Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Педагогикалық факультет

Педагогика және психология кафедрасы

Ғылыми жұмыс

Оқуға мотивацияны арттырудың психологиялық-педагогикалық шарттары

Орал- 2015ж.

Мазмұны

Кіріспе......................................................................................................................3

1. Оқуға мотивациясын арттырудың ғылыми теориялық негіздері

1.1. Мотивация және мотив мәселелері ғылыми зерттеу нысаналары ретінде.......................................................................................................................5

1.2. Оқушылардың оқуға мотивациясын арттыру педагогика және психология ғылымдарының басты мәселесі ретінде.........................................12

1.3. Оқушылардың оқуға мотивациясын арттырудың педагогикалық, психологиялық шарттары....................................................................................15

2. Оқу әрекеті мотивтерін қалыптастыру бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар мазмұны

1. Зерттеу базасындағы оқу-тәрбие жүйелерінің ұйымдастырылуына және зерттеу әдістемелеріне сипаттама.............................................................19

Қорытынды..........................................................................................................21

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................22

Кіріспе

Қазіргі ғылым мен техниканың даму деңгейі талап ететін білімді, жылдан жылға көлемі артып келе жатырған ақпаратты меңгеруде студенттердің осы білімді игеруге деген қызығушылығының, оқуға мотивациясының алатын орны ерекше. Қазіргі қоғам жағдайында студенттердің оқуға мотивациясын арттыруда тиімді әдіс-тәсілдерді, құралдарды, білім беру технологияларын және оны қалыптастырудың психологиялық, педагогикалық шарттарын іздестіруді талап етеді.

Қазіргі таңда мотивация психологиялық құбылыс ретінде әртүрлі түсіндіріледі. Көп жағдайда адамның бір нәрсеге не іс-әрекетке ұмтылыс деңгейі ретінде сиптталады.

К.Левин мотивацияға психологиялық тұрғыдан анықтама бере отырып, бұл іс-әрекетке энергетикалық импульс пен жалпы бағыттылық беретін психикалық процестедің жиынтығы, яғни адам іс-әрекетінің қозғаушысы деп түсіндіреді . Яғни, кез келген іс-әрекеттің нәтижелі жүргізілуі адамның оған мотивациясының деңгейіне байланысты.

Жеке тұлғаның қажеттілік-мотивациялық сферасын қалыптастырудың қажеттігі В.Р.Асеев, А.Н.Леонтьев, В.С.Магун, А.Маслоу, Н.Н.Михайлова, Н.А.Тернова, А.Ю.Тимакова, Х.Хекхаузен және т.б еңбектерінде көрініс тапты.

Мотивация және мотив мәселелерін дүние жүзінің көптеген ғалымдары зерттеп, өз тұжырымдамаларын жасаған (В.К.Вилюнас, В.И.Ковалев, М.Ш.Магомед-Эминов, А.К.Маркова, Т.А.Матис, В.С.Мерлин, А.Б.Орлов, П.В.Симонов, Д.Н.Узнадзе, П.М.Якобсон, Дж.Аткинсон, Г.Холл, Ахметов К.Е.).

Адамдардың және жануарлардың іс-әрекетіндегі белсенділіктерінің себептерін ғылыми зерттеудің негізін Аристотель, Платон, Сократ, Гераклит, Демокрит, Лукреций секілді ежелгі ойшылдар салды.

ХХ ғасырдың 20 жылдары батыс психологиясында тек адамға қатысты мотивация теориялары пайда болды. Мұнда ағзалықтан басқа оқыту және теория нәтижесінде пайда болатын психогенді қажеттіліктер бөліп көрсетіледі

З.Фрейд, У.Макдауголл адамға мотивациялық факторлар ретінде бұрын тек жануарларда болады деп саналған инстинктерді, ағзаның қажеттіліктеріне де таңса, енді біреулері А.Ф.Лазурский, Н.Н.Ланге, В.М.Боровский, Н.Ю.Войтонис, Л.С.Выготский секілді ғалымдар мотивацияға физиологиялық тұрғыдан қарайды.

Мотивацияны арттыруда шығармашылық іс-әрекетті қалыптастыру проблемасы С.И.Гильманов, В.И.Загвязинский, В.А.Кан-Калик, Н.Д.Никандрова, В.В.Краевский, Н.В.Кузьмин, М.М.Поташкин, В.А.Сластенин, В.С.Шублинский және қазақстандық ғалымдар З.А.Исаева, Г.Қ.Нұрғалиева, А.П.Сейтешев Г.А.Уманов, Н.Д.Хмель және т.б. еңбектерінде зерттелді.

Қазіргі кезде елімізде және әлемде болып жатырған көптеген өзгерістер оқушылардың оқуға мотивациясына өз ықпалын тигізбей қоймайтындығы белгілі. Бұл мәселелер тақырыбымыздың көкейтестілігін анықтап, деп таңдауға негіз болды.

Зерттеудің мақсаты оқушылардың оқуға мотивациясы мен мотивтерін анықтау.

Зерттеудің ғылыми болжамы: оқушылардың көпшілігі оқу-танымдық мотив бойынша оқиды.

Зерттеу нысанасы – бастауыш мектеп оқушылары

Зерттеу пәні – оқушылардың оқуға мотивациясы және оның артуы үрдісі.

Зерттеудің мақсаты, болжамы және пәніне сәйкес зерттеуге төмендегідей міндеттер қойылды :

• оқушылардың оқуға мотивациясын арттырудың ғылыми-теориялық негіздерін зерттеу;

• дидактикалық ойындардың оқушылардың оқуға мотивациясын арттырудағы мүмкіндіктерін зерттеу;

• оқушылардың оқуға мотивациясын тексеру бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу.

Қойылған міндеттерді шешу үшін төмендегідей зерттеу әдістері жүргізілуі тиіс:

1. Философиялық, педагогикалық және психологиялық, т.б. әдебиеттерге теориялық талдау, нормативтік құжаттарды талдау;

2. Теориялық зерттеу нәтижелерін бағалауға жүйелі тұрғы, теориялық және эмпирикалық материалды талдау, мазмұндық жалпылау әдісі, прогностикалық модельдеу;

3. Психодиагностикалық әдістер (әңгімелесу, тест, анкета) арқылы зерттеу жүргізілген жоғарғы оқу орнындағы студенттердің оқуға мотивациясын зерттеу, эксперттік бағалау, құжаттарды зерттеу, оқушылардың іс-әрекетінің нәтижелерін зерттеу, констатациялау және қалыптастырушы эксперимент элементтерімен жұмыс, нәтижелерді өңдеу әдісі (статистикалық, нәтижелерді бейнелеудің графикалық әдісі).

Зерттеу көздері: философтардың, психологтардың, педагогтардың таным, білім, жеке адаммен оның әрекеті, Білім және Ғылым министрлігінің ресми құжаттары, оқу бағдарламалары, оқулықтар, озат мұғалімдердің еңбектері, педагогикалық тәжірибелері.

Зерттеу базасы: БҚО., Орал қ.,