- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •1. Тақырыбы: Төтенше жағдай кезінде пайда болатын зақымдану ошақтарының сипаттамасы. Ядролы (радиациялы) зақымдану ошағының сипаттамасы
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •«Кіші топта жұмыс жасау»
- •Карточка №1.
- •Карточка №2.
- •6. Әдебиет:
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •1. Тақырыбы: Химиялық және бактериологиялық зақымдану ошақтарының сипаттамасы.
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •1. Химиялық зақымдау ошағының қысқаша сипаттамасы
- •2. Бактериологиялық зақымдану ошағының қысқаша сипаттамасы
- •6. Әдебиет:
- •7.Бақылау
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •1.Тақырыбы: Радиациялық жағдайды бағалау. Радиациялық барлау аспаптары.
- •2.Мақсаты:
- •3.Оқыту мақсаты:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •6. Әдебиеттер
- •7. Бақылау:
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •1. Тақырыбы: Радиациалық жағдайды бағалаудың әдістемесі.
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •Ядролық жарылыс кезіндегі радиациялық жағдайды бағалау әдісі
- •Радиациялық жағдайды бағалау
- •Жарылыс өткеннен кейінгі әртүрлі уақыттағы радиация деңгейін қайта есептеу коэффициенті.
- •6. Әдебиет:
- •6. Қандай аспаптар иондағыш сәулеленуді анықтау үшін қолданылады?
- •7. Дозиметрлік бақылау аспаптары:
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •1.Химиялық қауіпті апатты заттар (хқаз).
- •2.Химиялық қауіпті объектідегі апат кезінде химиялық жағдайды бағалау әдістемесі.
- •6. Әдебиет:
- •1. Метеожағдайдың уланған ауаның таралуына қолайлы болуы:
- •2. Инверсия дегеніміз …
- •3. Изотермия дегеніміз …
- •4. Конвекция дегеніміз …
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиет:
- •7. Бақылау:
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •1. Тақырыбы: Өрт жағдайын бағалау.
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту мақсаты:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Ақпаратпен жұмыс Елді – мекендегі және өнеркәсіптік объектідегі өрт
- •Өрт және өрт – жарылыс қауіптілігі бойынша қоймалардың сипаты
- •Құрылыс ошағының тығыздығы п бойынша өрттің таралу мүмкіндігін р анықтауға арналған номограмма
- •Материалдар мен заттардың жылу-техникалық сипаттамасы
- •6. Әдебиет:
- •7. Бақылау:
- •Бастапқы мәліметтер нұсқалары
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •1. Тақырыбы: Инженерлік жағдайды бағалау.
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Әртүрлі материалдар үшін жартылай төмендету қабаттарының қалыңдығы
- •Бөлменің тереңдігі мен енін ескеретін коэффициент
- •Кіру конструкциясын ескеретін коэффициент
- •6. Әдебиет:
- •7. Бақылау:
- •Тапсырма нұсқалары
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Тыңдаушылардың шабуылға дейінгі іс-әрекеті:
- •Тыңдаушылардың іс-әрекеті
- •6. Әдебиет
- •7. Бақылау:
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •Газқағар Респиратор
- •Тәжірибелік сабақтың нормативтері
- •Ластанған атмосферада жарамсыз газқағарды пайдалану
- •6. Әдебиет
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиет
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиет
- •7. Бақылау
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •6. Әдебиет
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3. Оқыту мақсаты:
- •4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •Рольдік ойын Радиациялық зақымдану кездерінде көрсетілетін алғашқы медициналық көмек
- •6. Әдебиеттер:
- •Бақылау ситуациалык есептері
- •Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы
- •Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу
- •2. Мақсаты:
- •3.Оқыту мақсаты:
- •4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:
- •5. Білім берудің және оқытудың әдістері:
- •6. Әдебиеттер
- •7. Бақылау.
- •1. №1 Тақырып: «Тiршiлiк әрекетiнiң қамтамасыз етудегi қазiргi мемлекеттiң рөлi. «Машина-адам-өндiрiстiк орта» жүйесіндегi проблемалар».
- •2. Мақсаты:
- •4.Орындау түрі:
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7. Әдебиет
- •8.Бақылау:
- •1.№2 Тақырыбы: Тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің ұйымдастырушылық және теориялық негіздері
- •2.Мақсаты:
- •3.Тапсырма:
- •4.Орындау түрі:
- •Тіршілік әрекеті қауіпсіздігінің ұйымдастырушылық және теориялық негіздері
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7. Әдебиет:
- •1. №3 Тақырып: «Төтенше жағдайлар. Тж психологиялық аспектілер»
- •2. Мақсаты:
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7.Әдебиет:
- •1. №4 Тақырып: «Жаппай зақымдау қаруының түрлері. Олардың ерекшеліктері мен қолданылу салдары»
- •2. Мақсаты:
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •Жаппай зақымдау қаруының жаңа түрлері және олардың ерекшеліктері мен қолданылу салдары.
- •Тақырыптың презентациясы
- •7. Әдебиет:
- •2. Мақсаты:
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •Атмосфераның, гидросфераның және топырақтың ластануы. Мекендеу ортасында ластанудағы өзара әрекеттесу және тасымалдау.
- •Тақырыптың презентациясы
- •7.Әдебиет:
- •8. Бақылау:
- •1. №6 Тақырып: «Қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың түрлері, көздері мен масштабтары. Қауіпті және зиянды факторлардың жіктелуі»
- •2. Мақсаты:
- •4.Орындау түрі:
- •Қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың түрлері, көздері мен масштабтары. Қауіпті және зиянды факторлардың жіктелуі
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7. Әдебиет
- •2. Мақсаты:
- •4. Орындау түрі:
- •Тұрғындарды қорғау бойынша іс – шаралар өткізу кезеңдері. Тұрғындарды эвакуациялау. Инженерлік шаралар.
- •Тақырыптың презентациясы
- •7. Әдебиет:
- •2. Мақсаты:
- •4. Орындау түрі:
- •Медициналық шаралар
- •Тақырыптың презентациясы
- •7. Әдебиет:
- •1. №9 Тақырыбы: «Радиациялық және химиялық қорғаныс. Радиациялық және химиялық барлау және дозиметриялық бақылау аспаптары»
- •2. Мақсаты:
- •4. Орындау түрі:
- •Радиациялық және химиялық қорғаныс. Радиациялық және химиялық барлау және дозиметриялық бақылау аспаптары
- •Тақырыптың презентациясы
- •7.Әдебиет:
- •1. №10 Тақырып: «Өртке қарсы шаралар»
- •2. Мақсаты:
- •4. Орындау түрі:
- •Өртке қарсы шаралар
- •Тақырыптың презентациясы
- •7. Әдебиет:
- •8. Бақылау:
- •1. №11 Тақырып: «Жаралану, соғып алу, буынның шығуы, сыну кезіндегі алғашқы медициналық көмек»
- •2. Мақсаты:
- •3. Тапсырма:
- •4. Орындау түрі:
- •Жаралану, соғып алу, буынның шығуы, сыну кезіндегі алғашқы медициналық көмек
- •Тақырыптың презентациясы
- •7. Әдебиет:
- •8.Бақылау:
- •1. №12 Тақырып: «Радиациялылық және аралас зақымдану кезіндегі алғашқы медициналық көмек»
- •2. Мақсаты:
- •4.Орындау түрі:
- •Радиациялық және аралас зақымдану кезіндегі алғашқы медициналық көмек
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7. Әдебиет
- •8.Бақылау: Бақылау жұмысы
- •2. Мақсаты:
- •3.Тапсырма:
- •4.Орындау түрі:
- •Бейбіт және соғыс уақытында тж- дағы өнеркәсіптік объектілердің жұмыс істеуінің тұрақтылығы
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7. Әдебиет
- •8.Бақылау
- •1. №14 Тақырып: «Объектілердегі персоналдарды қорғау сенімділігітерін арттыру тәсілдері»
- •2. Мақсаты:
- •4. Орындау түрі:
- •Объектілердегі персоналдарды қорғау сенімділігітерін арттыру тәсілдері
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7. Әдебиет:
- •1. №15 Тақырып: «Зақымдану ошақтарындағы құтқару және басқа шұғыл жұмыстар. ҚжБшж жүргізу және ұйымдастыру бойынша ақ құрама командирлерінің жұмыс мазмұны мен жалғасымдылығы»
- •2. Мақсаты:
- •4. Орындау түрі:
- •Зақымдану ошақтарындағы құтқару және басқа шұғыл жұмыстар. ҚжБшж жүргізу және ұйымдастыру бойынша ақ құрама командирлерінің жұмыс мазмұны мен жалғасымдылығы
- •Рефератты дайындау және қорғау
- •7.Әдебиет:
- •8.Бақылау:
Құрылыс ошағының тығыздығы п бойынша өрттің таралу мүмкіндігін р анықтауға арналған номограмма
Өрттердің жану ұзақтығы, сағ,
(2)
мұндағы m – жанатын заттың массасы, кг; Sоб – объектінің ауданы, м2; Vжану – жапапй жану жылдамдығы, кг/(м2·с), 2-кесте бойынша анықталады.
2 кесте
Материалдар мен заттардың жылу-техникалық сипаттамасы
Заттар, материалдар |
Жаппай жану жылдамдығыVжану, кг/(м2·с) |
Жану жылулығы Q, кДж/кг |
Өрт жалынының тығыздығы qсоб, кВт/м2 |
ацетон |
0,047 |
28 400 |
1200 |
бензол |
0,08 |
30 500 |
2500 |
бензин |
0,05 |
44 000 |
1780…2200 |
керосин |
0,05 |
43 000 |
1520 |
мазут |
0,013 |
40 000 |
1300 |
нефть |
0,02 |
43 700 |
874 |
древесина |
0,015 |
19 000 |
260 |
пиломатериалы |
0,017 |
14 000 |
150 |
Өрттің таралу жылдамдығы топографиялық және климаттық жағдайларға, желдің жылдамдығы мен ауа ылғалдылығына байланысты болады.
Шамамен ағаш құрылысты елді – мекендеріндегі өрттің таралу жылдамдығы желдің таралу жылдамдығы wж = (3…4) м/с болғанда Vөрт = 150…300 м/сағ, осы кезде өрт дамуының уақыты τөрт = 0,5 сағ. Тасты ғимаратты елді-мекендерде дәл сол жел жылдамдығы кезінде өрт жылдамдығы Vөрт = 60…120 м/сағ.
Мысалы: Ауданы SА = 75 км2 құрайтын елді-мекенде ағашты ғимараттар арасында Sөрт = 10 000 м2 (жанатын материалдың массасы 2500 т) ауданда өрт ошағы орын алды. Елді -мекеннің құрылыс ошағының ауданы Sқ = 30 км2.
Елді-мекендегі өрттің таралу мүмкіндігін және оның болу ұзақтығын бағалау.
Шешімі
1. Елді-мекеннің құрылыс ошағының тығыздығын 1-формула бойынша анықтаймыз:
2. Суреттің номограммасы бойынша өрттің таралу мүмкіндігін табамыз:
3. Vжану = 0,015 кг/(м2 · с) кезіндегі өрттің ұзақтығының ықтималдылығын 2-формула бойынша есептейміз:
сағ
6. Әдебиет:
МЧС РК Республиканские курсы ЧС и ГО. Информационно – методический сборник материалов по ЧС и ГО. Выпуск №4 (44), 2010г.
МЧС РК Республиканские курсы ЧС и ГО. Информационно – методический сборник материалов по ЧС и ГО. Выпуск №2 (46), 2011г.
МЧС РК Республиканский учебно-методический центр Гражданской защиты. Информационно – методические материалы в области гражданской защиты. Выпуск №1 (49), 2012г.
7. Бақылау:
Елді-мекендегі өрттің таралу мүмкіндігін және оның болу ұзақтығын бағалау.
Тапсырма: Ауданы SА құрайтын елді-мекенде ағашты ғимараттар арасында Sөрт (жанатын материалдың массасы ..... т) ауданда өрт ошағы орын алды. Елді - мекеннің құрылыс ошағының ауданы Sқ.
3 кесте
Бастапқы мәліметтер нұсқалары
№ р/с |
SА, км2 |
Sөрт, м2 |
Sқ, км2 |
Жанатын материалдың массасы, т |
1 |
70 |
10 500 |
35 |
2500 |
2 |
80 |
10 000 |
37 |
3000 |
3 |
100 |
12 000 |
70 |
4700 |
4 |
120 |
14 000 |
90 |
5800 |
5 |
70 |
15 000 |
60 |
5900 |
6 |
80 |
10 500 |
30 |
2500 |
7 |
100 |
10 000 |
35 |
3400 |
8 |
120 |
12 000 |
37 |
2500 |
9 |
110 |
14 000 |
70 |
3000 |
10 |
130 |
15 000 |
90 |
4700 |
11 |
100 |
10 600 |
85 |
5800 |
12 |
100 |
12 000 |
70 |
4700 |
13 |
120 |
14 000 |
90 |
5800 |
14 |
70 |
15 000 |
60 |
5900 |
15 |
110 |
12 000 |
70 |
5600 |
16 |
90 |
13 000 |
80 |
5500 |
17 |
80 |
13 000 |
95 |
5300 |
18 |
100 |
12 000 |
80 |
6000 |
