2. Көліктік ағындар қозғалысының ерекшеліктері.

Әр түрлі жіберу орындарынан әр-түрлі қабылдау орындарына бара жатып, автомобильдер жол бойында бір-біріне қарама-қарсы қозғалып келе жатқан көліктік ағындар құрайды.

Бір қозғалыс алқабындағы қарқындылықтың өсуіне байланысты жол үстіндегі қозғалыс шарты да өзгереді.

Жолдардың автомобильдерге толуына байланысты көліктік ағындардың бірнеше тәртібі болады:

1. Еркінді ағын. Мұнда жалғызданған автомобильдер жол бойында қозғалыс шартына өзара әсер етпейтін ара қашықтықта қозғалады.

2. Бірен-сарандап байланған ағын. Бұл бір-бірінен жақын ара қашықтықта келе жатқан және динамикалық сапалары бойынша айырмашылығы бар бірнеше автомобильдердің уақытша құрылған тобының қозғалысы.

3. Байланған ағын. Барлық автомобильдер бір-біріне өзара әсер етеді. Басып озғаннан кейін басып озған автомобиль жылдамдығы алдында келе жатқан автомобиль қозғалысымен қайта анықталады. Қозғалыс үлкен автомобильдер тобы ретінде өтеді. Мұндай жағдайда қозғалыс қарқындылығының жоғарлауына байланысты басып озу үлкен қиындықпен өтеді.

4. Тығыз ағын. Автомобильдердің бірінің артынан бірі жүруіне байланысты басып озу мүлдем болмайды. Жол шарттарының нашарланған орындарында тұрып қалу қауіпі бар.

Көліктік ағынның орташа жылдамдығы мына формула бойынша анықталады

(1)

мұндағы

V₀ – жол шартына тәуелді жалғыздаған автомобиль жылдамдығы;

- қозғалыс құрылымына тәуелді жылдамдықтың төмендеу коэффициенті;

N – екі бағыттағы қозғалыстың қосынды қарқындылығы, авт/сағ.

3. Автомобиль ағындары қозғалысының тәртіптер заңды-лығы.

Жолдағы автомобильдер ағынының қозғалысы қалыптаспаған процесс болып табылады, мұнда автомобильдердің өзара орналасуы және жылдамдықтары уақыт аралығында өзгеріп тұрады. Сондықтан қозғалыс ағынының тәртібі тек орташа статистикалық көрсеткіштер арқылы сипатталады.

Жолдың белгілі бір участкесінде бірінен соң бірі өтіп жатқан автомобильдердің қозғалыс жылдамдықтарын өлшеу олардың кең аралықта өзгеретіндігін көрсетеді, бірақ негізгі автомобильдер саны үшін жылдамдықтың орташа бір мәні болады. Көліктік ағын неғұрлым тығыз болса, соғұрлым жекеленген автомобильдер жылдамдықтарының өзгешелігі аз болады. Мысалы, бірен-сарандап байланған көлік ағынына сәйкес қарқындылықта автомобильдер саны мен олардың жылдамдықтарының байланысы 1-суреттегідей графикке ие болады.

Көлік ағынының тығыздығы маңызды сипаттама болып табылады.

Көлік ағынының тығыздығы – бұл ұзақтылығы 1 км болатын жол учаскесінің ұзындығыны берілген орташа жылдамдық кезінде сайма-сай болатын автомобильдер саны.

(2)

мұндағы

S – бір автомобильге сай жолдағы учаскенің ұзындығы, км;

N - қозғалыс қарқындылығы, авт/сағ;

V - қозғалыс жылдамдығы, км/сағ.

Көліктік ағындар қозғалысының теориясы екі топқа бөлінеді:

1. Автомобиль ағындарының динамикалық модельдеріне негізделген теориялар. Бұл теория жүргінші бөліктің бір алқабында басып озбай бірінің артынан бірі әр-түрлі жылдамдықпен қозғалып келе жатқан автомобильдер арасындағы ара қашықтықты зерттейді.

2. Мүмкіншілік моделіне негізделген теориялар. Бұл теория қарсы қозғалыс алқабына кіріп, басып озу мүмкіндігін есепке ала отырып екі қарама-қарсы автомобильдер ағынын зерттейді.