29. Газ ұңғымалары мен мұнай ұңғымаларының арасындағы айырмашылық қандай?

Газ және газ конденсатты ұңғымалардың конструкциясы және құрылғысы мұнай ұңғыларына ұқсас, олар фонтанды әдiспен игеріліп пайдаланылады. Екi жағдайда да ұңғымалар құрылғысы сүзілу аймағына дейiн түсiрiлген көтергiш құбырлар колоннасынан және фонтанды арматурадан тұрады.

Сонымен қатар газ және мұнайдың қасиеттерiнiң әр түрлi болуына байланысты, олардың ұңғымаларында да айырмашылықтар бар.

• Газдың тығыздығы және тұтқырлығы мұнаймен салыстырғанда жүз және мың есе төмен

• Газдың қозғалу жылдамдығы мұнайдікінен 5-25 есе жоғары. Газ ұңғымасындағы түп қысымы сағасындағы қысымға сәйкес жоғары болады

• Газды өндiру тек фонтаны әдiспен жүзеге асырылады

• Кейбiр кен орындардың газының құрамында көптеген агрессивтi компонеттер болады (күкiртсутек және көмiрқышқыл газ)

Сондықтан газ ұңғымаларыда олардың құрылғысының герметикалық және коррозиядан сақтау қасиеттерiне сұраныс жоғары болады.

Ұңғыманың конструкциясы газдың құрамына, пайдалану жағдайына тәуелдi, сондықтан олар кондуктордан және фонтанды құбырдан тұратын бiр колонналы немесе көп коллоналы, күрделi болып бөлiнедi.

Терең орналасқан қабаттарға бұрғыланған ұңғымаларда, олардың жоғары өнiмінде құрамында коррозиялық компоненттер (H2S-күкiртсутек, CO2-көмiрқышқыл газ, меркаптандар) болады. Сонымен қатар бiр ұңғыманы пайдаланып бөлек екi өндiрiстiк объектін игеру үшін және пайдалану колонналарын фонтанды құбырлар колоннасын сақтау үшiн, ұңғыма оқпанының төменгi жағын жабатын немесе екi объект арасын бөлетін мықты орнатылған пакермен жабдықталады.

Бос жыныстар түрлерiн ашқанда қолданылатын фильтрлер, құрылғының күрделiлiгiнiң себебiне және сенiмсiз жұмыстарға байланысты сирек қолданылды. Шоғырланған жынстың қабат-коллектордың бұзылуына байланысты қабатқа әсер ететін депрессияны төменгі күйде ұстайды.

30. Газ кенорындарында құм тығынымен күресу.

Құм тығындарының пайда болуы

Бұзылмалы борпылдақ коллекторлардан ашылған ұңғыны пайдалану кезінде қаңқаны бұзу және жыныс бөлшектерін түпке шығару түп маңы аймығында мүмкін болатын қысым градиентінің жоғрылауы шартымен байланысты.

Түпте құмның жиналуы ұңғы дебитін төмендетеді және де түрлі қиындықтарға алып келеді, мысалы фонтандық құбырлардың қысылып қалуы.

Қабаттан мұнаймен, бірге шығатын құм түпте құм тығынын түзуі мүмкін, мұның нәтижесінде мұнайдың ұңғыға ағуы азаяды немесе мүлдем тоқтайды.

Сорап жұмысы кезінде құм сұйықтықпен бірге сорапқа түсіп оның бөлшектерін (детальдерін) тоздырады және плунжер цилиндрде жиі қысылып қалады.

Сорапты құмның зиянды әсерінен қорғаудың негізгі шараларына төмендегілер жатады:

• ұңғыдан жиналатын сұйықты негізінен оның шектелу жағына қарай реттеу;

• арнайы типті плунжер бар сораптарды қолдану (“құм қырғыш” типті, арықшалы);

• сораптан өтетін сұйық ағынындағы құм концентрациясын төмендету және осы сұйық ағынының қозғалыс жылдамдығын өсіру мақсатында ұңғының құбыраралық кеңістігіне мұнай құяды;

• құбыр тәрізді штангаларды қолдану;

• құм якорлерін қолдану.

Борпылдақ, әлсіз цементтелген жыныстардағы түп маңын бекіту үшін фенолформальдегидті, карбамидті және басқа шайырларды, сонымен қатар фенол спирттерін қолданады.

Қолданылатын шайырлар кеуекті ортаға өту үшін олардың тұтқырлығы төмен және сұйық күйде болу керек, сонымен қатар шайыр қабатта қатты және сулы фазаға бөлініп, құммен жақсы араласуы керек. Қабатқа айдалатын сұйық шайыр құм бөлшектерін қоршап алады және қатқан кезде цементтеуші материал рөлін атқарады. Ішкі каналдарды алып жатқан сулы фазаны меңгеру кезінде жойылады.