68.Емдік –алдын алу тамақтану.Негізгі рациондардың қысқаша сипаттамасы,оларды тағайындау және құру қағидаттары.Емдік үстелдер.

Ауруханаларда емдік тағаммен тамақтандыру ұйымдастырылады,оның мақсаты жеке тағамдық азықтардың белгілі бір түрлерінен және олардың бір-біріне қосылған түрлерінен жасалған әр түрлі тағам рациондарын дифференциалдап қолдану арқылы емдік эффектісіне қол жеткізу б.т.Қағидаттары:

• Тағам ауру ағза қоятын талабына және мүмкіншіліктеріне сай келуі(емдәм рационы,тағамдағы кейбір нутриенттердің мөлшерін азайту немесе көбейту қажеттілігіне байланысты балансталмаған болуы мүмкін)

• Жағымсыз әсерлерден максималды қорғау (аурудың жіті кезеңінде зақымданған мүшені нмесе жуйені механикалық,химиялық,термиялық әсерлерінен)

• Ауру басылғаннан кейін жаттықтыру,тағам жуктемесін азайту әдістерін,бұрынғы жағдайына қарама қарсы жағдай жасайтын кундер қолдану аркылы ағзаның бейімдеушілік мүмкіншіліктерін арттыру

• Мүшелер мен жуйелердің өз қызметін артқару жағдайына сәйкес тамақтану режимін өзгеру(мысалы;гтпогликемия кезінде тағам қабылдаулар арасындағы уақытты қысқарту,семіру кезінде-калориясы төмен азықтарды жиі қабылдау )

69.Еңбек гигиенасы.Еңбек жағдайы-еңбек процесі мен өндірістік орта факторларыныңжиынтығы.Зиянды және қауіпті өндіріс факторлары.

Еңбек гигиенасы , кәсіби гигиена — еңбектің және айналадағы өндірістік ортаның адам организміне тигізетін әсерін зерттейтін, еңбек етуге қолайлы жағдай туғызу, кәсіби ауруларға жол бермеу шараларын қарастыратын гигиена саласы. Е. г-ның Қазақстанда ғылым ретінде қалыптасуы Қазақ медицина ин-тының (қазіргі Қазақ ұлттық медицина ун-ті) санитарлық-гигиеналық ф-тінің ашылуымен байланысты (1942). Бұл саладағы жүйелі ғыл. зерттеулер Қазақстан ұА-ның Еңбек гигиенасы және кәсіби аурулар секторында басталды (1946). 1950 жылдары а. ш-ндағы Е. г. мәселесімен Қазақ эпидемиол., микробиол. және жұқпалы аурулар ғыл.-зерт. ин-ты (қазіргі Гигиена және эпидемиология ғыл.-зерт. орт.) айналысты. Е. г-ның негізгі бағыттары: өндірістегі әр түрлі физ., хим., биол. (шаң-тозаң, шу, вибрация, улы заттар, газ, сәуле, ыстық, суық, су, т.б.) факторлардың адам организміне тигізетін әсерін зерттеу; өндірістің зиянды жағдайларын жоюда инженерлік-тех. (мыс., ауыр, зиянды жұмыс түрлерін механикаландыру, жұмысшылардың жұмыс орнын, сондай-ақ, бүкіл өндіріс орындарын желдету, тазарту, т.б.) шараларды жетілдіру арқылы іске асыру, т.б. Е. г. физиология, токсикология, химия, физика, санитария, статистика және кәсіби патология ғылымдарымен тығыз байланысты. Е. г-ның тәжірибе жүзіндегі ұсыныстарының орындалуын санитарлық-эпидемиол. стансалар қадағалап отырады

Еңбек үрдісінің факторларына жататындар:

• Статистикалық және динамикалық шамадан артық жүктемелер

• Жүйкелік-психикалық жүктемелер

• Еңбектің бір-біріне сарындылығы

• Гиподинамия

• Жекленген мүшелер мен жүйелердің зорлануы

• Физиологиялыққа сай емес кун тәртібі

70.Кәсіби заңдылықтардың арнайы көріністері ретінде кәсіби аурулар мен уланулардың дамуы.Кәсіби аурулардың жіктелуі.

Кәсіби аурулар– белгілі бір мамандыққа байланысты кәсіпорынның зиянды әсерінен болатын кесел. Кәсіби аурулар кәсіпорындардағы санитарлық-гигиеналық ережелердің дұрыс орындалмауынан, шу, діріл, тағы басқа әсерінен пайда болады. Мысалы, шаң-тозаңы көп жерде жұмыс істеген адамның өкпесі пневмокониозға (өкпені шаң басу), ал радиоактивті препараттармен жұмыс істейтіндер сәуле ауруына шалдығады. Қатты дірілдейтін аспаптармен ұзақ уақыт жұмыс істеу тамыр неврозына (ангионеврозға) ұшыратады. Кәсіби аурулар салдарынан уақытша еңбекке жарамсыз адамдарға берілетін жәрдем олардың үздіксіз еңбек стажына қарамастан табысының 100% мөлшерінде төленеді. Кәсіби аурулардан мүгедек болған адамдарға мүгедектік зейнетақы еңбек стажына байланыссыз белгіленеді.

Кәсіптік аурулар этиологиялық белгілеріне бойынша келесі топтарға бөлінеді.

1. Химиялық факторлардың әсерінен болатын аурулар;жедел және созылмалы уланулар,қатерлі ісіктер,аллергоздар,тері зақымданулары

2. Физикалық факторлардың әсерінен болатын аурулар;шу,діріл аурулары,жедел және созылмалы сәуле ауруы,катаракта,дененің қатты қызуы мен қатты салқындауы

3. Өнеркәсіптік аэрозольдердің әсерлерінен пайда болатын аурулар:шаң бронхиттер,пневмокониоздар

4. Еңбек үрдісі факторларының әсеріне туатын аурулар;қимыл үйлесімі бұзылатын невроздар

5. Биологиялық факторлардың әсерінен п.б аурулар;әр түрлі инфекциялық,паразиттерден туындайды.

Кәсіптік аурулардаң жіктелуі.

1. Этиологиялық қағида бойынша: а) Химиялық заттар жедел және созылмала кәсіби улануларға әкеледі. б) Өндірістік шаң силикоз, силикатоздар, амтракоз, слақбронхиті және т.б. әкеледі.в) Физикалық факторлар сәуле, вибрация, кессон; тау ауруларына, кәсіби керендінне әкеледі.г) Шамадан тыс күш түсуден болатын кәсіби аурулар — бұл шахтерлердегі бурсштер, мұғалімдердегі ларингиттер.д) Көсіптік паразитарлық және инфекциялық сырқаттылықтар — кәстын ақшалардағы эхинокониоз, балық комбинатының жұмыскерлердегі описторхоз.

2. Жүйелік қағида бойынша (қандайда бір мүшенің зақымдалуымен жүреді)а) Тыныс алу мүшелерінің сырқаттары (химиялық факторлардың, шанның әсері);

6. б) Қан жүйесінің сырқаттары (химиялық және физикалық факторлар);в) Гепатотропты улар (негізінен химиялық заттар);г) Терінің зақымдалуы (химиялық, физикалық әсер ету).