2.2. Көркем фильмді сабақта қолданудың тиімділігі

Көп тәжірибелерден оқып, талдағаннан бай­қа­ғанымыз, видеофильмдерді сабақта пай­­­далану оқушылардың ойлау қабілеттерін ғана дамытып қоймайды, сонымен қатар, мұ­ғалімге оқытудың бірнеше мақсатын іске асыруға көмектеседі. Оқушылар тілін оқитын елдің өмірі, салты, дәстүрі туралы көрнекі мағлұмат алады және осы арқылы олардың сол елдің тілін түсініп, үйренуге деген талпыныс құштарлықтары арта түседі. Видеофильмдер, киноүзінділер, киноклиптер оқу үдерісін жетілдіріп, оған барынша коммуникативті бағыт береді. Олар сабақта қосымша тілдік орта құрып, тілдік сөйлеу жағдаяттарын дыбыстық және көру арқылы іске асыратын көрнекілігі жоғары материалдар болып табылады[2,188]. 

Видеоматериалдарды таңдау белгілі ұста­ным­мен жүргізілуі қажет. Сабақта фильмді пайдалануда міндетті түрде мынадай жағ­дайларды ескеруі керек:  - тіл үйренушілердің қызығушы­лықтары; - лингвоелтанымдық мәліметтердің құнды­лығы; - материалдың заманауилығы мен көкей­тестілігі; - видеофильмнің елтанымдық және тәрбие­лік маңыздылығы; - оқушының көңіл-күйіне әсер ету деңгейі; - бағдарламаға сай әдістемелік бірізділігі мен жүйелілігі.

Сабақта қолданылатын видео өнімдердің ішіндегі ең тиімдісі және тартымдысы ау­тент­ті көркем фильмдер болып табылады. Мұнда оқушының білімін тереңдету, оның ел­танымдық білімі мен тыңдау, сөйлеу, жазу, оқу дағдыларын жетілдіруге мән беріледі. Осы мақсатқа жауап беретін, тілдік талаптарға және қазіргі оқушы жастардың сұранысы мен тілегіне сай келетін көркем фильмдерді  таңдау оқытушының оң нәтижеге жететін әдістемелік шешімі болып табылады. 

Көркем фильмді таңдағанда оның аутенттігі де ескерілуі керек. Онда кино кейіпкерлерінің сөйлеу тілі стандартты тіл болып, фильмнің тақырыбы көрермен оқушыларға қызықты болуы тиіс. Оқытушы фильммен жұмыс барысында алдын-ала жаңа сөздермен жұмыс жүргізеді. Бұл оқушылардың фильм мазмұнын түсінулерін жеңілдетеді.    Фильмді көруге даярлық барысында фильм­нің ең қызық деген тұстарымен жұмыс жүр­гізілуі тиіс. Сабақ мақсатына сай, басқа тілдің реалийлеріне түсініктеме беріп, басқа мә­дениет пен ділдік айырмашылықтарға шолу жасауы мұғалімнің оқушымен дұрыс әдіс­темелік байланыс орнатуының басты әдісі.  Бұл жаттығулар жүйесі барлық әдістемелік жұ­мыстарда: фильмді көрер алдындағы, фильмді көріп отырған кезде орындалатын тап­сырмалар  және фильмді көріп болғаннан кейін оқушының орындайтын жұмыстары деп аталып жүр[3,2;4]. 

Фильмді көрер алдындағы тапсырмалар ретінде мынадай жұмыстарды атауға болады: - Фильм тақырыбы бойынша алдын-ала түсіндіріп,мағлұмат беру; - Кезеңдердің маңыздылығын түсін­діру; - Фильмді бір рет дауыссыз көріп шы­ғу; - Жаңа сөздердің аудармасы мен қолдану жолдарын түсіндіру, мысалдар келтіру; - Фильмді көріп отырған кезде орындалатын тапсырмаларға мына жұмыстарды атауға болады: - Тілдік мәліметті іздестіру, фильмнен үзін­ді көрсетіп, керекті сөздер, сөз тіркесі не фра­за­­ларды шет тілінен қазақ тіліне аударып, бала­ма­сын табу; - сөйлемдегі бос орынды көріп отырған фильмнен алып жаңа сөздермен толтыру;

- етістіктерді дұрыс грамматикалық формасында беру; - оқушының дұрыс сөйлеу қабілетін қалып­тастыру үшін монологтық, диалогтық сөйлеуге арналған фильмнен үзінділермен жұмыс жасау; Фильмді көріп болғаннан кейін оқушының орындайтын тапсырмалары оқушының фильм­нен туған танымдық ойын дамытуға, шы­ғармашылықпен жұмыс істеуіне әсер етеді. Бұл кезеңде мынадай жұмыстар істеуге болады: - жобалық жұмыс, оқушы көрген фильміне ұқсас бейнефильмдер даярлайды, мысалы, қаланы аралау, концертке, театрға саяхат, өз үйі туралы әңгімелеу; - рөлдік ойындар, оның негізіне көрген фильм алынады. Бұл жұмыстар мынадай сұрақтарға жауап бере отырылып жүзеге асырылады.

Сонымен, сабақта аутентті көркем фильмді пайдалану барлық іс-әрекеттерді жүзеге асыруға септігі мол, шетел тілін тереңдетуде тиімді әдіс ретінде танылады. Фильм оқушыны сөйлеуге, әңгімелесуге құлшындырады, сонымен бірге ол тіл үйренушіге сол ел туралы нақты мәліметтерді өз көзімен көріп, танысатын көрнекілік болып табылады.

Қорытынды

Белгілі бір тілдік материалды меңгеруде газет материалдарын қолдану нәтижелі тәсіл болып табылады.

Ондағы мақсат – оқушыларды қарапайым болса да өз ойларын еркін жеткізумен ғана шектелмей, өзара тіл табысып, пікір алысуға үйрету, себебі жалпыға білім беретін орта мектепте ьерілетін бүкіл білімнің негізгі маққсаты- оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру.

Газет ағылшын тілінде сөйлейтін халықтардың мәдениетінің бір бөлігі және оның көмегімен оқушылар тілді жете меңгеріп қана қоймай, сол елдердің өмірінің ерекшеліктері туралы толық мәліметті өз бетімен оқып біле алады. Ағылшын тілінде газеттерді оқи отыра, оқушылар мәтіннің түпнұсқасынан ақпараттар алу, аудармасыз дағдыларға ие бола отырып, өзіндік түсінулердің мазмұнымен басқа тілді текстерді интуативті қабылдауды үйренеді. Сонымен қатар, оқушылардың лексикасын кеңейту және бекітуге, ағылшын тілінің грамматикалық құрылымын меңгеруге мүмкіндік береді.

Әрбір оқушының бір-бірімен әңгімелесуі, сөйлесуі үшін, өздері бір-біріне немесе мұғалімге, ата-анасына, бөгде адамдарға сұрақ қоя білуәдісін меңгеру аса қажет. Осы орайда газет материалдарын пайдаланудың маңызы зор.

Қазіргі заманғы ғылым мен техникалық даму кезеңі оқу-ағарту саласында технологиялық жаңа әдістерді кең көлемде қолдануды қажет етеді. Күнделікті сабақта мультимедиалық құралдарды пайдалану - заман талабы. XXI ғасырда қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін білім беру саласында төмендегідей міндеттерді шешу көзделіп отыр. Олар: білім сапасын көтеру, компьютерлендіру, интернет, компьютерлік желі, электрондық телекоммуникация, электронды оқулықтар даярлау.

Соңғы жылдары көз алдымызда адамдардың әлеуметтік, мәдени, ғылыми және өндірістік қызмет аясына тікелей әсер еткен компьютерлік революция болды. Компьютердің оқу процесіне де тигізетін өзіндік әсерін жоққа шығаруға болмайды.

Ғылыми-зерттеу жұмысының қорытындысы бойынша білім беру мекемелерінде мультимедиалық құралдарды пайдалану оқушылардың коммуникативті қабілеттерін қалыптастыруға қолайлы жағдай туғызатындығын және оны жүзеге асыру жолдарын тәжірибелік-эксперименттік жұмыс барысында дәлелденді. Шетел тілін оқытуда жаңа ақпараттық құралдарды пайдалану оқушылардың шығармашылық белсенділігін дамытып, заманауй дерек көздерін үйлесімді пайдалана отырып шетел тілін практикалық тұрғыдан жетік меңгеруіне, сонымен қатар оқушылардың сөйлеу және түсіну дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.

Жүргізілген зерттеу жұмысының барысында қарастырылған теориялық мәліметтер мен тәжірибелік-эксперименттік жұмыс жүргізу барысындағы нәтижелер бойынша мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді:

- оқу үдерісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану мәселелері жөніндегі Б.А.Досжанов, Ұ.Т.Нұрманалиева, С.Т.Сиргебаева, Б.Т.Абыканова, Г.Б.Таутаева, Ж.А.Қараев және т.б. педагог ғалымдардың еңбектерін зерттеу жұмысымыздың тірегі ретінде қарастырдық.

- зерттеу жұмысымыздың тақырыбы төңірегінде отандық және шетелдік ғылыми-әдістемелік еңбектері мен тәжірибелік-эксперименттер төңірегінде жасалған талдаулардың нәтижесінде зерттеу жұмысының алға қойған мақсаты орындалып, шетел тілін оқытуда мультимедиалық құралдарды пайдаланудың дидактикалық мүмкіндіктерінің теориялық тұжырымдамасы айқындалып, олардың тиімділігі анықталды.

- зерттеу жұмысының ғылыми болжамын жүзеге асыру мақсатында алдын-ала зерттеу жұмысының міндеттері мен мақсаттары айқындалып, шетел тілін оқытуда мультимедиалық құралдардың қолданыс аясы мен білім беру мекемелеріндегі алатын орны анықталды.

- жүргізілген тәжірибелік-эксперимент жұмысының нәтижесінде оқушылар жаңа ақпараттық құралдарды жетік меңгеруге, бәсекеге қабілетті тұлға ретінде қалыптасуға мүмкіндік алады.

- шетел тілі сабағында оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруда компьютерлік технологиялардың педагогикалық мүмкіндіктері қарастырылып, оқыту үдерісінде мультимедиалық құралдарды дәстүрлі және дәстүрлі емес сабақтарда пайдалану арқылы білімді әрі жан-жақты тұлға қалыптастыруға болатындығы анықталды.

- шетел тілін оқытудың тиімділігін арттыру үшін бүгінгі күннің талабына сәйкес интерактивті оқыту әдісін, электронды оқыту құралдарын, компьютерлік бағдарламаларды, Интернет-сайттар, видео немесе көркем фильмдерді жүйелі түрде пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыруға болады.

- мультимедиалық құралдардың заманауи технологияларын енгізу – оқу процесінің мәнін байытады, оқушыларға қатты әсер етеді, балалардың тіл үйренуге деген ынтасын арттырып, көрнекілік қағидасының жаңа жолдары қарастырылып, олардың оқытудың барлық кезеңдерінде әр түрлі педагогикалық формада жүзеге асыру арқылы оқушылардың танымдық белсенділіктерін дамытудағы маңызы айқындалды.

- сабақ өткізу барысында Интернет ресурстарын пайдалану оқушыларды шетел тілін ақиқат өмірде қолдана алуға үйретіп, мұғалім мен оқушы арасында тығыз байланыс орнатуға мүмкіндік жасай отыра, оқушының коммуникативті қабілетінің қалыптасуына қолайлы жағдай жасай алатындығы дәлелденді.

- аутентикалық және шынайы видео мәліметтерді шетел тілін оқыту үдерісінде пайдалану оқушылардың өз бетімен білім алуына және танымдық белсенділіктерін ынталандыруға мүмкіндік беретіндігі айқындалды.

Білім беру саласында көтерілетін өзекті мәселелердің бірі - жаңа ақпараттық технологияларды орта мектептерде қолдану тиімділігі. Бұл шетел тілін оқытудың жаңа техникалық құралы ғана емес, сонымен қатар тілді үйретудің жаңа форма мен әдісі ретінде қарастырылып отыр. Шетел тілін оқытудың негізгі мақсаты оқушының коммуникативті мәдениетін қалыптастыру және дамыту, оның шетел тілін практикалық қолданыста пайдалану қабілетін дамыту.

Қазіргі таңда білім беру үдерісінде жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану қажет не қажет еместігін талқылауды қажет етпейді. . Қазіргі заман қоғамы бұл сұраққа жаңа ақпараттық мәдениетті құру арқылы белсенді түрде еніп кетті.

Мемлекетте білім жүйесін жаңарту үдерісі жүріп жатқан қазіргі таңда мұғалімнің кәсіби қызметіне қойылатын негізгі талап ақпараттық таным болып табылады. Ал, мультимедиалық құралдарды қолдану оқу барысын жеңілдету, одан әрі дамыту мен оқушыларға оқу материалдарын жеткізу мақсатын көздеуі тиіс.

Пайдаланылған әдебиет:

1. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін 2015 жылға дейін дамыту тұжырымдамасы. //Астана, - 2004. – 65б.

2. Қазақстан Республикасының "Білім туралы" Заңы. //Алматы, – 2010. - 75б.

3. Қараев Ж.А. Активизация позновательной деятельности учащихся в условиях преминения компьютерной технологии обучения: дисс. док. пед. наук. - Алматы, 1995. – С.335.

4. Нұрғалиева Г.К., Тілеуова С.С. Ақпараттандыру – білім беруді реформаландырудың негізгі механизмі. //Гуманитарлық ғылымдар сериясы. – Алматы, 2006. - №1. - 286б.

5. Дацюк Г.И. Психолого-педагогические особенности применения информационных-коммуникативных технологий в учреждених общего среднего образования: дисс. канд. пед. наук. - М., 2001. – С.175.

6. Бабанский Ю.К. Оптимизация учебно-воспитательного процесса: Методические основы – М.: Педагогика, 1982. – С.192.

7. Молдабаева К.Е. Білімді ақпараттандырудың маңызды факторы – Интернетке шығу. //Қазақстан және ТМД елдеріндегі білім беруді ақпараттандырудың ІV- Халықаралық форумының ғылыми мақалалар жинағы Алматы, 2006. – 392б.

8. Могилёв А.В. Интернет приходит в школу. Воронеж: ВГПУ, 2001. – С.240.

9. Полат Е.С. Метод проектов на уроках иностранного языка. //ИЯШ. – 2000. - № 2.- С.98.

10. Беспалько В.П. Системно-методическое обеспечение учебно-воспитательного процесса подготовки специалистов. – М.: Высшая школа, 1998. – С.288.

11. Вымятнин В.М., Демкин В.П. Мультимедия курсы: методология и технология разработки. – Томск, 2003. – С.265.

12. Гаффин А.К. Путеводитель по глобальной компьютерной сети Интернет. – М.: ТПП Сфера, 1995. – С.269.

13. Соболева М.Н., Гомулина Н.Н., Брагин В.Е. Электронный учебник нового поколения. //Информатика и образование. – 2002. - №6. – С.239.

14. Пассов Е. И. Основы коммуникативной методики. - М.: Русский язык, 1989. – С.278.

15. Добудько Т.В. Формирование профессианальной компетентности учителя в условиях информатизации образования: дисс. док. пед. наук. – Самара, 1999. – С.171.

16. Баймұхамедова С. Жаңа ақпараттық технологиялар. Оқу құралы. Алматы, 2003ж. 

17. Ботағариева Г. Интернетті пайдаланудың маңызы // Қазақстан мектебі 2007 №7/8

18. Кусаинова Л.К. Интернет в учебном процессе // Білім кілті 2006 №3 

19. Байгушева К. Интернет – технологии в образовании шаги навстречу // Высшая школа Казахстана 2002. № 4 

20. Әбішева Л. П., Исатаева Ұ.Б. Интерент жүйесін білім саласында қолданудың маңызы. Шымкент. 2003.ж 

21. Қазақстан Республикасының Заңы «Білім туралы Заңы», Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Білім беруді дамыту бағдарламасы – Астана 2004.

22. Қазақстан Республикасының шетелдік білімді дамыту Концепциясы – Алматы, 2004 ж.

23. Автореферат, Нышанова С.Т. Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерін кәсіби даярлауда жаңа педагогикалық технологияны пайдалану. Түркістан, 2008.

24. www.wikipedia.com

25. Учитесь переводить/Читалина Н.А., 1975 г., 81 с.

26. Лексикология английского языка: учеб.пособие для студентов/Г.Б.Антрушина, О.В.Афанасьева, Н.Н.Морозова. – 5-е изд., стереотип. – М.:Дрофа, 2005. – 286 с.

27. Әбдіғалиев С. Неміс тілін оқытудың негіздері. Оқу құралы. – Алматы, «Қазақ университеті», 1992 ж., 136 б.

28. Методика обучения иностранным языкам в средней школе: Учебник/Гез Н.Н., Ляховицкий М.В., Миролюбов А.А. и др. – М.: Высш.школа, 1982, 273 с.

29. Cambridge English for the Medis. Nick Ceramella and Elizabeth Lee, Cambridge University Press 2008.

30. English File upper-intermediate Oxford University Press, 1996 г.

31. www.about.com Guide to Environmental Issues, 2006.

32. www.school.edu.ru

33. Шетел тілін оқыту әдістемесі №3/17 2007ж 21 бет

34. Қазақстан мемлекеті №3 2007ж 59 бет

35. Шетел тілін оқыту әдістемесі №2 2003ж 21 бет

36. Т.В.Рогова, Т.Е.Сахарова «Методика обчения инастранного языка в средней школе» Москва  1998г  162 бет

37. Шетел тілін оқыту әдістемесі №5 2007ж 6 бет

38. Шетел тілін оқыту әдістемесі №4 2008ж 27 бет

39. Мектептегі шет тілі №3 2006ж 44 бет

40. Иностранные языки в школе  Москва 2000г 79 бет.

41. Т.А.Китайгорская «Методические основы интенсивного обучения иностранным языком» Москва 1986г 78 бет

42. «Ізденіс» журналы №1 2005ж 125 бет

43. Ильченко З.Е. Использование видеозаписи на уроках английского языка  //Первое сентября, Английский язык. — 2003 г.- №9, стр.7

44. Комарова Ю.А. Использование видео в процессе обучения иностранному языку в старшей школе /Методики обучения иностранным языкам в средней школе. – Санкт Петербург: изд. КАРО, 2005, стр.18

45. Соловова Е.Н. Использование видео на уроках  иностранного  языка  // ELT NEWS & VIEWS — 2003 г.-№1, стр. 2

46. Бесирова Н. Шет тілі сабағында коммуникативтік құзыреттіліктіқалыптастыру әдісі ретінде бейне жазбаны қолдану. Ақиқат журналы. – Алматы, 2014. In the article is discussed the efficiency of using of a feature film and its viewing stages in the foreign language teaching process.

Summary

on the thesis submitted to confer for scholarly degree of "Master of Education"

specialty 6M011900 – Foreign language: Two foreign languages

Peculiarities of the use of multimedia means in developing of understanding skills

The actuality of research: Informatization of education becomes one of the most important strategic resources of State for its successful development and positioning in the modern world. Modernization of the content of education in Kazakhstan at the present stage of development of society related to the innovation processes in the organization of foreign language teaching.

In recent years the question about the use of new technologies in schools is raised. And this is not the only new hardware, but also new forms and methods of teaching, a new approach to learning. The main aim of teaching foreign languages is the formation and development of the communicative culture of pupils, and learning the practical mastery of a foreign language.

The task of the modern teacher is to increase pupils’ cognitive activities in learning foreign languages. Modern pedagogical technologies, such as multimedia presentations, project works, and the use of new information technologies, electronic books and Internet resources can help to implement student-centered approach in learning process, also can provide individualized and differentiation learning by taking into account pupils’ abilities and their level of training.

The object of research: learning a foreign language with the help of modern information technologies.

The subject of research: peculiarities of the use of multimedia means in the development of understanding skills.

The purpose of research: the theoretical basis, development and experimental tasting of methods of teaching foreign languages by using multimedia learning means.

Research tasks:

- to identify effective methods of using modern information technologies in foreign language lessons;

- to demonstrate the effectiveness of multimedia programs and presentations in teaching foreign language;

- to identify the peculiarities of Internet resources during foreign language lessons for the formation of speaking and understanding skills.

Hypotheses of research: the methods of the use of multimedia means will be effective if they reveal the content, forms and methods of modern learning process, and will be considered didactic features of using multimedia means in learning process to improve the quality of education and the development of cognitive skills.

Methods of research: analysis of the information, scientific and methodological literature according to the subject of research, theoretical analysis and simulation, questionnaire, interview, observation of pupils’ speech, observation over the process of foreign language teaching, supervision over the use of multimedia means during foreign language lessons, teacher training and advanced experiments.

Scientific novelty of research:

- to identify the main tendencies of using Internet resources in the process of learning foreign language;

- detected the modern possibilities of information technologies in foreign language teaching;

- developed the modern methods of using multimedia means and also proved their effectiveness;

- identified the role of computer technologies in the formation of speaking and understanding skills.

Leading idea of research: the use of multimedia learning means and Internet resources in the high schools can provide a transition to a new paradigm of education, which is based on information and communication technologies and on interactive distance education.

The theoretical importance of research: identified effective ways of using multimedia means in the process of foreign language teaching, which based on the conclusion and hypotheses of the research work, as far as our research can provide additional information while developing the new methods of working with Internet resources in learning foreign language.

The practical importance of research: conclusion and recommendations from the research work can be used to improve methods of teaching foreign language in high schools. Also basing on conclusion of experiments and on results of research work, we came to the conclusion that modern forms of information technologies can be equally used in both traditional and non-traditional forms of learning.