Қолданған әдебиет:

[1] б.70-72, 75, 79-80.

[2] б.154-155, 158-159, 165-166, 168-170, 173-175

№ 3 Зертханалық жұмыс Ашық тесу үрдісін зерттеу

3.1 Ашық тесу үрдісі жайында негізгі мәліметтер

Ашық тесу - арнайы құрал - қобылағыштың көмегімен дайындамада, тесік немесе қуыс жасау үрдісі (3.1- сурет).

Бұл ұсталық операция - шығыршық, құрсау (бандаж), барабан типтес іші қуыс тетіктерді жасау жағдайларында қолданылады .

3.1 – сурет. Ашық тесу үрдісінің сұлбасы

Ашық тесу үрдісіне әсер ететін негізгі фактор – ол . Бұл қатынастың мәні азайған сайын дайындама пішінінің бұрмалануы күшейеді. < 2 кезіңде дайындаманың бұрмалануы қолайлы болып келеді, сондықтан өндірісте ашық тесуді тек > 2 болған жағдайда ғана қолданылады.

Үрдістің алғашқы сатысында дайындаманың бастапқы биіктігі кішірейіп, шөктіру үрдісі өтеді. белгілі бір мөлшерге жеткенде дайындаманы тесу үрдісі басталады. және қатынастары азайған сайын тесілу үрдісіне дейін болатын шөктірудің мөлшері көбірек болады.

Дайындаманың тесілмеген бөлшек биіктігінің h бастапқы биіктікке H₀ қатынасының мәні 0,25 жеткенше дайындаманың жалпы биіктігі азаяды. Бұдан кейін дайындаманың биіктігі біраз уақытқа дейін (һ азая түскен сайын) тұрақты болады. Осыдан кейін дайындама биіктігі біраз өсуі мүмкін.

Тескіш дайындамаға кіре түскен сайын оның сыртқы диаметрі ұлғая түседі. Tескіштің диаметрі кішірейген сайын немесе қатынасы ұлғайған сайын дайындаманың сыртқы диаметрінің D_max ұлғаюы азаяды >5 кезіңде дайындаманың сыртқы диаметрі өзгермейді. Тесу кезінде дайындамадағы тесіктің диаметрі тескіш диаметрінен үлкен болып шығады. Яғни тескіш пен дайындама қабырғаларының арасында саңылау болады. қатынасы азайған сайын бұл саңылау үлкейе түседі. Тескіштің астындағы металл орталықтан шетке қарай ағып, өзімен бірге тесілген жақтағы металдың бөлшектерін тартып жатады. Осы себепті саңылау пайда болады. Дайындаманың сыртқы диаметрінің ұлғаюы тоқтаған кезде саңылау да жоқ болып кетеді.

3.2 Жабдықтар, аспаптар, материалдар

3.2.1 Сынақ машиналары: ПСУ- 1250, МУП -200

3.2.2 Тескіштер (d_пр =10, 20, 25 мм)

3.2.3 Қорғасыннан жасалған үш дайындама (D₀=40 мм, H₀=40 мм)

3.2.4 Штангенциркуль

3.2.5 Бағыттағыш шығыршықтар

3.3 Жұмысты орындау тәртібі

3.3.1 Жұмыстың мазмұнымен танысу

3.3.2 Бастапқы дайындамалар мен тескіштің өлшемдерін алып кесте 3.1 жазу керек.

3.3.3 Тесу үрдісін бірнеше сатыға бөлу һ = 35, 25, 15, 10, 5мм мәндерінде деформацияны тоқтату керек. Тескіштің сатылап енгізу мен жалпы енгізу тереңдігін мұғалім анықтайды.

3.3.4 Тесудің әр сатысынан кейін (H, D_max, D_min, h, P_ф) мәндерін өлшеп 3.1-кестеге жазу керек.

3.3.5 Тесудің әр сатысынан кейін деформацияланған дайындаманың эскизін салу керек.

3.3.6 Кестедегі мәліметтері бойынша мына тәуелділіктердің графигін құру керек. .

3.3.7 Алынған мәліметтер негізіңде , типтес эмпирикалық формулаларын құрыңыз, т.с.с. а және в тәжірибелік

коэффициент мәндерін қанағаттандыратын мәліметтер алыңыз, табылған

формуласы бойынша меншікті күш қисығын салыңыз. Теориялық формуласымен салыстыру керек.

3.3.8 Жұмыс бойынша қорытынды жасау.

4. Жұмысты орындауға берілетін әдістемелік нұсқаулар

3.4.1 Тесудің бірінші сатысында тескішті дәл бір осьтің бойына орналастыру үшін арнайы шығыршық қолданады. Ең үлкен диаметрлі тес -кішті орналастырғанда бұл жағдайда үлкен көңіл бөлген жөн.

3.4.2 Тесу кезіндегі дайындаманың биіктігі Н, оның орта диаметрі D_ср, сыртқы ең үлкен диаметрі D_max, радиалді деформациялық дәрежесі мына формуламен анықталады: ,

3.4.3 Есептеу үшін = 15МПа тең деп аламыз.

3.5 Бақылау сұрақтары

3.5.1 Тескіштің диаметрі үлкейген сайын дайындаманың биіктігі неге байланысты қарқынды өзгереді?

3.5.2 Тескіш пен дайындама қабырғаларының арасындағы саңылаудың пайда болуын түсіндір?

3.5.3 Тескіштің негізгі түрлерін ата?

3.5.4 Тесу кезіндегі дайындама пішінің бұрмалануының себебі неде?

3.1- кесте. Қобылау кезіңде тәжірибелік және есептеу мәліметтері

№

мм

мм

мм

, мм

мм

мм

мм

мм

мм

%

кН

, кН

1

2

1

2

1

2