3. Каталог палитрасы
Диалогты терезесін шақырып, құралдар палитрасынан сіз негізгі бояуды әрбір керек кезде пайдаланып отыратынсыз. Бірақ та егер сізге бірнеше бояуды араластыру керек болса, онда ондай жағдайда сізге арнайы түстер палитрасы көмектеседі.
1. Терезе менюін ашыңыз, Каталогты көрсету командасын таңдаңыз. Экран бетіне бағдарламасының қабылдауымен түскен түстер үлгілері бар палитра шығады. Түстер үлгілерінің үстінен курсормен басу арқылы ол пипетка формасына айналған да негізгі түс өзгереді, ал "Alt" пернесін басып тұрған жағдайда фондық түсті өгертуге болады.
1
.
Ашық жасыл түсті
таңдаңыз да үстінен
басыңыз. Енді сол түс
палитра құралдар
тақтасында негізгі түс
ретінде пайда болады. Кез келген сурет
салу құралы
енді осы негізгі түспен
салынады.
Таңдалған түстің заливкасы.
1. Сиқырлы таяқ құралын таңдаңыз..
2. Соның көмегімен суреттің көйлегін таңдаңыз. Егер топтап алу қажет болса Shift перненің көмегін қолданыңыз Сиқырлы таяқ опциясындағы «тегістеу» бөлігіне жалауша қойылуы тиіс. ( төмендегі 1.5-суретті қараңыз).
1.5-сурет. Сиқырлы таяқ құралының тақтасы
3. негізгі түс ретінде ашық жасыл түсті таңдаңыз.
4. Редактерлеу менюінен заливканы орындау бөлімін таңдаңыз.
5. Пайда болған диалогты терезеден сіз түстің параметрін алуыңыз керек. Тезенің жоғарғы бөлігінде «Содержимое» тізімінен «түс» пунктін таңдаңыз.
6. «Непрозрачность» жолына 100% анықтамасын таңдаңыз.
7. ОК батырмасын басыңыз. Көйлек бояулы.
8. Сиқырлы таяқша құралымен суреттегінің қолын және басын белгілеп алыңыз.
9. Каталог палитрасынан телесный түсті таңдаңыз.
10. Заливканы орындау командасын таңдаңыз. Егер де таңдалған түсіңіз сай
келмесе красканы мөлдіргіш еместігін «непрозрачность». 80% пайызға азайтсаңыз болады. ОК батырмасын басып нәтижеңіз дайын болады.
11. Суретті Suprised1.tif атымен сақтаңыз.
35-36-зертханалық жұмыстар.Photoshop бағдарламасында Модификациялау бұйрығының қызметі.
Тапсырма 1: Винни.jpg файлын ашып 1-ші суретте берілген бейнені 2-ші суреттегідей бейнеге келтіру
1- сурет. Вини пух бейнесі 2- сурет. Вини пух бейнесі
ақ-қара түсті биттік форматта түрлі түсті RGB форматында
Әдістемелік нұсқау:
1. Түстер палитрасынан келесі опции енгізіңіз. CMYK: C-5, M-38, Y-99, K-47.
2. Винни қонжығының колын, аяғын және ішін ерекшелеп, бояу.
3. Түстер палитрасынан келесі опции енгізіңіз CMYK: C-5, M-38, Y-44, K-30.
4. Ерекшелеу менюінен Модифициалау/сығу (Сжать). енгізу опциясы 8 пикс.және соңында OK батырмасы басылады.
5. Ерекшелеу менюінен Перо ... бҧйрығын таңдау және оның радиусын 6 пиксель деп енгізіп, OK батырмасын басу.
6. Редактерлеу/ залить заливку бҧйрығын таңдап, ерекшеленген аймақты бояу.
7. Ерекшеленуді алып тастау.
8. Ара балы бар горшокты ерекшелеу.
9. Каталог палитрасынан ашық-қызыл түсті таңдап, бояу.
37-38-зертханалық жұмыстар.Баспа жүйесі. Аdobe page Maker
Тапсырма 1: PageMaker көмегімен графикалық объектілерді құру
PageMaker бағдарламасының терезесі
Терезенің тақырыбы. Бұл редактор терезесінің жоғарғы (үстіңгі) жолы. Мұнда терезенің түрін басқарушы 3 батырма орналасқан. Олар Windows-тың барлық қосымшалары үшін стандартты.
Меню жолы. терезе тақырыбынан төмен қарай Мәзір жолы орналасқан. Ол бағдарламаның негізгі мәзірлерінің аттарынан құралады: Файл, Редактирование, Макет, Текст, Элемент, Сервис, Просмотр, Окно, Помощь.
Жанама мәзір. Мұнда дәл осы сәтте орындауға мүмкін болатын командаларды ған көруге болады. Сіз қай жерде: объектіде, бетте немесе монтаждық столда шерткеніңізге байланысты жанама мәзірде әр түрлі командалар болады.
Құжат терезесі. PageMaker терезесіндегі сияқты құжат терезесінде де тақырып жолы бар. Сондай-ақ мұнда терезенің түрін басқаратын өз батырмалары бар.
Бір мезгілде бірнеше құжаттарды құрып немесе ашасыз. Сіз оларды экранда бірнеше терезе орналастыра аласыз. Оларды каскад түрінде бірінен кейін бірін немесе бір-бірінің (плитканың) жанына орналастырасыз.
Монтаждық стол. Монтаждық стол – қолмен беттеу кезінде қолданылатын Монтаждық столдың аналогі. Көру(Просмотр) мәзірінен Монтаждық үстел (Монтажный стол) командасын орындаңдар. Сары фондағы ақ төртбұрыш – осы монтаждық стол. Мұнда құжаттың беттерін орналастыруға мүмкін болады.
Айналдыру жолақтары. Айналдыру жолақтары терезенің оң жақ және төменгі бөліктерінің маңында орналсқан. Олар бейнені немесе терезедегі құжатты айналдыруға мүмкіндік береді, егер олар өлшемі бойынша терезеден үлкен болса.
Координаттық сызықтар. Координаттар сызығы терезенің үстінде және оның сол жағында орналсқан. Сіз бетте тышқанның көрсеткішін қозғалтқанда оның көлеңкесі екі жақ сызғыш болса сырғитынын көресіз, ол сізге оның дәл орналасуын білуге мүмкіндік береді.
Координаттар басы. Координаттар басы екі жақ сызғышта да болған нүктеде орналасады. Сызғыштардың қиылысуындағы сол жақ бұрышында нөлдің батырмасы көрінеді. Ол пунктирленген сызықтармен қиылысқан шаршы сияқты көрінеді. Нөлді кез келген жағдайда жылжыту үшін осы пиктограммада шертіп және көрсеткішін жаңа орынға сүйре.
Көру/Нөлді бекіту (Просмотр/Закрепить ноль) командасын орныдау арқылы оны тұйықтауға болады.
Тапсырма 2: Беттерді беттеу (верстка)
Жаңа құжат құру
Жаңа құжат бастау үшін Файл /Новый командасын орындаңдар немесе CTRL+N басыңдар. Экранда Параметры страницы диалогтік терезесі пайда болады, оның көмегімен құжетті орнатуларды орындауға болады:
а) Өлшем – А4 форматын таңдаңдар
б) Беттің кітаптық бағдарын таңда
в) Екі жақты баспаны қос
г) Бұруды көрсету
д) Беттер саны (Число страниц) алаңында 5-ті енгіз
е) ОК батырмасын бас. Диалогтік терезе жабылады және PageMaker жаңа құжаттың терезесін ашып оның 1-ші бетін монтаждық столда орналастырады.
ж) Файл/Сохранить как … командасын орындау арқылы құжатты сақта.
Беттік шаблондар
PageMaker құжатында қарапайым беттердің басқа беттер-шаблондар болады. Бұл дегеніміз не? Ереже сияқты құжаттың барлық беттерінің көп ұқсастықтары бар: алаңдар, бағаналар ені мен саны, жоғарғы және төменгі колонтитулдар, беттер нөмірлері. Бұлардың барлығын құжаттың әр беті үшін жеке – жекеқұрмас үшін оны бет-шаблонында құруға болады, ол содан соң шаблонды құжаттың барлық беттеріне немесе олардың кейбіреулеріне қолдануға болады.
Шаблоны бар бетке өту үшін құжаттың сол жақ төменгі бұрышында орналасқан R немесе L пиктограммаларының бірінде шерту қажет. Бір басылымда бірнеше әр түрлі бет-шаблондары қолданылуы мүмкін. Шаблонды белгілі бір беттерге қолдану керек және ашылған диалогтік терезеде беттер диапазонын көрсету керек.
Беттер шаблондарының палитрасы - Палитраның беттер шаблоны/Бетті қалай сақтау керек …/ Шаблон аты/Қолдану/ Беттер нөмірлері (Палитра страниц шаблонов – Меню данной палитры /Сохранить страницу как…/Имя шаблона/Применить/Номера страниц).
Шаблондық беттерді қолдану. PageMaker бағдарламасында үнсіз келісім бойынша тек негізгі шаблондық беттің элементтері автоматты түрде басылымның барлық беттеріне қосылады. Қосымша шаблондық беттерде берілген параметрлер амалдар орындалмайынша құжаттың бірде-бір бетінде бейнеленбейді. Бетке қосымша шаблонды екі тәсілмен тағайындауға болады:
а) Қосымша шаблон тағайындайтын басылымның бетіне көшіңдер. Шаблоны палитрасында керекті шаблон атауында шертіңдер. Бұл тәсіл көп бетті басылыммен жұмыс істеуде ыңғайсыз.
б) Қажетті шаблондық бетті ашу. Шаблоны палитрасында көрсеткіші бар батырмада шертіп және ашылған мәзірде Применить командасын белсенді ет, содан соң экранда Применить страницу-шаблон диалогтік терезесі бейнеленеді.
Қосымша шаблонды басылымның барлық беттеірне және сондай-ақ беттердің берілген бөлігіне ғана қолдануға болады. Аралас емес беттердің нөмірлері үтір арқылы ажыратылады, ал диапазонды белгілеу үшін дефис қолданылады.
Модульдік тор мәтін мен графиканы туралаудың шекаралары мен сызықтарын беретін бағыттаушы қосымша сызықтардан тұрады.
Бағыттауыштардың үш түрі бар: алаңдарды бағыттаушы, бағаналарды бағыттаушы, бағаналарды бағыттаушы, бағыттауыш сызықтар.
Алаңдарды бағыттаушылар беттің алаңдарын құру кезінде автоматты түрде құрылады және тік, көлденең болуы мүмкін. Экранда олар қызыл күлгін түзу сызықтармен бейнеленеді.
Бағаналарды бағыттаушылар мәтінді енгізу кезінде шектейді. Бұл бағыттауыштар әрқашан тік, көк түспен бейнеленеді. Олар да бағаналарды құру кезінде автоматты түрде құрылады.
Бағыттаушы сызғыштар мәтінге ешқандай қатысы жоқ, олар бетте объектілерді орналстыруға көмектеседі. Олар қолмен құрылады және көлденең де, тік те болуы мүмкін. Олардың саны бетте 120 жасыл түс болуы мүмкін. Бағыттауыштар баспаға шығарылмайды.
PageMaker жүйесінде арнайы режимі баробъектілер бағыттауыштарға тартылады, егер объектілер оларға жеткілікті жақын орналасқан болса.
Бағыттауыштарды жылжытпас үшін Көру (Просмотр) мәзірінен Бағыттауыштарды бекіту (Закрепить направляющие) командасымен бекітуге болады. Бағыттауыштар объектілерді белгілеуге кедергі болмас үшін оларды Көру/Бағыттауыштарды жасыру (Просмотр/Спрятать направляющие) командасының көмегімен артқы жоспарға орналастыруға болады.
Модульдік тор. Бағыттауыштар
Бағаналарды құру
Бетте немесе шаблонда бағаналар санын беру үшін Макет/Бағаналар жақтаулары (Макет/Границы колонок) командасын орындаңдар. Границы диалогтік терезесінде Бағаналар саны (Количество колонок) алаңында бағана санын және Средник (интервал) алаңында бағаналар арасындағы просветті енгіземіз.
PageMaker бірдей енді бағаналар құрады және оларды беттің ені бойынша біркелкі реттейді. Бір беттегі бағаналардың максимальды саны 20.
Егер бетте мәтін немесе графика бар болса, бағаналардың санын өзгерту оларға еш әсер етпейді.
Бағаналарды туралау. Егер тіркелген мәтіндік блоктар көрші бағаналарда орналасса, олардың арасында мәтінді бірқалыпты орналастырып биіктігі бойынша автоматты түрде туралауға болады. ол үшін “Көрсеткіш” (“Стрелка”) құралын таңдап және Shift пернесін басып ұстап тұрып туралауға қажетті барлық блоктарды ерекшелеңдер. Содан кейін Сервис/Дополнения/Баланс колонок мәзірінің командаларын орындаңдар.
Мәтінді енгізу және түзету
PageMaker файлдарын басылымдар деп ату қабылданған. PageMaker бағдарламасында мәтіндік объектілердің екі түрі ерекшеленеді: мәтіндік блоктар және мәтіндік фреймдар.
мәтіндік блоктар тек төртбұрыш пішінде болады, оларға жиек немесе фон беруге болмайды;
мәтіндік фреймдер әр түрлі пішінде болады, олар жақтаулар мен әр түрлі стильдегі фондармен жабдықтауға болады.
Мәтін енгізу үшін “Мәтін” (“Текст”) құралы қолданылады. Қалыптау режимінде мәтін мәтіндік объектінің блоктың немесе жақтаудың ішінде тұрады. Мәтіндік блоктар екі түрлі тәсілмен құрылуы мүмкін:
Мәтін құралын белсендіріп мәтінді бастайтын нүктеде шертуді орындау;
Өлшемі түзілген бағаналардың енінен тәуелсіз мәтіндік блокты алу үшін Текст құралын белсенді етіп тышқанның батырмасын бас және мәтін енгізетіндей етіп төртбұрыш аймақ сыз.
Мәтіндік блок барлық материалды құра ма немесе оның бөлігі басқа байланысқан блоктарға жалғасып жатыр ма екендігін мәтіндік блоктың жоғарғы және төменгі бөліктерінде орналасқан белгілегіштер түрінен білуге болады. Белгілегіштер көріну үшін мәтіндік блокты Көрсеткіш (Стрелка) құралымен ерекшелеу керек. Егер жоғарғы ілгек бос болса, онда мәтіндік блок материалдың соңын құрайтындығын білдіреді. Егер жоғарғы да, төменгі де ілгек бос болса, мәтіндік блок барлық орналасқан материалды құрайды. (2 сурет)
Егер мәтіндік блок орналастырылымаған материалды құрайтын болса төмендегі белгілегіш қызыл түске енеді және ішіне үшбұрыш көрсеткіш орналасқан ілгек түріне келеді.
Егер мәтіндік блоктың төменгі және жоғарғы белгілегіші “+” таңбасы бар ілгек түріне енсе, материал басқа мәтіндік блоктарда басталады немесе жалғасады деген сөз.
PageMaker жүйесіндегі мәтінді түзетудің Microsoft Word-тан аз ғана айырмашлығы бар. Мәтіндік бөліктердің ерекшеленуі, символдарды кірістіру, символдарды жою, көшіру және кірістіру тура Word-тағы сияқты орындалады.
39-40-зертханалық жұмыстар.Баспа жүйесі. Аdobe page Maker
Тапсырма 1: Мәтіндік блоктармен жұмыс
Мәтіндік блоктың орнын ауыстыру. Мәтіндік блоктың орнын ауыстыруға болады. Блоктың орнын ауыстыру үшін «Көрсеткіш» құралын таңдап блокты ерекшелейміз. Содан соң оның ішінде шектеуіштерге түспейтіндей етіп шертіңіз.
Мәтіндік блоктың өлшемдерінің өзгеруі. Мәтіндік блоктың енін де, биіктігін де өзгертуге болады. Бір уақытта ені мен биіктігін өзгерут үшін бұрыштағы шектеуіштердің біріне шертеміз және оны блок қажетті өлшем алғанға дейін диагоналі бойынша тартамыз.
Бағаналарды толтыру. Бағаналарды мәтінмен толтырудың 3 әдісі бар:
қолмен, мәтінді әрбір бағанаға қолмен орналстыру; автоматты – PageMaker бағдарламасы мәтінді бағанаға өзі бөледі және қажетінше керекті беттер санын қосады; жартылай автоматты – алғашқы екеуінің біреуінің комбинациясы.
Автотолтыру режимін қосу үшін Макет мәзірінде Автотолтыру командасын белсенді ету керек. Бұдан соң мәтін симайтын мәтіндік блокты ерекшелеңдер және толтыру индикаторында шертіңдер. Нәтижесінде тышқан көрсеткіші ирек сызықты бұрыш түріне енеді. Келесі бағананың сол жақ жоғарғы бұрышында шертіңдер. Барлық мәтін автоматты түрде бағанаға орналасады, сондай-ақ PageMaker өздігінен қажет болса керекті беттер санын қосады. Қолмен де тура сол сияқты, тек қана Автотолтыру командасын өшіріп тастау керек.
Мәтіндік блокты жою. Мәтіндік блокты мәтінмен бірге жою үшін оны «Стрелка» құралымен ерекшелеп Delete пернесіне басыңдар.
Блоктарды жалғастыру. Мәтіндік блокты толтырғанда беттің төменгі бөлігіне жеткенге дейін ұлғаяды. Мәтінді енгізу кезінде төменгі индикаторда қызыл стрелка – блокты қайта толтыру символы пайда болады. Мәтіннің бөлігі сыйған жоқ және де жаңа блок біріктірілген болады, яғни бір материалды құрайды және де блоктардың өлшемдерінің өзгеруі кезінде бірінші блок ылғи да толтырылатындай бір-біріне көшіріледі.
Блоктарды біріктіру. Екі жалғаспаған блокты бір блокқа біріктіру үшін «Текст» құралын таңдап бір блоктағы бүкіл мәтінді ерекшелейміз, Редактирование/Вырезать командасымен оны буферге жоямыз және екінші блоктың ішіне Редактирование/Вклеить командасымен кірістіреміз. Бұл кезде сәйкес материалдар біріктіріледі.
Беттермен жұмыс істеу. Беттерді қосу және жою Макет/Беттерді кірістіру немесе Беттерді жою (Макет/Вставить страницы немесе Удалить страницы) командасымен жүзеге асырылады. Беттердің орнын ауыстыру үшін Макет/Беттерді сұрыптау (Макет/Сортировка страницы) командасы қолданылады.
Фреймдер
Фреймдер деп мәтіндерді немесе графиктерді орналастыруға арналған әр түрлі пішіндегі объектілерді атаймыз. Фреймнің айқын қасиеттерінің бірі ондағы қиылысқан сызықтардың орналасуы. Үш түрлі фреймдер құруға болады: тік бұрышты, овалдық және көп бұрышты. Сәйкес элементтер құралдар тақтасында бар.
Фреймге дұрыс пішін беру үшін сурет салу процесі кезінде Shift пернесін басып тұру керек. Тік бұрышты фреймдердің пішіндерін әр түрлі өзгерту үшін Элемент – Скругленные углы командасы қолданылады. Көп бұрышты фреймдер құрудың 2 тәсілі бар. Бірінші тәсілі фреймнің төбелері орналасатын позицияларда біртекті шертулердің орындалуы. Құрамын тұйық емес жиекпен немесе түспен фреймді толтыру кезінде бағдарлама жиектің соңғы нүктелерінің арасында шартты сызық жүргізеді.
Екінші тәсілі – көп бұрышты фрейм құралын белсендіріп тышқанмен созамыз.
Фреймдердің қасиеттері. Фреймдер қарапайым объектінің қасиеттерін игереді, олардың өлшемін өзгертуге болады, орнын ауыстыруға, түспен толтыруға және т.с.с. Фреймді айналдыру үшін Айналу (Вращение) құралын қолданамыз. Берілген құралмен сол нүктенің маңайында шерткенде айналу орындалады.
Айналу центрі объектінің центрімен дәл болу үшін фреймнің ішінде сызықтардың қиылысқан жерінде шертуді орындау қажет.
Фреймді жақтаумен қамтамасыз ету керек, яғни жиек сызығының типін өзгерту керек. Бұл мүмкіндік Элемент-Линия командасының көмегімен іске асырылады.Оны белсендіру кезінде экранда әр түрлі қалыңдықтағы сызықтардың нұсқалары көрсетілген бағынышты мәзір шығады. Қалаған үлгіге шертуді орындаса фрейм жақтауға алынады. Бағынышты мәзірдің төменгі жағында жақтауды мөлдір, сондай-ақ инверсті қылуға мүмкіндік беретін екі жалауша орналасқан.
Мәтінді кез келген пішіндегі фреймге орналастыруға болады. Текст құралымен фреймнің шегінде шертуді орындап, содан соң мәтінді енгізуді бастаймыз. Фреймге орналастырылған мәтін блоктағы мәтін сияқты принциптермен түзетіледі. Келесі суреттерде мәтіннің фреймге алынуы көрсетілген. Ол үшін алдымен мәтіндік блок құрылады, овалдық фрейм.
Содан соң төмендегі командалардың тізбегін орындау керек:
а) «Стрелка» құралымен фреймді таңда;
б) Shift пернесін басып тұрып мәтіндік блокты ерекшеле;
в) Элемент мәзірінен Фрейм/Добавить содержимое командасын орында, сонда мәтіндік блок фреймге көшіріледі. Мәтінді баспаға орналастыру тәсілдері
Мәтінді PageMaker баспаға қосу үшін бірнеше тәсілдермен қолдануға болады: мәтінді тікелей PageMaker-де теріп алып, алмасу буферінің көмегімен мәтіндік процессордан көшіру немесе мәтіндік файлды импорттау. Олардың қайсысын таңдау нақты есепке байланысты, бірақ негізгі болып мәтіндік процессорлардың немесе редакторлардың бірінде басылған мәтіндік файлды импорттау болып табылады.
Кіріктірілген мәтіндік редактор режимінде мәтіндер теру. PageMaker-да мәтінді басу және форматтау үшін 2 режимді: қалыптау режимін және мәтіндік режимді қолдануға болады. Мәтіндік режимде терілетін немесе түзетілетін мәтін арнайы терезеде біркелкі өлшемде берілген гарнитурамен бейнеленеді, абзац немесе сөз үшін қандай гарнитура немесе өлшем таңдалғаннан байланыссыз. Бұл енгізуге қарамастан мәтінде өзгерістерді жасау керек, өйткені ол мәтіннің безендірілуі емес, оның мазмұнына икемделуі керек.
Мәтіндік режимде экранды бояу әлдеқайда тез жүреді, өйткені онда графикалық объектілер және мәтіннің шынайы пішіні бейнеленбейді, сондай-ақ мәтінді ауыстыру жеңілдейді.
Редакторлеу мен түзетуді берілген режимде орындау ыңғайлы, өйткені Орфография, Найти, Заменить командалары тек осы режимде ғана мүмкіндігі бар.
Алмасу буферін қолдану. Егер терілген мәтін болса (мысалы, Microsoft Word құжаты) оны Түзету/Көшіру(Правка/Копировать) командасымен көшірмесін алуға болады. PageMaker-ге көшіп Текст құралын таңдап және жұмыс аймағының кез келген жеірнде шертеміз, содан соң Редактирование/Вклеить командасын орындаймыз.
«Поместить» командасын қолдану. Берілген бұл тәсіл PageMaker-де мәтінді орналастыруда негізі тәсіл болып табылады. Ол дегеніміз басылымның баспаға дейінгі дайындығымен бірнеше адам айналысады, олардың әрқайсысы өзінің міндеттерін атқарады: Қалыптаушыға мәтін терушімен алдын ала басылған корректорлармен оқылған және керекті түзетулермен мәтіндік файл ретінде түседі. Сондықтан беттеушіге басылымға барлық мәтіндік файлды орналастыруға ыңғайлы, бұдан кейін ол оны орналастыру жұмысын бастайды. Мәтіндік файлды импорттау үшін Файл/Орналастыру(Файл/Поместить) командасын қолдану керек. Орналастыру (Поместить) командасының диалогтік терезесінде кейбір қосымша орнатуларды беруге болады. Поместить терезесінде параметрлерді алу қандай объектіні: мәтінді, кестені, деректер қорын немесе бейнені импорттау көзделетініне байланысты, сондай-ақ Файл/Орналастыру (Файл/Поместить) командасын таңдағанда объект немесе фрейм ерекшеленуіне байланысты.
Тапсырма 2: PageMaker көмегімен графикалық объектілерді құру
PageMaker жұмыс істей алатын объектілер үш типке бөлінеді: мәтіндік блоктар, импортталған графикалық объектілер және тікелей PageMaker –де құрылған объектілер. Бағдарламаның жұмыс аймағы екі негізгі бөліктерге бөлінеді – басу аймағы және монтаждық стол. Объектілер басу аймағының негізінде де және монтаждық столда да орналасуы мүмкін, бірақ баспаға басу аймағының шегінде орналасқандары ғана шығарылады.
PageMaker-дің графикалық құралдары басылымдарда шекаралардың әр түрлі типтерін және ішкі облыстарды тағайындауға болатын қарапайым объектілерді құруға және түзетуге мүмкіндік береді. Қарапайым геометриялық фигураларды салу үшін келесі құралдар қолданылады:
Түзу сызықтар.
Келтірілген сызықты салу үшін, яғни қатаң көлденец, тік немесе 450 бұрылған, «Келтірілген» («Приведенная») құралын таңдаңыз. Көрсеткіш крест түріне енеді. Тышқанды тартып қажетті сызықты саламыз.
Дербес бағыттағы сызықты тура сол сияқты салады, бірақ «прямая» құралын таңдау қажет. Бұл құралдардың көмегімен тек қана жалғыз қиындылар салуға болады.
PageMaker бағдарламасында сыртқы түрі фреймдерге ұқсас, бірақ оларға мәтінді немесе графиканы орналастыруға болмайтын объектілерді құруға мүмкіндік беретін құралдар тобы бар. Олардың фреймдерден айырмашылығы қиылысатын сызықтардың болмауында.
Сынық сызық.
Сынық сызықты «көпбұрыш» құралының көмегімен салуға болады. Бірінші, екінші, үшінші т.с.с нүктелерінде шертіңдер. Бұл нүктелердің барлығы сынық сызықтармен байланысқан. Сынықты аяқтау үшін соңғы нүктеде екі рет шертіңдер.
Тұйық жиекті құру үшін оның соңғы нүктесін бастапқы нүктемен қосу керек. Сіз оған түскеніңізді көрсеткіштің жанында пайда болған төртбұрыш түрінен білесіз. Сол кезде жиек автоматты түрде аяқталады.
Габариттік жақтау. Сіз сынықты аяқтаған кезде назар аударсаңыз оның жанында қара төртбұрыш аршылармен және қабырғаларының ортасында – шектеуіштер – көрінбейтін төртбұрыш габариттік жақтау пайда болады. Бұл жақтау объектінің өлшемдерін анықтайды. Сондай-ақ габариттік жақтау ерекшеленген объектілердің жанында пайда болады.
Төртбұрыштар мен шаршылар.
«Төртбұрыш» құралын таңдаңдар. Келешек төртбұрыштың жоғарғы бұрышына меңзерді орналастырып көрсеткішті қарсы бұрышқа шертіп тартыңдар. Шаршы салу үшін көрсеткішті Shift пернесін басып тұрып тартыңдар.
Төртбұрышты немесе шаршыны салып оның бұрыштарын дөңгелектеуге болады. «Көрсеткіш» құралымен оны шертіп ерекшелейміз және Элемент/Дөңгеленген бұрыштар (Элемент/Скругленные углы) командасын орындаймыз. Диалогтік терезеде қажетті дөңгелектеуді таңдаңыз.
Эллипстер мен шеңберлер.
Эллипстер мен шеңберлер тура төртбұрыштар сияқты салынады. Shift пернесін басса шеңбер салынады.
Көпбұрыштар мен жұлдыздар.
Симметриялық және дұрыс көпбұрыштар және жұлдыздар бір құралмен «Көпбұрыш» («Многоугольник») салынады. Фигураны салмас бұрын Көпбұрыш диалогтік терезесінде оның параметрлерін беру керек. терезені шақыру үшін құралда екі рет шерт немесе Элемент/Көпбұрыш (Элемент/Многоугольник) командасын орындаңдар.
Жақтар саны (Число сторон) өрісінде көпбұрыштың немесе жұлдыздың санын енгізіңдер, Сәулелердің тереңдігі(Глубина лучей) өрісінде – жұлдыздың сәулелерінің тереңдігін енгізіңдер. Келесі суретте төбелерінің саны 3, 4, 5 және 6 үш көпбұрыш және төбелерінің саны бірдей, бәрақ сәулелерінің тереңдіктері 30% және 50 % әр түрлі екі жұлдыз салынған.
Диалогтік терезеден шығып осы фигураларды салыңдар. Егер бұл кезде Shift пернесін басып ұстап тұрсақ, дұрыс фигура салынады.
Бояу мен жиектің атрибуттары. Фигураны салып болған соң Элемент/Түс және Сызық (Элемент/Фон и Линия) командасын орындау арқылы оның бояуы мен жиектерінің атрибуттарын таңдаңдар.
Түстік палитра. Жиектің түсі мен объектілердің бояуын беру үшін түс палитрасы қызмет атқарады. Терезе (Окно) мәзірінен Түстерді көрсету (Показать цвета) командасын орындаңдар.
41-42-зертханалық жұмыстар.Алгоритмдік құрылымдар. Алгоритмнің қасиеттері, берілу тәсілдері және жазылу әдістері
Тарсырма 1: Алгоритмді графикалық түрде жіне кәдімгі тілде жазу.
Жаяу
адам таулы жерде кетіп барады. Оның
жазықтағы жылдамдағы
км/сағ,
өрге шыққандағы жылдамдығы
км/сағ, ылдиға түскендегі жылдамдығы
км/сағ.
Қозғалыс уақытты сәйкесінше
сағ. Жаяу адам қанша жол жүреді.
1. Басы.
2.Енгізу
,
,
,
.
3.
4.
5.
6.
7. S-тің мәнін шығару.
8. Соңы.
Тапсырма 2: N натурал саны берілген. Егер n саны тақ және оны екі еселегенде алынған сан 32767-ден кем болса, онда ол санды 2-ге көбейтіңдер. Басқа жағдайда санды өзгеріссіз қалдырыңдар.
Екі есеге арттыру шартын қанағаттандыру үшін n саны тақ және 16384-тен кем болмауы тиіс
1. Басы.
2. n санын енгізу;
3.
Егер n саны тақ және
тен кем болса, онда
4. n-ді шығару;
5. Соңы.
Т
апсырма
3: Өрнектердің алгоритмін
құрыңдар:
a)
;
ә)
;
в)
;
Тапсырма 4:Келесі ережеге сәйкес еңбек ақыны есептеу алгоритмін құру керек. Егер қызметкер стажы 5 жылдан кем болса, онлда еңбекақы 13000тенге, ал 5 жылдан 15 жылға дейінгі аралықта 180000тенге, ал еңбек стажы 15 жылдан артық болса, онда еңбекақысын жыл сайын 1000тенгеге арттыру керек болсын. Еңбекақыны – ZP , ал стажы - ST деп алсақ.
Бұл есепті шығарудың алгоритмін сіз – формула тілінде жазылу әдісі мынадай болады:
ST- мәнін енгіз,2-ші пунктке көш.
Егер ST<5 болса, онда ZP:≡13000, 4-ші пунктке көш, әйтпесе 3-ші пунктке көш.
Егер ST≤15 болса, онда ZP:≡18000, 4-ші пунктке көш, әйтпесе ZP:≡18000+( ST-15)10 4-ші пунктке көш.
ZP мәнін шығар /баспаға/, 5-ші пунктке көш.
Есептеуді тоқтат.
43-44-зертханалық жұмыстар.Алгоритмдік құрылымдар. Алгоритмнің қасиеттері, берілу тәсілдері және жазылу әдістері
Тапсырма 1:
у = 2а – (х+6) сөздік-формулалық тәсілмен алгоритмін құрыңыз. r=(3t+5)+(x-4) алгоритмін құрыңыз.
у=(b2-ас):(а+с) блок-схемасын құр.
егер Х <0, онда у = (а+b); егер Х>0, онда у=с/b блок-схемасын құр.
10 санның қосындысын есептейтін алгоритм құр.
Методикалық нұсқаулар:
1
.
Есептерді ЭЕМ-де
шығаруға дайындау, шешу үрдісін мынадай
деңгейлерге бөлуге болады:
есептің қойылуы;
есепті математикалық сипаттау;
шешу әдісін таңдау және негіздеу;
есептеу үрдісін алгоритмдеу;
программа құру;
программаны реттеу;
ЭЕМ-де есепті шешу және нәтижелерді талдау.
Бұл есепті шешудің сөздік алгоритмі былай жазылады:
а және хмәндерін енгізу.
х және 6 мәндерін қосу.
a-ны 2-ге көбейту.
2а-дан(х+6) қосындысын алу.
Өрнектің нәтижесі ретінде у-ті шығару
у=(b2-ас):(а+с) блок-схемасы мына түрде жазылады:
Методикалық нұсқаулар: Алгоритм түрлері мен оны құрудың ережелерін жақсы білу керек. Алгоритмнің базалық құрылымдарын білу.
Тапсырма 2:Жасың нешеде, үш айнымалыны реттеу алгоритмін құрыңыз.
Тапсырма3:
Алгоритмдерді құру тәсілдері және графикалық блок-схемасын көрсету.
Алгоритм түрлерін білу.
3. Бірнеше дәптер бағасы 6 теңге және сондай мөлшерде дәптер қабы бағасы 10 теңге берілген. Дүкеннен барлығы қанша теңгеге сауда жасалынған. Осыны есептеуге блок-схема құрыңыз.
4.Екі сан берілген. Осы сандарды салыстыру керек. Блок-схемасын құрыңыз.
5. 10 адам банкке сақтауға ақша салды. Осы салынған ақшалардың ең үлкен, ең кіші және орта мәндерін есептеңіз.Блок-схемасын құрыңыз.
6. Орта бойлы студенттен жоғары болатын ұзын бойлы студенттердің санын табу керек. Блок-схема құрыңыз.
7. Бір фирмада істейтін 10 жұмысшының демалыс ақыларын есептеу керек. Егерде 3 жұмысшы – 28 күн, 3 жұмысшы – 29 күн, 4 жұмысшы – 30 күн демалатын болса. Блок-схемасын құрыңыз.
45-46-зертханалық жұмыстар. TURBO PASCAL программалау ортасының негізгі түсініктерімен танысу.Паскаль тілінің негізгі операторларының қолданып, қарапайым программа құру
Бақылау сұрақтары:
1. Паскаль тілінін негізгі операторларын көрсету.
2. Қандай сөздер қызметші сөздер деп аталады?
3. Программалаудыґ негізгі құрылымы қандай?
Тапсырма 1:Екі санның қосындысына программа құру.
Program z3;
var x,y,z: integer;
begin
write(x,y);
readln(x,y);
z:=x+y;
write('z=',z);
end.
Тапсырма 2:Экранға 1- ден 10-ға дейінгі сандарды шығару
Program z6;
var i: integer;
begin
for i:=1 to 10 do
write(i);
end.
Тапсырма 3:Екі айнымалының мәндерін кемуіне қарай реттеу. Үш айнымалының мәндерін кемуіне қарай реттеу.
Program Prost_1;
Var a,b,x: real;
Begin
Write(‘a=’); Readlen(a); {пернетақтадан а-ға мән енгізу}
Write(‘b=’); Readlen(b); {пернетақтадан b-ға мән енгізу}
If b>a then { b>a болса,онда}
Begin
X:=a; a:=b; b:=x; {a, b мәндерін ауыстыру}
End;
Writeln(‘a=’, ‘b=’,b); {a, b мәндерін экранға шығару}
End;
Программада a, b айнымалылары енгізілген нақты мәндерді сақтау үшін, ал х көмекші айнымалысы, b>a болған жағдайда, олардың мәндерін ауыстыру үшін, пайдаланылады.
Тапсырма 4:
Program Prost_2;
Var a,b,c, x: real;
Begin
Write(‘a=’); Readlen(a); {пернетақтадан а-ға мән енгізу}
Write(‘b=’); Readlen(b); {пернетақтадан b-ға мән енгізу}
Write(‘c=’); Readlen(c); {пернетақтадан c-ға мән енгізу}
If b>a then { b>a болса,онда}
Begin
X:=a; a:=b; b:=x; {a, b мәндерін ауыстыру}
If c>b then { c>b болса,онда}
Begin
X:=b; b:=c; c:=x; {b, c мәндерін ауыстыру}
End;
If b>a then { b>a болса,онда}
Begin
X:=a; a:=b; b:=x; {a, b мәндерін ауыстыру}
End;
Writeln(‘a=’, ‘b=’,b, ‘c=’,c); {a, b,c мәндерін экранға шығару}
End;
Бұл программада, a,b және c айнымалылырының мәндлерін реттеу үшін, программаның алгоритмі 3 рет пайдаланылады.
47-48-зертханалық жұмыстар. Паскаль тілінің негізгі операторларының қолданып, қарапайым программа құру
Бақылау сұрақтары:
1. Енгізу - шығару процедуралары қалай жүргізіледі?
2. Сызықтық операторды қандай операторлар орындайды?
Тапсырма
1:Мына
өрнекті есептеңіз:
Program z3;
var x,y: real;
begin
write(‘x-ке мән енгізу’);
readln(x);
y:=3*sqr(x)+2*x*x*x+4*x+5;
write('y=',y);
end.
Тапсырма 2:10-нан 1-ге дейінгі сандардыкері бағытта шығару.
Program z8;
var i: integer;
begin
For i:=10 downto 1 do
write(i);
end.
Тапсырма 3: Шарттарды қарастыра отырып, төмендегі тапсырмаларды орындап, нәтижесін ДЭЕМ-да алу. Әрбір оператордың жұмысына көңіл аудара отырып, төменде көрсетілген программаның нәтижесін алу:
PROGRAM PRIM (INPUT, OUTPUT);
VAR A,B,P,S: REAL;
BEGIN
READ (A,B);
P:=SQRT (A*B);
S:=(A+B)/2;
WRITELN ('P=',P);
WRITELN ('S=',S)
END.
Ескерту: А,В айнымалыларына сандық мәндер енгізуді
ұмытпа.
Тапсырма 4: Программа дұрыс құрылған ба? Қатені дұрыста.
PROGRAM PR2 (INPUT, OUTPUT);
VAR X: REAL;
BEGIN
X:=Y/A
END.
167
Меншіктеу операторының жазылуында қандай қате жіберілді. Қатенідұрыста.
PROGRAM PR3 (INPUT, OUTPUT);
VAR A,B : REAL;
BEGIN
READ (A);
SIN(B):=A
END.
49-50-зертханалық жұмыстар. ПАСКАЛЬ тілінде шартты, таңдау, тармақталу операторлары
Бақылау сұрақтары:
1. Шартты оператордың жазылу структурасы қандай?
2. Шартты оператордың қандай түрлері бар?
3. ПАСКАЛЬ тілінде құрама шарттар қалай жазылады?
4.Таңдау операторының жазылу структурасы қандай және ол қалай жұмыс жасайды?
5.Тармақталу процесін қандай операторлар көрсетеді?
Тапсырма 1: Апта күндерінің нөмірі бойынша аттарын анықтауға программа
құрыңдар:
Program Apta;
Var n:integer;
Begin
Writeln(‘күн нөмірін енгіз’);
Read(n);
Case n of
1: writeln(‘ дүйсенбі ’);
2: writeln(‘ сейсенбі ’);
3: writeln(‘ сәрсенбі ’);
4: writeln(‘ бейсенбі ’);
5: writeln(‘ жұма’);
6: writeln(‘ сенбі’);
7: writeln(‘ жексенбі ’);
End;
End.
Тапсырма 2:Шарттарды тексере отырып, төмендегі тапсырмаларды орындап, ДЭЕМ-да нәтижелерін алу.
Қандай процесс жүргізілген және әрбір оператордың жұмысына көңіл бөлу
керек.
PROGRAM BICH (INPUT, OUTPUT);
VAR X,Y: REAL;
BEGIN
READ (X);
IF X>0 THEN Y:=LN(X)
169
ELSE Y:=COS(X);
WRITE ('Y=',Y);
END.
Тапсырма 3: Төмендегі программаның орындалубарысында қандай нәтиже алынады?
PROGRAM UROK (INPUT, OUTPUT);
VAR N: INTEGER;
BEGIN
READ (N);
CASE _ N OF (* нач. опер . выб . *)
1: WRITE LN (' МАТЕМАТИКА');
2: WRITE LN (' ИНФОРМАТИКА ');
3: WRITE LN (' ФИЗИКА');
4: WRITE LN (' ИСТОРИЯ');
5: WRITE LN ('[BVBZ');
END;
ЕND.
Тапсырма 4: 1-ден n-ге дейінгі барлықнатурал сандардың қосындысын есептейтін программа құрыңыз.
program есеп3_1;
var i,n,s:integer;
Begin
writeln(' n натурал санын енгізіңіз '); readln(n);
s:=0;
for i:=1 to n do
s:=s+i;
writeln('1- ден n-ге дейінгі қосынды',n,' = ',s);
End.
Берілген циклде i айнымалысы автоматты түрде 1 ден n ге дейін қадам 1-ге
өзгеріп отырады. Сондықтан s айнымалысын i қосылып отырады, басында 1-ге
тең, сонан соң 2-ге,3-ке тағы сол сияқты n-ге дейін есептеледі, s айнымалысына
сәйкес 1, 3, 6, 10, 15 ….… мәндері қабылданады.
51-зертханалық жұмыс. Internet желісінде жұмыс. Компьютерлік желілер
Бақылау сұрақтары
1. Интернет. негізгі түсініктері.
2. Компьютерлік желілердің қолданылуы.
3. Интернет қызметі.
4. Интернет тарихы.
5. Интернетке қалай қосыламыз?
Тапсырма 1: Интернетке қосылу. Қашықтан енуді құру.
1.1. Қашықтан енуді қосуды құру программасын жүктейміз: Мой компьютер– > Удаленный доступ к сети –> Новое соединение.
1.2. Новое соединение диалогты терезесінде алғашқы қосылу атауын енгіземіз және берілген қосылуға қызмет көрсету үшін қолданылатын модемдітаңдаймыз. Далее батырмасын басамыз.
1.3. Телефон номерінің өрісін толтырамыз (номер қызмет көрсетуді берушіден алыныу керек). Далее батырмасына басамыз.
1.4. Удаленный доступ к сети папкасының терезесінде жаңа қосылу белгісі пайда болады. Келесі күйге келтіру оның қасиеттерін өзгерту арқылы орындалады.
1.5. Егер Интернеттің қызмет көрсетуді берушісі оны серверге қосу үшін бірнеше телефон номерлерін берсе, онда оның әрқайсысы үшін жеке қосылуды құру қажет болатын шығар.
Қашықтан енуді қосуды күйге келтіру.
1.6. Удаленный доступ к сети папкасын ашамыз. Онда құрылған қосылулардың белгілері орналасқан. Олар бірнеше болуы мүмкін.
1.7. Күйге келтірілетін қосылуды таңдаймыз. Оның белгісіне тышқанның оң жақ батырмасын басамыз. Ашылған контекстік менюде Свойства пунктін таңдаймыз.
1.8. Ашылған диалогты терезеде Общие жапсырмасын таңдаймыз. Таңдаудың дұрыстығын және модемнің күйге келтірілуін тексереміз.
1.9. Тип сервера жапсырмасында TCP/IP протоколына басқа барлық желілік протоколдарды өшіреміз.
1.10. Настройка TCP/IP батырмасын басамыз және протоколды күйге келтіруді орындаймыз. IP адресті енгізу айырғышын қызмет көрсетуді берушіге көрсетулеріне сәйкес қосамыз (әдетте Адрес сервермен тағайындалады).
1.11. DNS адресін қосамыз. Егер бұл адрестер қызмет көрсетуді берушіден алынса, Адреса вводятся вручную ажыратқышын қосамыз және DNS бірінші және екінші серверлері үшін төрт саннан енгіземіз. Егер адрестер алынбаса, олар автоматты түрде енгізілуі мүмкін. Адрес назначается сервером ажыратқышын қосамыз.
1.12. ОК батырмасына басу арқылы диалогты терезені жабамыз.
2. MS Internet Explorer броузерінің бастапқы бетін күйге келтіру.
2.1. Internet Explorer программасын жүктеңіз (Пуск -> Программы-> InternetExplorer).
2.2. Егер программа қосылғаннан кейін бірден қандайда бір Web-парақтыжүктеуге тырысса, жүктелуді Стоп батырмасына басу арқылы үземіз.
Адрес жолында броузер бастапқы ретінде қолданған парақтың URL-адресін орнатамыз.
2.3. Сервис –>Свойства обозревателя командасын орындаймыз. Общие жапсырмасын таңдаймыз.
2.4. Домашняя страница панелінде Адрес өрісін тауып алаңыз. Осы өрісте броузер бастапқы ретінде қолдануға тиіс парақтың URL- адресін қондырыңыз.
2.5. С пустой батырмасын басыңыз. Алғашқы парақтың Адрес өрісінде about:blank жазуының пайда болғандғына көз жеткізіңіз. Бұл келесі жүктегенде программа автоматты түрде бастапқы ретінде ешқандай парақты жүктемейді.
2.6. Применить батырмасын басыңыз да,Свойства обозревателя диалогты терезесін OKбатырмасын басу арқылы жабыңыз.
2.7. Программа терезесін жабыңыз.
2.8. Программаны қайта жүктеңіз.
2.9. Программаны жүктегеннен кейін ешқандай алғашқы парақтың жүктелмейтіндігіне, ал Адрес өрісінде about:blank жазулы тұрғандығына көз жеткізіңіз.
2.10. Программа терезесін жабыңыз.
3. MS Internet Explorer броузерінің жұмыс терезесін күйге келтіру.
MS Internet Explorer броузері 1024х768 нүктеден тұратын экранмен жұмыс істеуге арналған. Бұл жаттығуда біз 800х600 және 640х480 нүктелі компьютерлер үшін жұмыс терезесін күйге келтіруді үйренеміз.
1. Internet Explorer программасын жүктеңіз.
2. Вид – > Панели инструментов командасын орындаңыз. Тек Обычныекнопки және Адресная строка пунктерінде ғана жалаушалар белгіленгеніне назар аударыңыз. Әйтпесе қажет емес жалаушыларды алып тастаңыз.
3. Вид – > Панели инструментов – > настройка командасын орындаңыз.
4. настройка панели инструментов диалогты терезесінде Текст кнопки төгілмелі тізімінен Без подписи к кнопкам пунктін таңдаңыз.
5. размер значка төгілмелі тізімінде Мелкие значки пунктін таңдаңыз.
6. Саймандар панелінен WWW- дағы навигациямен байланысты батырмаларды ғана қалдырып, қалғандарын алып тастаңыз. Олар: Назад, Вперед, Остановить, Обнавить және Журнал.
7. терезені жабыңыз.
8. Адрес батырмасының оң жағындағы Переход батырмасына тыщқанның оң жақ батырмасын басып, кнопка «переход» пунктіндегі жалаушаны алып тастыңыз.
9. тышқанның көмегімен саймандар панелін меню пунктінің оң жағына жылжытып апарыңыз. Жылжыту панельдің сол жағындағы рубчик арқылы жүзеге асырылады. Нәтижесінде программа терезесі ықшам түрге келуі керек.
10.Күйге келтірулерді келісім бойынша берілгендегідей қалпына келтіріңіз.
Вид – панели инструментов – настройка – сброс командасын орындаңыз.
4. MS Internet Explorer программасының қауіпсіздік жүйесін күйге келтіру
4.1. Сервис – свойства обозревателя командасын орындаңыз. Диалогты терезеде Дополнительно жапсырмасын таңдаңыз.
4.2. Задействовать профиль жалаушасын алып тастаңыз. Программа қашықтағы серверлер сұраулары бойынша қолданушы туралы мәліметтер бермейтін болады.
4.3. программа «өз» серверіне қолданушының бақылауынсыз қатынас жасамауы үшін Автоматически проверять обновления MS Internet Explorer жалаушасын алып тастаңыз.
4.4. Басқа адамдарға қолданушының қайда қатынас жасағаны туралы білуге мүмкіндік беретін использовать автозаполнение для Веб – адресов жалаушасын алып тастаңыз.
4.5. Разрешить счетчик попаданий на страницы жалаушасын алып тастаңыз.
Бұл санауыш компьютерге қолданушының «қатысу журналын» енгізумен байланысты.
4.6. поиск из панели адресов бөлімінде Не производить поиск из панели адресов ажыратқышын қосыңыз.
4.7. Безопасность жапсырмасын ашыңыз. Другой батырмасының көмегімен интернет зонасын және осы зона үшін қауіпсіздік деңгейін күйге келтіруді таңдаңыз.
4.8. правила безапасности диалогты терезесіндегі Java категориясында отключить язык Java ажыратқышын орнатыңыз.
4.9. файлы cookie категориясында Предлагать ажыратқышын орнатыңыз, сонда сіз компьютердің қандай Веб- түйіндерді меткалармен маркерлеуді ұсынатындығын көресіз.
4.10. Элементы ActiveX и модули подключения категориясының барлық бөлімдерінде Отключить ажыратқыштарын қосыңыз.
4.11. свойства обозревателя терезесінің Содержание жапсырмасын ашыңыз. Автозаполнение батырмасына басыңыз. Настройка автозаполнениядиалогты терезесінде автотолтырудың барлық функциларын өшіріңіз. Очистить формы және Очистить пароли батырмаларының көмегімен автотолтыру журналын тазартыңыз. Терезені жабыңыз.
4.12. Содержание жапсырмасындағы профиль батырмасын басып, онда артық ақпараттың жоқтығына көз жеткізіңіз.
5. Кілттік сөздер бойынша ақпаратты іздеу.
5.1. Егер қажет болса, Internet Explorer программасын жүктеңіз.
5.2. URL- адресті енгізіңіз: www.northernlight.com – Northern Light титульді іздеу жүйесінің жүктелуі орындалады.
5.3. Бетті мұқият қараңыз, (Search for) кілттік сөздерді енгізу өрісін және Search іздеуді жүктеу батырмасын тауып алыңыз.
5.4. Кілттік сөзді енгізіңіз.
5.5. Search іздеу батырмасын басыңыз.
5.6. Іздеу нәтижесін қараңыз және табылған Web-парақтардың санына назар аударыңыз.
5.7. Табылған Web- парақтардың санын азайту үшін іздеу тақырыбы бойынша сөз тіркесін табуға тырысыңыз.
5.8. Броузер терезесінде, индиксация панелінде жаппай - ақ орнатылған байланыс белгісіне тышқанның оң жақ батырмасын басыңыз. Контекстік менюде Отключиться пунктін таңдаңыз – Интернетпен қосылу үзіледі.
5.9. Ағымдағы Web-парақты қатты дискіге Файл –> Сохранить как командасының көмегімен сақтаңыз. Нақты түрде бір (HTML) файлы және онымен байланысты бума сақталады. Файлда Веб - парақтың коды, ал бумада орналасқан объектілердің файлы орналасады. Файл типі ретінде Веб- страница полностью командасын таңдаңыз (бет орналасқан объектілермен бірге толық сақталады). Егер файл типі ретінде Веб-страница только HTML таңдалса, онда орналасқан объектілермен берілген бума сақталмайды. Мұндай файлды кез - келген броузерде қарауға болады. Егер файл типі ретінде Текстовый файл таңдалса, соңынан кез - келген тестік редакторда қарауға болатын құжат мәтіні сақталады.
5.10. Веб-парақты сақтау орны ретінде С: Windows\ Temp бумасын таңдаңыз. Уақытша файлдарды \Temp деп аталатын бумаларда сақтау келісілген.
5.11. Избранное – > Добавить в избранное командасын орындаңыз –Добавление в избранное диалогты терезесі ашылады. Оның құралдары ағымдағы беттің адресін есте сақтап қалуға және алдағы уақытта оны броузердің адрестік жолына енгізбей - ақ қоюға мүмкіндік береді.
5.12. Интернетпен жұмысты аяқтаңыз.
6. Интернеттегі файлды жүктеу.
6.1. Қажет болса, Internet Explorer программасын жүктеңіз.
6.2. ftp://ftp.microsoft.com/ адресін енгізіңіз.
6.3. Internet Explorer программасындағы FTP архив каталогын беру тәсілін мұқият қарап шығыңыз. Адрестік жолдағы белгінің қалай тұрғандығына назар аударыңыз.
6.4. Бумаларбелгісіне екі рет шерту арқылы Products/Windows/Windows95 /CDRomExtras/FunStuff/ бумасын ашыңыз.
6.5. Clouds.exe белгісіне тышқанның оң жақ батырмасын басыңыз да контекстік менюден Копировать папку пунктін таңдаңыз.
6.6. Жүктелген файлдарды сақтауға арналған буманы таңдап, файлға ат біріңіз.
6.7. Загрузка файла диалогты терезесінде Закрыть диалоговое окно после завершения загрузки жалаушасын орнатыңыз.
6.8. Жүктелген файл сақталған буманы Проводник программасының көмегімен ашыңыз.
Файлдарды жүктеу механизмі Web – сайтымен және FTP архивінен жүктеу кезінде бірдей жұмыс істейді.
7. Объектілерді бейнелеуді күйге келтіру.
7.1. Қажет болса Internet Explorer программасын жүктеңіз.
7.2. http://www.emoney.ru/menu.asp адресін енгізіңіз. Сол кезде Интернетте қолданылатын электронды коммерция және төлеу жүйелеріне арналған ресейлік Web-сайттарға қосыласыз.
7.3. Беттің жүктелу уақытын бекітіңіз.
7.4. Жүктелген бетті қараңыз.
7.5. Сервис – Свойства обозревателя командасын орындаңыз.
7.6. Дополнительно жапсырмасын ашыңыз.
7.7. Воспроизводить анимацию, Воспроизводить звуки, Воспроизводить видео және Отображать рисунки жалаушаларын алып тастаңыз.
7.8. Общее жапсырмасын ашыңыз .
7.9. Удалить файлы батырмасына басыңыз.
7.10. OKбатырмасына басыңыз.
7.11. Обновитьбатырмасына басыңыз.
7.12. Тағы да беттің жүктелу уақытын бекітіңіз.
7.13. Өлшеулер нәтижесін салыстырыңыз.
7.14. Алдыңғы және кейінгі жүктелу кезіндегі парақтың ішкі түрін салыстырыңыз.
7.15. Суретке арналған бос рамкалардың біріне тышқанның оң жақ батырмасын басып, контекстік менюден Показать рисунок командасын таңдаңыз.
52-зертханалық жұмыс. Желілік және телекоммуникациялық технологиялар
Бақылау сұрақтары:
1. Интернет желісінде не істеуге болады?
2. MS Internet Explorer программасын қалай жүктейміз?
3. Қашықтан енуді қалай күйге келтіреміз?
Тапсырма: 1. Ақпаратты түйінді сөздер бойынша іздеу
Internet Explorer (Іске қосу – программалар- Internet Explorer) программасын іске қосыңыз.
Адрес панелін енгізіңіз: htt//www. altavista. com/,
Жұмыс жүктелген парақты мұқият қараңыз, енгізу өрісінде түйінді сөзді және ізденісті іске қосу кнопкасые жабыңыз. Біз қарапайым механизмдерге арналған Web-парақты іздейміз.
Түйінді сөздер енгізу өрісінде simple machine енгізіңіз.
Search кнопкасын шертіңіз.
Ізденіс нәтижесін іздеңіз.
1-номерлі гиперсілтімеде шертіңіз.
Құралдар панелінде Артқа кнопкасын шертіңіз.
Жұмыс жіктелген тпарақты қарап шығыңыз.
Құралдар панелінде Шзденіс кнопкасын шертіңіз.
Ізденіс панелі өрісінде 4 тармақтық түйінді сөздері жиытығын енгізіңіз.
Ізденіс басы кнопкасын шертіңіз.
Ізденіс нәтижелерін салыстырыңыз.
Адрес панелінде find сөзін және 4 тармақтан түйінді сөздер жиынтығын енгізіңіз. Көшу кнопкасын шертіңіз.
Не болғанын түсіндіріңіз.
Тапсырма: 2. Электрондық пошта
Электронды поштаның есептік жазбасын жасаңыз.
Outlook Express програмамасын іске қосыңыз.
Сервис-Есептікжазбалар бұйрығын беріңіз.
Қосу кнопкасында шертіңіз және ашылған мәзірге Пошта тармағын таңдаңыз.
Есіміңізді енгізіңіз өрісінде өзіңіздің аты-жөніңізді енгізіңіз.
Әрі қарай кнопкасын шертіңіз.
Менде есептік жазба бар ауыстырып қосқышын орнатыңыз және берілген электронды пошта адресін Электронды пошта адресі өрісіне енгізіңіз (Қажетті ақпаратты оқытушы ұсынады).
Әрі қарай кнопкасын шертіңіз.
Серверлерге берілген аттарды келіп түскен және жөнетілген пошта арқылы енгізіңіз. Егер бір сервер қолданса, екі өріске де сол атты енгізіңіз.
Әрі қарай кнопкасын шертіңіз.
Серверлерге берілген аттарды келіп түскен және жөнетілген пошта үшін енгізіңіз. Парольды есте сақтау жолаушасын орнатаңыз.
Әрі қарай кнопкасын шертіңіз. Дайын кнопкасын шертіңіз.
Почта кнопкасын ашыңыз. Есептік жазба шын мәнінде құрылғанына көз жеткізіңіз. Жабу кнопкасын шертіңіз.
53-зертханалық жұмыс. Электрондық үкiмет және электрондық қызметтер.
Тапсырма: Электрондық мемлекеттiк қызметтердiң түрлерi және қолжетімділіктің арналары
«Электрондық үкiмет» веб-порталында қолжетімді электрондық қызметтердің тізбесі тұрақты түрде кеңейтілуде. Олардың iшiндегі аса танымалдары - жеке тұлғаға жылжымайтын мүлiкке тіркелген құқықтар туралы анықтамаларды беру, салымшы қаржысының түсімі және қозғалысы туралы ақпаратты беру және әлеуметтiк жеке кодты иелену туралы түпнұсқаны беру. Барлық қызметтердiң тiзбесін http://egov.kz/wps/portal/index?lang=ru немесе http://egov.kz порталындағы «Мемлекеттiк қызметтер» сiлтемесі бойынша өтіп алуға болады.
Мемлекеттiк қызметтерден басқа «Коммерциялық қызметтер» бөлiмiнде коммерциялық қызметтерді алуға болады:
т/ж билетерін және авиабилеттерін оn-line брондау
мобилдік байланысты және басқаларды on lin төлеу.
Сонымен қатар порталда олардың көмегімен нақты ақпараттарды алу үшін ақпараттық қызметтерді алуға болады:
• Қазақстан туралы: әкiмшiлiк бөлу, мемлекеттiк бағдарламалар, кодекстер, заңдар;
• Билік туралы (Қазақстанның мемлекеттiк органдарының сайттары, барлығы мемлекеттiк қызмет, сайлау жүйесi туралы);
• Экономика туралы (Қазақстанның экономикалық дамуы туралы ақпараттар, салалар бойынша статистикалық деректер, экономиканың даму көрсеткiштерi);
• Денсаулық туралы (ҚР-дағы денсаулық сақтаудың бiрыңғай ұлттық жүйесi, тегiн дәрiгерлiк көмектің кепiлдiк көлемі);
• Бiлiм туралы (Қазақстанда бiлiмнiң мемлекеттiк реттелуi туралы ақпарат);
• Спорт туралы (Қазақстанда спорттың дамуы туралы, спорт федерациялары, олимпиялық резервтік мектептер);
• Электрондық үкiмет туралы, және «Ақпараттық қызметтер» бөлiмінде http://egov.kz порталында көптеген тағыда басқа да барлық ақпараттар.
Электрондық үкiметтiң мүмкiндiктерiне қолжетімділіктің арналары мыналар болып табылады:
• Интернет (www.egov.kz порталы);
• Инфо - киосктер – Қоғамдық қолжетімділік пунктері (ҚҚП-тер) - ол дербес компьютердің негізіндегі көпфунционалдық құрылғы. Олар жалпы пайдалану режимінде пайдаланушылармен стационарлық өзара іс-қимыл үшін арналаған. Инфокиоскілерде қолданылатын бағдарламалық қамтамасыз етулер тақырыптар бойынша барлық қажетті ақпаратты қамтиды. Сенсорлық басқаруды пайдалана отырып, ол әрбір пайдаланушыға ешқандай қиындықсыз барлық қажетті мәліметтерді табуға мүмкіндік береді. Инфокиоскінің жадысында қамтылған барлық деректер кестелер, сызбалар және т.б. түрінде көрнекі және қолжетімді сыртқы көрсетілімдер бар. Оларды банктерде, дүкендерде, емханаларда, және және т.б. халықтың көп жиналатын орындарында орнатады);
• ХҚО (Халыққа қызмет көрсету орталықтары, олар еліміздің әрбір қаласында орналасқан).
54-зертханалық жұмыс. Электрондық үкiмет және электрондық қызметтер.
Тапсырма: Бюджетке төлемдердің түрлерi.
«Электрондық үкiмет» веб-порталында мемлекеттiк жинақтарды, айыппұлдарды, салықтарды, баж салығын төлеу үшiн қолжетімді тiзбелер үнемi кеңейтілуде. Қазіргі кезеңде халықтың арасында төлемдердің кең тараған түір – көлікке салық және жылжымайтын мүлікке салық. Бюджетке барлық төлемдердің тiзбесін: «Бюджетке төлемдер» порталында http://egov.kz бөлiмінен алуға болады.
Төлемдердің тәсілдері:
• төлем карточкасының көмегiмен төлеу;
• дербес есеп-шоттың көмегiмен төлеу.
55-56-зертханалық жұмыстар. Web-қосымшаларын жасау технологиялары. HTML негіздері
Жие қолданылатын тег және атрибуттер тізімі
-
Тег
Мәні
<HTML></HTML>
Беттің басымен аяғы
<HEAD></HEAD>
Беттің тақырыбы
<TITLE></TITLE>
Беттің аты
<BODY></BODY>
Беттің негізгі бөлімі
<Hі></Hі>
Тақарап (і 1 ден 6 ға дейін өзгереді)
<P></P>
Абзац
<P ALIGN=”left”></P>
Абзаты теңістіру
<BR>
Жолды ауыстыру
<HR>
Гаризонтал түз сызық
<B></B>
Жуан әріптер
<I></I>
Қийғаш әріптер
<SUB></SUB>
Жоғарғы индекс
<SUP></SUP>
Төменгі индекс
<FONT SIZE=?></FONT>
Шрифт көлемі
<FONT COLOR=123456></FONT>
Шрифт түсі
<FONT FACE=*></FONT>
Шрифт гарнитурасы
<IMG SRC=”URL”>
Сурет орналыстыру
<IMG SRC=”URL” ALT=”*”>
Суретке коментрария беру
<BODY BACKGROUND=”URL”>
Суретті фон ретінде орналыстыру
<BODY BGCOLOR=”#SSSSSS”>
Фон түсі
<BODY TEXT=”#SSSSSS”>
Мәтін түсі
<BODY LINK=”#SSSSSS”>
Сілтеме түсі
<BODY VLINK=”#SSSSSS”>
Өтілген сілтеменің түсі
<A HREF=”URL”>TEKCT</A>
Басқа бетке сілтеме
<A HREF=”#*”>TEKCT</A>
Осы беттегі мәтінге сілтеме
<UL><LI></UL>
Маркірленен тізім
<UL TYPE=”disk”>
Маркер түрі
<OL><LI></OL>
Номерленген тізім
<OL TYPE=”A”>
Номер түрі
<OL START=?>
Тізімдің бірінші нөмірі
<DL>
Анықтамалар тізімі
Тапсырма:Сурет атрибуттарын тағайындау
ALT, BORDER, HEIGHT, WIDTH атрибуттарын пайдалана отырып, өз қалауларыңызша RASP.HTM файлына бірсыпыра өзгерістер енгізіңіздер.
Ескерту: Суреттік файлдың көлемінің (байтпен берілген) өзгеруіне назар аударып отырыңыздар, өйткені ол Web-құжаттың Интеренеттен компьютерге жүктелуіне қатты әсер етеді.
Web-парақтарға фондық суреттер салу
Фондық сурет – шағын төртбұрышқа орналасқан суреті бар графикалық файл. Броузерге фон ретінде тағайындалғанда, сурет көбейіп терезе аумағын толық алып тұрады.
Фон ретінде пайдаланылатын сурет <BODY> тегінде көрсетіледі.
RASP.HTM файлына төмендегідей өзгерістер енгізіңіздер:
<HTML>
<HEAD><H2 ALIGN=”CENTER”>Менің алғашқы парағым </H2>
<TITLE>Алғашқы HTML файлы </TITLE></HEAD>
<BODY BACKGROUND=”fon1.GIF” TEXT=”#330066”>
<P ALIGN=CENTER>
<FONT COLOR=”#008080”SIZE=”7”>
<B>сәрсенбі күнгі </B></FONT><BR>
<FONT SIZE=”6”><I> сабақ кестесі </I></FONT></P>
</BODY >
</ HTML >
Басқа HTML-құжатқа сурет арқылы сілтеме жасау
1. ФНИ-1.HTM файлының соңғы жағына алғашқы параққа – ФНИ топтарының сабақ кестесі (файл RASP.HTM) парағына сілтеме жасау қажет. Сілтеме ретінде төмендегідей түрде графикалық файлды пайдаланыңыздар:
… </TR>
</TABLE><BR>
<CENTER>
<A HREF=”RASP.HTM”><IMG SRC=”HOME.GIF”BORDER=”0”></A>
<CENTER>
< /BODY >
</ HTML >
Осының нәтижесінде алынған Webпарақтары қарап шығыңыздар.
Мұнда сілтеме рөлін оң жаққа және жоғары бағытталған тілсызық түріндегі сурет атқарады, ол HOME.GIF файлында жазылған.
57-58-зертханалық жұмыстар. Web-қосымшаларын жасау технологиялары. HTML негіздері
Тапсырма 1: Кесте жасау
Блокнот программасын іске қосыңыздар.
келесі мәтін жолдарын теріңіздер.
<HTML>
<HEAD>
<TITLE>Сабақ кестесі</TITLE></HEAD>
<BODY BGCOLOR=”#FFFFFF”>
<P ALIGN=CENTER>
<FONT COLOR=”RED” SIZE=”6” FACE=”KZ ARIAL”>
<B>Сабақ кестесі </B> </FONT></P><BR>
<FONT COLOR=”BLUE” SIZE=”4” FACE=”Times New Roman”>
<TABLE BORDER=”1” WIDTH=100% BGCOLOR=”#99 CCCC”>
<TR BGCOLOR =”#CCCCFF” ALIGN=CENTER>
<TD>Уақыты</TD>
<TD>7а класс</TD>
<TD>7б</TD>
<TD>7в</TD>
</TR>
<TR>
<TD>8-30 – 9-50</TD>
<TD> Орыс тілі </TD>
<TD> Информатика </TD>
<TD> Тарих </TD>
</TR>
<TR>
<TD>10-00 – 11-20</TD>
<TD> Математика </TD>
<TD>Геодезия </TD>
<TD> Ағылшын тілі </TD>
<TR>
<TD>11-30 - 12-30 </TD>
<TD> Тарих </TD>
<TD> Сызба геометрия </TD>
<TD> Компьютерлік графика </TD><TR>
</TABLE>
</BODY>
</ HTML >
Тапсырма 2: Гипермәтіндік байланыстар орнату
Бұранғы ФНИ.НТМ файлын Web – парақтың алдыңғы жағына жазылатын апта күндерінің аттары жазылған кестелермен толықтырайық.
Ол үшін:
<FONT COLOR=”RED SIZE” =”6” FACE=”KZ ARIAL””>
<B> ФНИ - 1 топтарының сабақ кестесі </B>
<FONT></P><BR> жолдарынан кейін мынадай тәгтер тізбегін жазайық:
<TABLE WIDTH=100%>
<TR>
<TD> Дүйсенбі </TD>
<TD> Сейсенбі </TD>
<TD> Сәрсенбі </TD>
<TD>Бейсенбі </TD>
<TD> Жұма </TD>
<TD> Сенбі </TD>
</TR></TABLE>
<BR>
Б
ұл
фрагменттен кейін (RASP.HTM файлында)
Дүйсенбі сөзіне сілтеймін белгі қоямыз,
яғни <B> Дүйсенбі </B></FONT> сөздері
орнына:
… <B><A NAME=”ДС”> Дүйсенбі </A></B></FONT > … сөздерін жазу керек.
Енді кесте ішіндегі Дүйсенбі сөзіне гиперсілтеме жасаймыз, яғни <TABLE WIDTH=100%><TR><TD> Дүйсенбі </TD><TD> Сейсенбі </TD><TD> Сәрсенбі </TD><TD> … сөздері орына:
<TABLE WIDTH=100%>
<TR><TD><A HREF=”#ДС”>Дүйсенбі </A></TD>
<TR><TD><A HREF=”#CС”> Сейсенбі </A></TD>
<TR><TD><A HREF=”#CP”> Сәрсенбі </A></TD> сөздерін жазамыз.
59-зертханалық жұмыс.Антивирустық, архивтеу программаларымен жұмыс
Бақылау сұрақтары:
1. Компьютерлік вирус нені білдіреді?
2. Вирустар қалай тарайды?
3. Вирустардың қандай түрлері бар?
4. Компьютердің вирус жұқтырғаны белгілі болған жағдайда не істеу керек?
Тапсырма1:WinRAR-да архивті құру
Біршама файлдарды қамтылған архивті дискетте құру.
А дискжетегіне дискетті қойыңыздар.
WinRAR-ды іске қосыңыздар. Қажетті файылды (папканы)таңдаңдар. Қажет болған жағдайда бірнеше файлдарды бөліп алуға болады.
Қосу (үстеу) кнопкасмын басыңыздар.
Пайда болғңан атау терезесіндегі және архив параметрлеріндегі Шолу(Образ)кноакасын басыңыздар.
Архив атауын енгізіп А дискіжетегін таңдап архив атын теріңіз мысалы WinRAR. Ашу кнопкасын басыңыздар.
Атау терезесінде және архив параметрлерінде архивтеудің қажетті параметрлерін бнлгілеңіздер.ОК кнопкасын басыңыздар.
Архивтеудің аяқталғаны бойынша сіз файл орын алған кеңістіктің кемігегіне көз жеткізесіз.
Тапсырма2:Архивтен файлдарды шығару
WinRAR программасын іске қосыңыздар. Жұмыс терезесінен архив файлын табасыздар (бұл біздің мысалымызда А дискідегіWinRAR. Rar файлы).
Шығару кнопкасын басыңыздар және пайда болған Жол терезесінен әрі шығару параметрлерінен шығару жолын көрсетіңіздер. Жоқ қапшықтың атауын енгізуге болад, сол кезде программа оны автоматты түрде құрады. Біздің мысалымызда- Архивтеушілер.
Архивтен файлдарды шығаратын қажетті параметрлерді белгілеңдер. ОК кнопкасын басыңыздар. Файлдарды архивтен шығарудың процесі қалай мболып жатқанын байқауға мүмкіндік беретін терезе пайда болады. Шығарудың аяқталғаны бойынша тиісті орында архивтегі файлдарды қамтитын жаңа қапшықтың (біздің мысалымыздағы- Архивтеушілер)пайда болғанына көзіңіз жетеді.
Тапсырма3:Word-та макровирустардан қорғау
Word програмасының негізгі мәзірінен Сервис-Параметрлер терезесі ашылады.
Жалпы қосымша бетіне өтіңіздер. Макростағы вирустардан қорғау пунктін белгілеңіздер.
60-зертханалық жұмыс. Криптогафияның математикалық негізі. Кілттің құрылуы.
Жақсы шифр ойлап табы-маңызды іс.Сондықтан шифрдың «өмір сүру уақытын» мүмкіндігінше ұзарту және оны көлемді хабарларды шифрлауға қолдану қажет .Бірақ бұл жерде қаскүнем шифрды бұзып, құпия хабарды біліп алуы мүмкін деген қауіп болады. Егер шифрда алмастырғыш кілт болса, қаскүнемнің ойы іске аспайды.
Қорғалушы ақпараттың қауіпсіздігі кілтпен анықталады.Шифрдың өзі қаскүнемге белгілі деп асаналады, бірақ ақпараттың түрленуі кілтке байланысты. Сондықтан қаскүнем алдымен кілтті анықтап алуды көздейді, содан кейін оның ақпаратты білуіне мүмкіндік туады.
Криптоалгоритмнің беріктігін бағалау үшін кілттің ұзындығын негізге ала отырып, қаскүнемге кілттің барлық мүмкін жағдайларын анықтауға қанша уақыт кететінін білу қажет.
Мысал. 5 символдан құралған кілт болсын және әр символ кілтте бір рет ғана кездеседі.Кілт латынның кіші әріптерінен құралған. Бір кілтті құруға және тексеру үшін қаскүнемге 30 секунд қажет. Мұндай кілтпен шифр қаанша уақыт «өмір сүре» алады.
Шешімі. Кілттің 7893600 мүмкін жағдайлары бар. Барлық кілттерді тексеруге 7893600*30=236808000 секунд немесе 2740 күн бар.
Екілік жүйедегі кілттер
Әрбір символдың ASCII кестесінде өзінің коды болады. Кейбір алгоритмде кілт ретінде екілік кодтар тізбегі алынады. Екілік код алу үшін әрбір символдың өзіне сәйкес ASCII кодын анықтап, оны екілік жүйеге аудару қажет.
Мысал.«текст» сөзі кілт болсын. Осы кілтке сәйкес ASCII коды 226, 165, 170,225,226.
Екілік код мына түрде болады: 1110001010100101101010101010000110100010
Екілік жүйедегі сандарды қосу үшін мына кесте қолданылады:
1 |
+ |
1 |
= |
10 |
1 |
+ |
0 |
= |
1 |
0 |
+ |
1 |
= |
1 |
0 |
+ |
0 |
= |
0 |
Тапсырмалар:
1. Берілген символдық кілттерден екілік кілттер алыңыз.
1)”n7sI{$ЛДж4”;
2)”q@werty77”;
3)”происшес ТВИЕ-2”;
4)”Uziзщ58**им”.
2. Берілген екілік кілттерден символдық кілттерді анықтаңыз. Әрбір символдың екілік коды сегіз символдан аспайды:
1)1110100011110100111110001010001100110111010001110011010
2)11010111000010001110100011100010111101001101111101110010
3)111101000000000011111101000001010101010111001110011101
4)1000010111011100111011101101011101101011101110000100011
3.«Доброе утро» ашық мәтіні мен «74531» символдық кілт берілген. Кілт пен ашық мәтіннің екілік жүйедегі түрленуін пайдаланып, мәтінді шифрлаңыз. Шифрлау алгоритмі келесідей:екілік кодтың әрбір символы ашық мәтіннің әрбір символымен қосылады. Шифрланған мәтінді символды түрде көрсетіңіз.