34 Деңгейі бойынша және уақыт бойынша квантау сигналы.

Деңгей және уақыт бойынша сигналдарды кванттау. Дискретті сигналдар уақыт деңгейіне байданысты кванттық болады. Сигналдарды кванттау үздіксіз сигнал мәндерінің соңғы сандарына ауыстыру болып табылады. Жоғарыда 4-суретте  у(t) үздіксіз сигнал   көрсетіледі, кванттау  нәтижесінде  кванттау сатылы  функциямен W(у) ауыстырылады. Δу(t)   деңгей  түрлілігі  сигналдың  рұқсат етілген қабілеттілігі  немеседеңгей  бойынша   кванттау  адымы деп аталады. Сигнал Δ(t) –ға  өзгермесе, ауыз деңгейінің   өткен мәнін өзгертуші   қабылдап алады. Егер t_і да t_і+1 уақыт аралығында   сигнал өсуі  кванттау  адымының  шегінен бір немесе басқа  жағына  шығып  кетпесе,  онда  құрал у,  тұрақты  мән деп есепке  алады. Кванттау адымы  қажетті  өлшеу  нақтылығымен  анықталып  және  кванттаушы  өзгеруші   қабілеттілігімен  қамтамасыз етіледі. Өзгерушінің   рұқсат етілген   қабілеттілігі   жоғары  болған сайын, кванттау   адымы  соншалақты  төмен болады. Ол келесі  формуламен анықталады:       (1.3)

а)                       б)

4-сурет.  Деңгей бойынша (а) және (б) уақыт бойынша кванттау

Жоғарыда 4-суретте  у(t) үздіксіз сигнал   көрсетіледі, кванттау  нәтижесінде  кванттау сатылы  функциямен W(у) ауыстырылады. Δу(t)   деңгей  түрлілігі  сигналдың  рұқсат етілген қабілеттілігі  немесе деңгей  бойынша   кванттау  адымы деп аталады. Сигнал Δ(t) –ға  өзгермесе, ауыз деңгейінің   өткен мәнін өзгертуші   қабылдап алады. Егер t_і да t_і+1 уақыт аралығында   сигнал өсуі  кванттау  адымының  шегінен бір немесе басқа  жағына  шығып  кетпесе,  онда  құрал у,  тұрақты  мән деп есепке  алады. Кванттау адымы  қажетті  өлшеу  нақтылығымен  анықталып  және  кванттаушы  өзгеруші   қабілеттілігімен  қамтамасыз етіледі. Өзгерушінің   рұқсат етілген   қабілеттілігі   жоғары  болған сайын, кванттау   адымы  соншалақты төмен болады. Ол келесі  формуламен анықталады         (1.3) Мұндағы  у _мах (t)  у _мин (t)  -сигналдардың  максималды   және минималды  деңгейі. Квантталған сигнал деңгейінің   саны  0- ді  есепке  алғанда   келесі  формуламен анықталады:            (1.4) Мұндай синалдағы  ақпарат саны  (битте) j=logn (1.3) және(1.4) есепке ала отырып, ақпараттық көлемін аламыз.   (1.5) Үздіксіз сигнал деңгей  бойынша  кванттау  өлшеуінің   көп көбейтінділі   соңғы  сигнал  шектеуге  мүмкіндік  береді. Бұл жағдайда  жүйе   кедергілерден қорғалған. Уақыт бойынша  у(t)  үздіксіз сигналды кванттауда  белгілі  уақыт Т=Δt аралығында   үздіксіз сигнал  мәндерін соңғы  мәнмен ауыстырылады. Соңғысы  адым  немесе  уақыт бойынша   кванттау  деп аталады және   олар тұрақты   немесе  айнымалы  бола  алады.

Мысалы, мыс шығындарының технологиялық критерий минимумы аудару күйінділермен электробалқыту процесі ТҮАБЖ , шағылдырғыштық балқыту жұмыс жасау жанында .Жалпы басқару критерилердің біреуісі боп ТҮАБЖ жасап тұрған кездегі ең үлкен экономикалық әсерін анықтайтын критерий болады. Ол дайын өнім мен шикізаттың, энергияның, жұмыс күшінің және т.б. құн айырмашылығымен анықталады.Бұндай басқару процесінің ең тиімдісі болып бұл айымашылығы ең үлкен болатын үрдіс болады.Негізінде, технологиялық процесті басқаруда экономикалық тиімділігінің жалпы критериі белгілі жағдайларда (мысалға, электробалқыту немесе доғалық балқыту, мұнда соңғы өнім (штейн) сатылымдық болып келмейді және белгілі бір бағаға ие емес, жеке технологиялық процесінде) қажетті сандық тәуелділіктерді анықтау қиындығынан пайдаланылмайды.

Бұл жағдайларда жеке критерилерді құрайды:1.Агрегаттың максималды жұмыс өнімділігі;2.өнімнің белгіленген сандық және сапалық сипаттамалары кезіндегі өнімнің өзіндік құны;3.кейбір компоненттердің, мысалға қымбат тұратын катализаторлар, фотореагенттер, минималды шығындалуы.Сонымен, ТҮАБЖ-де технологиялық басқару объектілерін (ТБО) керекті жылдамдықпен түрлі өзара байланысқан түрлі іс-қимылдарды орындау, яғни процес күйі жайында ақпаратты жинау және анализін жасау, белгілі бір айнымалылардың мәндерін тіркеу және екіншілерін тұрақтандыру, объектіні басқару жайында қажетті шешімдерді қабылдау және іске асыру және т.б. ТҮАБЖ-ң дәл осы “қызметі” кезінде ТҮАБЖ-ң жұмыс жасауы деп аталады, яғни орнатылған функциялардың орындалу жүйесі деп.Бұл түсінікке анықтама мен қысқаша түсініктеме берейік.ТҮАБЖ-ң функциясы бұл – басқарудың жеке мақсатына жетуіне бағытталған, жүйе іс-қимылдарының жиынтығы.ТҮАБЖ-ң функциялары ақпараттық және басқарулық боп екіге бөлінеді. Ақпараттық функцияларға орындалу нәтижесі операторға басқарылатын процес жайында ақпараттық жүйені елестету болып табылатын(немесе қандай да бір сыртқы қабылдаушыға) ТҮАБЖ-ң функциялары жатады. ТҮАБЖ-ң басқару функциялары.

Бұл басқару объектіде басқару әсерлердің реалдануы мен шығару бойынша іс-қимылдар.ТҮАБЖ-ң негізгі басқару объектілеріне мыналар жатады: 1.Технологиялық процесс айнымалыларының стабилизациясы (мысалға, пеш отының температурасын 1200ºС-да ұстау керек). 2.Алдын ала берілген заңдар бойынша процесс режимінің программалық өзгеруі (мысалға, индукциялық пеште дйындауды өткен кезде пеш ұзындығы бойынша температураның өзгеруі). 3.Технологиялық агрегаттардың өзара материалдық ағын мен жүктеменің таралуы (мысалға, бірнеше пештің параллель жасауы кезіндегі флюстайтын материалдардың шихтасының таралуы).