3.6. Трансформатордың бос жүріс және қысқа тұйықталу әдістері
Трансформатордың
бос жүріс режим оның бірінші реттік
орамына кернеу беріліп, ал екінші реттік
орамы тұйықталмаған кезде, яғни (
)
болғанда орын алады. Бұл кезде (3.8)
теңдеулер жүйесі мына түрге келеді:
(3.12)
Бос
жүріс әдісі 3.5-суретте көрсетілгендей
сызбанұсқасымен жүргізіледі. Бірінші
реттік орамға
номинал
кернеу беріліп,
бос
жүріс тогы,
бос жүріс қуаты
және
екінші реттік кернеу өлшенеді.
Бос жүрiс режимi трансформатордың бiрнеше параметрiн анықтауға мүмкiндiк бередi:
1)
трансформациялау коэффициентiн
;
2)
бос жүрiс тогының пайыздық шамасын
;
3)
бос жүрiс қуатын
,
бос жүрiс қуаты ауыстыру сұлбасының
параметрлерi арқылы мына өрнекпен
есептеледi:
,
егер
ескерсек,
,
яғни бос жүрiс қуаты трансформатордың
болат өзекшесiндегi шығынға жұмсалады.
Аз қуатты трансформаторлардың болат
өзекшесiндегi шығынды есептегенде,
бiрiншi реттiк орамдағы электрлiк шығындарда
ескерiледi, яғни
;
3..5-сурет. Бос жүріс әдісі кезіндегі трансформатордың сызбанұсқасы
4)
магниттендiру тармағының
,
параметрлерiн.
Бұл параметрлер мына формулалармен есептеледi:
;
.
Аз
қуатты трансформаторлар үшiн
деп есептесек,
,
ендеше
,
.
Бос
жүрiс
режимi
кезiнде
және
кедергiлерiн
ескермеуге болады,
сондықтан:
;
;
.
Трансформатордың
қысқаша тұйықталған режимiн алу үшiн
оның екiншi реттiк орамдарын қысқаша
тұйықтау керек (3.6-сурет), яғни
.
Бұл жағдайда (3.8) теңдеулер жүйесі мына түрде болады:
Қысқаша тұйықталған режим кезiнде орамдардағы токтардың шамасы номинал шамадан бiрнеше есе асып кететiн болғандықтан, бiрiншi реттiк кернеудiң номинал шамасы кезiндегi қысқаша тұйықтау өте қауiптi, сондықтан қысқаша тұйықтауды төмендетiлген кернеу беру арқылы жүргiзу керек.
3.6-сурет. Қысқа тұйықтау әдісі кезіндегі тарнсформатордың сызбанұсқасы
Қысқа тұйықтау әдісі арқылы трансформатордың келесі параметрлерiн анықтауға болады:
1)
ауыстыру сызбанұсқасының параметрлерiн:
;
;
бұл формулалардағы
және
кедергiлерiн
шартты жұмыс температурасына мына
өрнектер арқылы келтiру керек:
;
,
мұндағы
–қоршаған
орта температурасы
болған кездегi кедергi,
– мысқа қатысты температуралық
коэффициент;
2)
қуаттық коэффициент
;
3)
қуат шығынын
;
4)
қысқаша тұйықталу кернеуiнiң номинал
шамасын
және оның
активтi және
реактивтi құраушыларының пайыздық
мәнiн анықтауға мүмкiндiк бередi.
3.7. Трансформатордың пайдалы әсер коэффициенті
ПӘК жүктемедегі активті қуат пен ток көзінен тұтынылатын активті қуаттардың қатынасы ретінде анықталады:
Көбінесе мына формула қолданылады:
мұндағы
–
трансформатордағы
қуаттар шығынының толық шамасы.
Болат өзекшедегі
қуаттар шығынын трансформатордың
қуатына байланысты бос жүріс режимі
кезіндегі
қуаттар шығынына тең деп есептейді.
жүктемеге
тәуелді емес, сондықтан оны тұрақты деп
есептейді.
Трансформатор
орамдарындағы қуат шығыны
токтың квадрат дәрежесіне тура
пропорционал:
.
Әншейінде
.