3 Түабж функциялары. Түабж функцияларына мысал келтіріңіз.

ТҮАБЖ функциясы. ТҮАБЖ функциясына мысал келтір. ТҮАБЖ-ң функциясы бұл – басқарудың жеке мақсатына жетуіне бағытталған, жүйе іс-қимылдарының жиынтығы.ТҮАБЖ-ң функциялары ақпараттық және басқарулық боп екіге бөлінеді. Ақпараттық функцияларға орындалу нәтижесі операторға басқарылатын процес жайында ақпараттық жүйені елестету болып табылатын(немесе қандай да бір сыртқы қабылдаушыға) ТҮАБЖ-ң функциялары жатады. ТҮАБЖ-ң ақпараттық функцияларының мысалдары:1. Үрдістің негізгі параметрлерін бақылау;2. Операторға қажетті процес параметрлерін шығысы бойынша өзгерту немесе тіркеу;3. Белгілі моментте басқару объектісі жайында кез-келген учаскіде өндірістік жағдайды операторға хабарлау (оның сұранысы бойынша).4. Оператордың шақырылуы бойынша тура өлшеуге бағынбайтын және өнім сапасын сипаттайтын, немесе тағы басқа, кейбір комплексті көрсеткіштерді есептеу;5. және т.б.

ТҮАБЖ-ң басқару функциялары.Бұл басқару объектіде басқару әсерлердің реалдануы мен шығару бойынша іс-қимылдар.ТҮАБЖ-ң негізгі басқару объектілеріне мыналар жатады: 1. Технологиялық процесс айнымалыларының стабилизациясы (мысалға, пеш отының температурасын 1200ºС-да ұстау керек). 2.Алдын ала берілген заңдар бойынша процесс режимінің программалық өзгеруі (мысалға, индукциялық пеште дйындауды өткен кезде пеш ұзындығы бойынша температураның өзгеруі). 3.Технологиялық агрегаттардың өзара материалдық ағын мен жүктеменің таралуы (мысалға, бірнеше пештің параллель жасауы кезіндегі флюстайтын материалдардың шихтасының таралуы).

8 Түабж-де қолданылатын сигналдар түрі және формасы.

ТҮАБЖ-да қолданылатын сигналдардың түрлерімен формалары. Материалдық   ақпаратты тасымалдаушы - сигнал болып табылады, ол тек  қана   ақпараттан  басқа    қуатты тасиды, ол ақпарат  көзінен алынады.  Бұл қуат қабылдаушыға   әсер етеді. Сыртқы  ақпаратты  тасушы  (априорлі және  шығыс)  басқарудың  мақсаты   және  мәселелері жайлы  мәліметтер жіберуі  тиіс. Датчик бұл ақпараттың сигналын өндіретін, технологиялық  параметрді сигналға  айналдыруда  қажетті  қарапайымдылық пен жоғары   нақтылығын  қамтамассыз етеді. Сигналдарды  өзгерткенде  екі негізгі  аспектілерді   береміз, табиғи қайта  құрылу,  сигналдардың  формалары  және  параметрлері  (модуляция, кванттау); сигналдардың  жекелеген  түрлерінің  және   жағдайларының   араларында   бірыңғай   сәйкестікті   орнату (кодтау: сигнал-жағдай,  қайта  кодтау: сигнал-сигнал, диодирлеу: сигнал-жағдай).Сигнал формалары   және   түрлері. ТҮАБЖ-ны  басқаруда  көбінесе  электрлі   сигналдарды   пайдаланылады,  ал сирек  қолданылатындары  - механикалық, гидравликалық, пневматикалық түрлері. ТҮАБЖ-дағы  сигнал түрлері  3-суретте  берілген.Классификациясына қарай сигналдар екі топқа бөлінеді: аналогты немесе үздіксіз, олар белгілі диапазонда үлкен мөлшерде болады; дискреттік, белгілі аралықта жағдайдың соңғы санында тұрады (контурдағы ток, коммутирлі реле, логикалық элементтің шығыс сигналы және т.б.) Аналогты сигналдар потенциялды сызықтық және сызықтық емес өзгеруші бола алады және жиіліктік (гормоникалық), бұл бастапқы жағдайдың амплитуда, жиілік немесе сигнал фазасына сәйкес өзгеруі.  Дискретті сигналдар уақыт деңгейіне байданысты кванттық болады. Сигналдарды кванттау үздіксіз сигнал мәндерінің соңғы сандарына ауыстыру болып табылады.