстар (Информационные ресурсы; information resources) — 1) ғылыми теорияларымен, процестер мен құбылыстарды зерттеулерімен, өнер табыстарымен, машина жобаларымен, ғимараттарымен, зауыттарымен, табиғат пен қоғам туралы мағлұматтарымен сипатталатын мемлекеттің рухани пәрмені (күш-қуаты); мекеме үшін құнды болып есептелетін және материалдық ресурс ретінде қабылданатын мәліметтер жиынтығы. Оған сыртқы жадта сақталатын негізгі және қосалқы мәліметтер жиымы мен кірістік құжаттар жатады; 2) кітапханаларда, мұрағаттарда, қорларда, мәліметтер банкілерінде және басқа да ақпараттық жүйелерде жеке құжаттар немесе олардың жиымдары түрінде шоғырланған мағлұматтар жиынтығы.
3.PAN (Personal Area Network) — персоналды желі, бір иегерге тиісілі түрлі құрылғылардың өзара әрекеттесуі үшін қажет.
LAN (Local Area Network) — жергілікті желі, қызмет көрсетушілеріне шығуына дейін тұйық инфрақұрылымы болады. «LAN» термині кішкене офистік желіні де, жүздеген гектар аймақты алатын үлкен зауыт деңгейіндегі желіні анықтай алады. Шетелдікнегіздерде тіпті жуықталған бағалау береді — радиусы алты милге жуық (10 км) болатын желілер. Жергілікті желілер жабық типті желілер болып табылады, бұл желіде өздерінің кәсібіне байланысты жұмыс істейтін, тек қолданушылардың шектелген тобы ғана рұқсатты ала алады.
CAN (Campus Area Network — кампустық желі) — жақын орналасқан ғимараттардың жергілікті желілерін біріктіреді.
MAN (Metropolitan Area Network) — бір немесе бірнеше қала шегіндегі мекемелер арасындағы қалалық желілер, көптеген жергілікті есептеуіш желілерді байланыстырады.
WAN (Wide Area Network) — глобалды желі, үлкен географиялық аймақтарды алатын, ішіне жергілікті желілермен қоса, телекоммуникациондық желілер мен құрылғылар да кіреді. WAN мысалы — пакеттер коммутациясы бар желілер (Frame relay), олар арқылы түрлі компьютерлік желілер өзара "сөйлесе" алады. Глобалды желілер ашық және барлық қолданушыларға қызмет көрсетуге бағытталған болып табылады.
4-Сурак.
Компьютерлік желілерді құрудың жалпы принциптері:
компьюютерлік желілердің логикалық құрылымы; компьютерлік желілердің физикалық құрылымы (шағын жүйелер: абоненттік комплекстер, абоненттердің желілік кіру комплекстері, іргелі желі немесе дерек алмасудың негізгі желісі
5. -Сурак
Концентратор дегеніміз Абонеттік жүктемені тығыздайтын қондырғы
Концентратордың кемшілігі Барлық концентратордағы қосылулар тіректі АТС-тың СКӨ-сі арқылы жүргізіледі
Концентратордың құрамында болады Абоненттік комплект,кодер/декодер,жүктемені концентрациялайтын блок, сандық тарату жүйесі мен интерфэйстер модулі, басқару модулі
Коммутатор (switch) немесе көпір (bridge) – бірнеше сегменттерді біріктіруге арналған құрылғы. Бұл жағдайда әртүрлі сегменттердің әрбір станция жұптары үшін біруақытта бірнеше мәліметтер алмасу үрдістерін қолдайды.
Маршруттауыш (router) – бір немесе әртүрлі типті желілерді бір мәліметтер алмасу хаттамалары бойынша біріктіретін құрылғы. Маршруттауыш берілу адресін талдап жане мәліметтерді тиімді таңдалған маршрутпен бағыттайды.
Көмей (gateway) (шлюз) — әртүрлі мәліметтер алмасу хаттамаларын қолданатын әртүрлі желі объектілері арасында мәліметтер алмасын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін құрылғы.
6. -Сурак
Желі топологиясы (ағылш. network topology) — есептеу желісіндегі машиналардың физикалықконфигурациясы, яғни қандай түйіндер жүбы өзара байланыса алатынын көрсететін физикалықжалғастыруды (немесе түйіндер арасындағы логикалық байланысты) бейнелеу; желілер жолдары мен тораптарын, олардың жол үзындығы, тораптар қуаты төрізді сипаттамаларын ескермей, жалғастыру қүрылымын зерттейтін қолданбалы ғылым.
Жүлдыз төрізді топология (Топология типа "звезда"; star topology) — барлық тораптары орталық бір тораппен жалғас- қан желі топологиясы.
Сақина тәрізді топология (Топология типа "кольцо"; ring topology) — өр торап басқа екі тораппен қосылған және барлық тораптар бірге сақина қүрайтын желі топологиясы.
Шина тәрізді топология (Топология типа "шина"; bus topology) — барлық тораптары жалпы бір сызықтық ақпарат-тық арнаға қосылған компьютер желісінің архитектурасы.
Желі топологиясы "Топология" немесе "желі топологиясы" термині компьютерлердің, кабельдердің және басқа да желі компоненттерінің орналасуын сипаттайды. Топология - мамандар желі құрастыру негізін бейнелеуде қолданылатын стандартты термин. Желі топологиясы оның сипатына себепші болады. Осы немесе басқа топологияны тандауға мыналар әсер етеді: қажетті желілік жабдықтау құрамы желілік жабдықтау сипаттамасы желіні кенейту мүмкіндіктері желі басқару әдісі Ресурстар мен басқа желі тапсырмаларын орындап, ортақ пайдалану үшін компьютерлер бір-біріне қосылуы қажет. Желіде бұл мақсат үшін көбіне кабель қолданылады. Бірақ басқа компьютерді қосып тұрған кабельді компьютерге қосу жеткіліксіз. Әртүрлі кабельдер түріне сәйкесінше әртүрлі желілік тақшамен, желілік ОЖ-н және басқа да компоненттері компьютердін өзара орналасуын қажет. Әрі желі топологиясынын шарттары бар. Мысалы, ол тек кабель түрін ғана емес, сонымен қатар оны қолдану әдістерін ұсынады. Барлық желілер үш базалық топологияның көмегімен жасалынды:
шинa (bus) ж
ұлдызша (star)
сақина (ring)
Егер компьютерлер бір кабель бойында жалғанса, онда бұл топология шина деп аталады. Егерде компьютер кабел сегментінде жалғанып және ол бір нүктеден немесе канцентратордан шыққан болса, онда бұл топология жұлдызша деп аталады. Егерде компьютер жалғанған кабель сақина түрінде болса, онда топологияны сақина деп аталады. Негізінде базалық топология қиын болмағанымен негізінде олардың қиын комбинациялары кездеседі, яғни бір топология өзінде бірнеше топологияны біріктіреді.
7.-Сурак
Ақпаратты жіберу ортасы ретінде әртүрлі кабельдер қолданылады:
коаксальды кабель;
экрандалған және экрандалмаған;
қос ширатпа негізінде жасалған кабель;
оптикалы-талшықты кабель;
Кабельдердің екі үлкен класы бар: электрлік және оптикалық.
Олардың айырмашылығы сигналды жіберу тәсілінде.
Оптикалы-талшықты жүйенің ерекшелігі-кабельдің қымбаттығы (мыс кабельдермен салыстырғанда), сонымен қатар мамандандырылған орнатылатын элементтер (розетка, разъем, қосқыштар және т.б.).
Шын мәнінде желінің құндылығы оптикалы-талшықты желідегі құрылғылардың құнымен өлшенеді.
Оптикалы-талшықты желілер горизонтальды жоғары жылдамдықты каналдар үшін қолданылады, ал қазіргі кезде вертикальды байланыс каналдарында да жиі қолданылып жүр (этаж аралық байланыстарда).
Оптикалы-талшықты кабельдер болашақта мыстан жасалған кабельдерге өте күшті бәсекелестік тудыра алады. Себебі мыс кабельдердің бағасы төмендемейді, өйткені оны жасау үшін таза мыс керек, ал жер қойнауындағы мыстың қоры оптикалы-талшықты кабель жасалатын кварцтық құмның қорынан әлдеқайда төмен.
Коаксиалдық кабель.
Коаксиалды кабель кабельдің көп тараған түрі. Бұл екі түрлі себеппен түсіндіріледі. Біріншіден, ол қымбат емес, жеңіл, иілгіш және қолдануға қолайлы. Екіншіден, коаксиалдық кабельдің кең тараған атағы оны орнату кезіндегі қауіпсіздігімен қарапайымдылығына әкелді.
Буралган жуп
Қарапайым бұралған жұп (twisted pair) – бұл бір бірін айнала оралған екі оқшауланған мыс өткізгіш. Кабельдің екі типі бар (сурет 3): экрандалмаған бұралған жұп (UTP) (unshielded) және экрандалған бұралған жұп (shielded) (STP).
Экрандалмаған бұралған жұп
Экрандалмаған бұралған жұп () ЛВС кезінде кең қолданылады, максималды ұзындығы 100 м (328 фут) құрайды.
Экрандалмаған бұралған жұп екі оқшауланған мысөткізгіштерден тұрады (9 сурет). Кабельдің тағайындалуына байланысты бұралу бірлігінің санын дұрыстайтын бірнеше өзгешелігі бар. UTP Солтүстік Америкада телефондық желіде де қолданылады.
Экрандалған бұралғыш жұптар
Бұралғыш жұптармен экрандалған кабельдің (STP) мыс орауы бар,сонымен қатар STPөткізгіштер жұбы фольгамен оралған (11 сурет) Нәтижесінде экрандалған бұралған жұптар берілетін мәліметтерді сыртқы бөгеуілдерден қорғайтын тамаша оқшаулауыштарға иеленеді.
8.- Сурак
Ethernet – жергілікті желі құрастыру мақсатында өте кең тараған технология түрі. Ол ІЕЕЕ 802.3 стандартына негізделіп,мәліметтерді 10Мбит/с жылдамдықпен тасымалдап отырады. Ethernet желісіндегі құрылғылар желі арнасында сигналдың бар екендігін бақылап отырады. Егер арнаны ешбір құрылғы пайдаланбайтын болса,онда Ethernet құрылғысы мәліметтерді жөнелте бастайды. Бұл сегментегі әрбір жұмыс станциясы жергілікті желідегі мәліметтерді талдап,олардың өзіне бағытталғанын айқындап теріп алады. Бұл схема тұтынушылар саны аз болып сегменттегі тасымалданатын мәлімет мөлшері де төмен болғанда,тиімді болып саналады.
Ethernet/Fast Ethernet желілік тақшасы бар дербес компьютерді 10 Мбит/с жылдамдықты концентратор портымен байланыстырғанда ол 10Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істейді. Егер де оны 10/100 Мбит/с жылдамдықты концентратор (3 Com SuperStack II Dual Speed Hub 500 сияқты) портымен байланыстырсақ, ол автоматты түрде 100 Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істей бастайды.Бұл тәсіл біртіндеп жоғары жұмыс өнімділігіне көшу ісін жүзеге асыра алады. Оған қоса, мұндай тәсіл серверлер мен клиенттердің желілік жабдықтарын қарапайым күйде сақтап,желілік құрылғыларын мен тасымалдау арналарының өткеру алабын өте кең пайдаланатын жаңа программаларды пайдалануға мүмкіндік береді.
Gigabit Ethernet желілері Ethernet және Fast Ethernet желілерінің ифрақұрылымымен үйлеседі, оның үстіне олар Fast Ethernet желілеріне қарағанда 10 есе артық,яғни 1000Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істей алады. Gigabit Ethernet желілері негізгі желілердің «қысылшаң» орындарын болдырмайтын мықты шешім болып саналады. «Қысылшаң» орындар тасымалдау арналарының өткеру алабына сезімтал қолданбалы программаларға байланысты және интражелілер мен мультимедиалық программалардың трафиктері ағынының шамадан тыс ұлғаюына қарай туындайды. Gigabit Ethernet желісі Ethernet және Fast Ethernet жұмыс топтарын біртіндеп жаңа технологияға көшіру тәсілі болып табылады. Мұндай тәсіл – олардың жұмыстарына өте аз әсер етіп,жоғары жұмыс өнімділігіне тез қол жеткізу мүмкіндігі.
9.-Сурак
Token Ring желісін алғашында IBM компаниясы 1970 жылы құрған. Қазіргі кезге дейін жергілікті жерлерге арналған IBM –нің негізгі технологиясы болып қалып отыр. Әйгілігі жағынан Ethernet-ке жол береді. Token Ring желісінің негізгі сипаттамалары: - Дәстүрлі типологиясы сақина - Басқа топологиялары жұлдызша сақина - Беріліс типі таржолақты - Ену әдісі маркерлік беріліс - Беріліс жылдамдығы 4 және 6 Мбит/с - Кабельдік жүйесі UTP және STP
Token Ring желісінде бірінші компьютер жұмыс істей бастағанда, желі маркер генерациялайды. Маркер бір компьютерден екінші компьютерге олардың біреуі деректерді даярлығы жайында хабарлап, маркерді басқаруды өзіне алғанға дейін сақина бойымен жылжиды. Анықтама, Маркер дегеніміз- компьютерге деректерді кабель бойымен жіберуге мүмкіндік беретін алдын-ала анықталған биттер тізбегі (деректер ағыны).
Маркерді ұстап алған компьютер деректер кадрларын желіге жібереді. Кадр сақина бойымен, кадрдегі қабылдаушының адресіне сәйкес адресі бар түйінді тапқанша жылжиды. Компьютер- қабылдаушы кадрді қабылдау буферіне көшіреді де, оның өрісін ақпараттың қабылданғандығы жайлы белгі салады.
Кадр сақина бойымен жылжи отырып жіберуші компьютерге жеткенде, ол компьютер берілістің дұрыс өткендігі куәландырады. Бұдан кейін компьютер кадрды сақинадан жояды және оған бос маркерді қайтарады.
Желіде бар уақыт мезетінде бір бағытта тек бір маркер жіберіледі. Маркердің берілісі- детерминистік процесс. Бұл дегеніміз кез- келген соңғы станца беріліске қатысарға дейінгі максималды уақытты есептеуге болатындығын көрсетеді. Token Ring желісінің бұл сипаттамасы кідірісті алдын- ала болжауға мүмкіндік береді және желі жұмысындағы орнықтылықтың маңызын арттыра түседі. Бұл желіні қолданудың жарқын мысалдары зауыттардағы автоматтандырылған станцалар болып табылады.
IBM- нің Token Ring станцалар желісі кабельдердің көмегімен МАU- ға (Multistation Access Unit) тікелей қосылып үлкен бір сақиналық желіні құрайды.
10.-Сурак
FDDI техрологиясы да сақиналы негізде жасалып, оптоталшықты кабельдермен жұмыс істеу үшін магистральды желілерде пайдаланылады. Бұл да Token Ring желілері тәрізді маркерді бір станциядан екінші станцияға жіберіп отырады. Token Ring технологиясынан айырмасы мұнда маркерлері қарама-қарсы бағытта қозғалыста болатын екі сақина болады. Бұл тәсіл бір сақинада үзіліс болып қалған жағдайда желінің ақаусыз қызметін ұйымдастыру мақсатынд(көбінесе оптоталшықты кабельде) жасалады. FDDI желілері мәліметтерді 100Мбитс жылдамдықпен өте үлкен қашықтарға тасымалдау үшін қызмет етеді. Мұндағы желі сақинасы ең көп дегенде ұзындығы 100 км-ге дейінгі тұйық қашықтықты қамтиды да , жұмыс станцияларының арасы 2 км шамасында болады.
11.-Сурак
Тәжірибеде желіні жүзеге асыру барысында стандартты протоколдарды қолдануға тырысады. Бұлар фрималық, ұлттық немесе халықаралық стандарттар болуы мүмкін. 80 жылдардың басында халықаралық ұйымдардың әр қатарында желінің дамуында ерекше рөл атқарған моделді жасап шығарды. Бұл модель ашық жүйенің әрекеттесі моделі – OSI деп аталады. Ашық жүйе болып жалпы қатынау ерекшелігімен стандартқа сәйкес және қызығушылық танытқанның көпшілік талқылау нәтижесінде қабылданған кез келген жүйе болып табылады. OSI моделінің қызметі:
Жүйелі әрекеттесудің әр түрлі деңгейін анықтау.
Жүйеге стандартты аттар береді.
Әрбір деңгейдің қызметін анықтайды.
OSI моделінде әрекеттесу құралдары 7 деңгейге бөледі:
Қолданбалы.
Сеанстық.
Транспорттық.
Желілік.
Каналдық.
Физикалық.
Көрсетімдік.
OSI моделінің әр түрлі деңгейлердегі протоколдары протоколдар стегіне сәйкес келеді. Желіге қосылған компьютердегі протоколдар қажетті барлық функцияларды үйлесіммен орындайды.
12-Сурак
Желілердің жұмыс істеуі, ол – мәліметтердің бір компьютерден екінші компьютерге берілуі. Желілік операциялық жүйесі осындай жұмыстарды орындауда процедураның қатаң терімділігіне сүйенеді. Бұл процедуралар хаттамалар немесе тәртіптің ережесі деп аталады. Стандартты хаттамалар әртүрлі мекемелердің бағдарламалық және аппараттық қатынастарын реттейді. Екі негізгі терімді (набор) стандарт бар. Олар: OSI желілік моделі және оның IEEE Project 802 деп аталатын модификациясы.
Osi моделi
International Standards Organization 1978 жылы бiркелкi емес құралдардың желiлiк архитектурасын сипаттайтын арнайы спецификациялық жиынды шығарды. Бұл құжат бiркелкi хаттамалармен және ақпаратты стандартты айырбастауда қолданылатын ашық жүйеге жатады. 1984 жылғы ұсыныс халық аралық стандартқа айналды. Көптеген шығарушылар желiлiк құралдарды шығаруда осы спецификацияны қолданады, және әр түрлi желiлердi құруда негiз болып есептеледi.
Бұл модель - желiлер ортасын бейнелейтiн өте кеңейтiлген әдiс. Бұл көп деңгейлi жүйе бағдармалық және аппаратық қамтамасыздандыру байланыстарын және әр түрлi мәселелердi шешуге мүмкiндiк бередi.
13-Сурак
Қолданбалы деңгей
Қолданбалы ( APPLI CATION) деңгей - OSI моделiндегi ең жоғарғы деңгей. Ол арқылы желiлiк қызметтегi қолданбалы процестерге кiруге болады. Бұл деңгей мынандай қызметтердi көрсетедi: файлға берiлетiн ақпараттармен қамтамасыз етедi, деректер қоры мен электрондық почталарға кiру мүмкiндiгiн туғызады. Төмендегi деңгейлердiң барлығы қолданбалы деңгейде орындалады. Қолданбалы деңгей желiлерге қатынауды басқарады, байланыстар бұзылғанда қайтып қалпына келтiредi.
Ұсынылатын деңгей
Ұсынылатын (PRESENTATION) деңгей компьютерлiк желiлер арасындағы деректердi айырбастап отыру үшiн қолданылатын форматты анықтайды. Бұл деңгейдi аудармашы деп те атауға болады. Ұсынылатын деңгейде қолданбалы деңгейден келген мәлiметтер ортақ түсiнiктi аралық форматқа аударылады.
Сеанстық деңгей
Сеанстық (SESSION) деңгей әртүрлi компьютердегi екi қосымшаларды орналастыруға, қолдануға және аяқтауға мүмкiндiк бередi. Бұл деңгейде желiдегi екi қосымшаны байланыстыруда қорғау және олардың аттарын игеру сияқты функциялар жүргiзiледi. Сеанстық деңгей мәлiметтермен қолдануға берiлген топтағы бақылау нүктелерiнiң синхронизациясын қамтамасыз етедi. Қате болса тек қана берiлгендердi соңғы бақылау нүктесiнде жазу керек. Бұл деңгей берiлгендердi қай жерде, қашан, қашанға дейiн т.б орындау керектiгiн бақылайтын диолог және бiрлескен процестерден тұрады.
Транспорттық деңгей
Транспорттық (TRANSPORT) деңгей ақпараттарды қатесiз, өз кезегiнде жоғалмай және көшiрмесiз жеткiзуiне кепiлдiк бередi. Бұл деңгейде жiберушi компьютердiң хабарлары реттеледi: көлемдi хабарлар бiрнеше бөлiктерге бөлiнедi, ал қысқасы бiр пакетке жиналады. Бұл пакеттердiң желi бойынша таралуын ұлғайтады. Транспорттық деңгей хабарлар ағымын басқарады, пакеттердiң қателерiн тексерiп, оларды жiберу және қабылдаудағы мәселелердi шешуге қатысады.
Желiлiк деңгей
Желiлiк (NETWORK) деңгей хабарлардың адрестерiне жауап бередi, функциялық адрестердiң аттарын және логикалық адрестердi аударады. Бiр сөзбен айтқанда желiлiк деңгейде жiберушi компьютер мен қабылдаушы компьютердiң маршруты анықталады. Бұл деңгейде желiлiк трафикпен байланысты буманы коммутациялау, маршрутизациялау және жүктеу сияқты мәселелер шешiледi, Егер желiлiк адаптер маршрутизациясы жiберушi компьютерден берiлген көлемдi мәлiметтер блогын жiбере алмаса, онда осы желiлiк деңгейде бұл блоктар кiшкене мөлшерге бөлiнедi. Ал қабылдаушы компьютер осы мәлiметтердi қалпына келтiрiп жинайды.
Арналық деңгей
Арналық (DATA LINK) деңгей берiлген мәлiметтер кадрын желiлiк деңгейiнен физикалық деңгейге өтуiн қамтамасыз етедi. Кадрлар - бұл берiлген мәлiметтердi тiркейтiн логикалық бiрлескен құрылым. Арналық деңгей физикалық деңгей арқылы компьютерлер арасында кадрлар берiлген кездегi нақтылықты қамтамасыз етедi.
Физикалық деңгей
Физикалық (PHYSICAL) деңгей - OSI моделiнiң соңғы деңгейi. Бұл деңгей толықтырылмаған биттердiң ағымын физикалық ортада берiлуiн айқындайды. Мұнда электрикалық, оптикалық, механикалық және функциялық интерфейстердi кабельмен айқындайды. Сонымен қатар физикалық деңгейде жоғарғы деңгейлерге түскен хабарлардың берiлу сигналдары қалыптасады. Физикалық деңгей – бұл бiр компьютерден екiншi компьютерге биттердi (нөлдiк және бiрлiк) жiберуге арналған. Бұл биттердiң мазмұны ешқандай мағына бермейдi. Ендеше физикалық деңгей желiлiк кабельмен берiлетiн биттердiң амалын құрады.