Өзбетімен орындайтын жұмыстар

Тапсырма 1:

1. Жұмыс столының жаңа параметрлерін қойыңыз (фон, заставка, оформление). Жаңа параметрлерден соң, интерфейсті қайтадан орынына келтіру.

2. Дата және уақыттың дұрыстығын тексерңіз.

3. Блокнот редактор-программасы үшін жарлық құрыңыз. Құрылған жарлық бойынша программаны іске қосыңыз. Құрылған жарлықты өшіріңіз.

4. Программыменюіне қосымша программаны орналастырыңыз.

5. Программыменюінен программа-қосымшаны алып тастау керек.

6. Windows анықтамалық жүйесінде мультимедиа терминін табыңыз. Оның сипаттамасын көшіріп, Блокнот редакторында Справка.txt файлына көшіріңіз.

7. Диск дефрагментациясыпрограммасын қолданып, дискетаны дефрагментациялау.

8. Блокнот редакторы және Калькуляторкөмегімен математикалық өрнекті есептеу. Тапсырма 2:

1. MS Windows операциялық жүйесі. Тінтуірдің қасиеттерін баптау.

2. Жұмыс үстелін безендіруді баптау, Жолсерікпен, Кәрзеңкемен жұмыс істеу.

3. Стандартты программаларымен жұмыс істеу.

4. Paint графикалық редакторында «Табиғат» туралы сурет салу, безендіру.

Әдістемелік нұсқау:

1. Жұмыс столының интерфейсінің жаңа қасиеттерін қою үшін Жұмыс столының жанама менюінен Свойствакомандасын таңдап:

• Фон закладкасын қойыңыз. Фондық сурет пен өрнекті таңдаңыз. «Применить» батырмасын таңдаңыз;

• Заставка закладкасын қойыңыз. Кез-келген суретті таңдап, оны «просмотр» батырмасы арқылы алдын-ала көруге болады. Керекті параметрлерді «Параметры» батырмасы арқылы қоюѓа болады. Уақыт аралыѓын қойыңыз;

• Оформление закладкасын қойыңыз. «Элемент» терезесінен Жұмыс столын таңдаңыз, ал «Схема» терезесінен – безендіру схемасын таңдаңыз. Түсін өзгертіңіз. «Применить» батырмасын таңдаңыз;

1. Пуск, Настройка, Панель управления, Дата/Времякомандасынорындаңыз

2. Тышқан сілтемесін Блокнот программасына қойып,тышқанның оң батырмасына сырт еткізіп, жанама менюден Отправить - Рабочий столкомандасын орындау.

3. Негізгі меню немесе Программаларѓа программаны орналастыру үшін:

• «Пуск» батырмасына басып Негізгі менюден Настройкапунктін таңдау керек;

• Панель задачпунктін таңдап, одан Настройка менювкладкасын алу керек;

• «Добавить» батырмасына басып, содан соң «Обзор» батырмасына басу керек;

• Керек программаны таңдап, оѓан екі рет шерту керек;

• «Далее» батырмасына басып меню құрылысындағы керекті папкаға екі рет шерту;

• Өріске менюге енетін жаңа команданы теріп, «Готово» батырмасын басу;

• Керек кезінде программаѓа белгі таңдап, «Готово» батырмасына шерту керек.

6. Пуск-Справка, Указательзакладкасын таңдаңыз. Терезеден керекті терминді тауып, «Показать» батырмасын басыңыз. Анықтаманың мазмұнын Параметры-Копировать менюі арқылы немесе жанама менюден Копировать командасы арқылы алмасу буферіне көшіріп, Блокнот редактор-программасын жүктеп, мәтінді қою керек.

7. Дискіде файлдар жиі жазылады, өшіріледі. Файл дискінің жеріне орналасқан бірнеше кластерлерді қамтиды. Бұл бағдарламаны іске қосу үшін; Бас меню – Бағдарламалар – Стандарттар – Қызмет ету бағдарламалары– Дискіні дефрагментациялау қатарларын таңдаймыз.

Оның мақсаты - файлдардың мазмұнын өзгертпей, олардың кластерлері бірінен кейін бірі орналасатындай етіп қайта жазу.

9. Блокнот редакторында "Упражнение" файлын құрып, математикалық өрнекті жазыңыз да, оны калькулятордың және алмасу буферініњкөмегіменесептеулерді орындаңыз:

13-зертханалық жұмыс. Мәтінді енгізу. Word мәтіндік редакторында мәтінді форматтау және редакциялау.

Тапсырма 1: MS Word мәтіндік редакторын пайдаланып құттықтау ашық хатын жаса.

П

Жұмыс барысы:

1. MS Word мәтіндік редакторын іске қос.

2. Құжат бетінің параметрлерін орнату қажет: ені - 18 см, биіктігі – 11 см; Түрі\Альбомдық (Ориентация \ Альбомный); Жиек өлшемдері (Размеры полей) сол жәнеоң жақ жиектері, жоғарғы және төменгіжағы– 1,7 см.

3. Абзац үшін шегініс (отступ), қатар аралық қашықтық, түзету орнату; егер өлең түрінде болса, шегіністі сол және оң жақтан беруге болады.

4. Құттықтау ашық хатының мәтінін жаз; өлең түрінде де орындауға болады.

5. Сурет түрінде рамкамен әдемілеу.

6. Қаріппен жұмыс: өлшемін, сызбасын және түсін таңда.

Тапсырма 2: Рефераттар мен курстық жұмыстар үшін алғашқы бетін (титульный лист) дайында.

Жұмыс барысы:

1. Құжат бетінің параметрлерін келтір: ені - 21 см, биіктігі –29,7 см; Түрі\Кітаптық (Ориентация бумаги – Книжный); Жиек өлшемдері: сол жақ -3 см, оң,жоғарғы және төменгі жиектері – 2 см.

2. CapsLock батырмасын қосып, бас әріптер регистрімен мәтіннің үлкен бөлігін тереміз.

3. Қаріп өлшемі – 14, сызбасы – қоюланған, мәтір түзету – ортасы бойынша (по центру).

4. 1-ші қатарға <Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі>, 2-ші қатарға <Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлы-техникалық университеті>, 1 қатар қалдырып, 4-ші қатарға <.... факультеті>, 5-шіқатарға <... кафедрасы>, 10 қатар төмен түсіп, қаріп өлшемін – 26 етіп орнатып, <Курстық жұмыс>немесе <Реферат> деп жаз.

5. CapsLock батырмасы арқылы бас әріптер регистрін істен шығар.

6. Жаңа қатарға көшеміз. Қаріп өлшемі – 14, қаріптің сызбасын қалыпты түрге келтір.

7. <Тақырып: «Ақпараттану»> деп жаз.

8. 5-6 қатар төменге түсіп, мәтінді сол жағы бойынша түзету қажет.

9. <Орындаған: [топ аты, номері] тобының студенті, студенттің тегі, аты, әкесінің аты>, келесі қатарда <Қабылдаған: [оқытушының атағы,дәрежесі] оқытушының тегі, аты, әкесінің аты>.

10. Соңғы екі жолды ерекшелеп, Формат \ Абзац \ шегініс \ сол жақ [9 см] командасын орында.

11. 15 қатарға төмен түсіп, мәтінді ортаға түзетіп қоюланған қаріппен Орал [жыл] деп жаз.

Тапсырма 3:Резюме шеберінің көмегімен өзіңнің жеке резюмеңді құр, ол келесі мәліметтерді қамтитын болсын: туған жерін және жылын, ұлтың, білімің (орта, орналасқан жері көрсетілген мектеп нөмірі, аттестаттағы орташа балың), компьютер меңгеру деңгейің, шетел тілдерін білу, жеке және қызметтік тұлғаң, қызығатын кәсібің (хобби), мақтаулар мен наградалар, қоғамдық жұмыстарға қатысуың және т.с.с..

Жұмыс барысы:

1. MicrosoftWord мәтіндік редакторын іске қосу.

2. Файл \ Создать командасын орындау.

3. Ашылған терезеден басқа құжаттар (Другие документы) қабаттамасын таңдау. Резюме шебері белгісін, әрі қарай ОК батырмасын басу.

4. Резюме шеберін іске қосқан соң бір терезеден екінші терезеге <Далее> батырмасын басу арқылы көшу, алғашқы екі терезеден резюменің типі мен стилін таңдайсыз, келесілерде жеке мағлұматтар енгізіліп, жаңа пункттер таңдалып алынады.

5. Готово батырмасын басу арқылы резюме дайындау аяқталады.

6. Экранда пайда болатын резюме бланкісіне қалған мәліметтерді енгіз.

7. Резюмені дискіге сақта.

Ескерту: Жұмыс барысында келесі командалар қолданылады: Файл  Параметры страницы, Файл Предварительный просмотр, Вид  Колонтитулы, Вставка  Объект, Вставка  Символ, Формат  Шрифт, Формат  Абзац, Формат  Границы и заливка, Формат  Буквица, Сервис  Язык  Расстановка переносов и т. .д.

14-зертханалық жұмыс. MS Word. Тізімдерді номерлеу, маркерлеу. Мәтінді бағандарға бөлу.

Тапсырма1:

1)Берілген мәтінді енгізіңіз.

Қазақ халқының жазу тарихы

Қазақ халқы – еліміздің ежелгі ұлттарының бірі. Қазақ халқы – ерте заманда Алтай, Тянь-Шань таулары мен Жоңғар ойпатын, Жетісі өңірі мен Сырдария алқабын мекен еткен. Ежелгі түркі тілдес тайпалардың, атап айтқанда Сақ, Үйсін, Қаңлы, Албан, Қыпшақ, Оғыз, Арғын, Найман, Қарлық. Тайпаларының тарихи даму дәуірлерін басынан кешіре отырып, бірте-бірте бірігуі арқылы халық болып қалыптасқан. Түркі тілдерінің даму дәуірлерін түрколог ғалым Н.А.Баскаков алты кезеңге бөліп көрсетті:

Алтай дәуірі;

Хун дәуірі /V/;

Көне түркі дәуірі /V-Хғасыр/;

Орта түркі дәуірі /Х-ХVғасыр/;

Жаңа түркі дәуірі /V-ХХғасыр/;

Ең жаңа дәуір /ХХғасыр/;

Омы кезеңдерде қазақ халқы басқа туыстас түркі тілдерімен бірге дамыды, қалыптасу барысында қазақ тілі басынан төрт түрлі жазу түрін кешірді:

• Руна таңбасы;

• Ұйғыр, араб;

• Латын алфавиттері;

2) Мәтіндегі Сақ, Үйсін, Қаңлы, Албан, Қыпшах, Оғыз, Арғын, Найман, Қарлық сөздерін жеке жол басына орналастырыңыз. Ол үшін: көрсетілген сөз алдында тышқан көрсеткішін қойып /Enter/ пернесін басыңыз.

3) Осы сөздерді ерекшелеп алып, Пішім/Формат/-Тізім/Список/ ком.н таңдап, ашылған сұхбат терезесінен Маркерленген бөлімін ашыңыз, содан соң үлгіде көрсетілген марке түрін таңдап ОК түймесін шертіңіз. 4) Мәтіннің Түркі тілдерінің даму дәуірлерін деген бөлігінен бастап соңына дейін ерекшелеп алып, Пішім (Формат) → Бағандар (Колонки) командасын орындаңыз. Ашылған Бағандар сұхбаттасу терезесіндегі Бағандар саны (Число колонок) өрісіне 2 мәнін таңдап алып ОК түймесін шертіңіз. 5) Екі бағанға бөлінген мәтіннің арасын түзу сызықпен бөліңіз. Ол үшін Сурет салу аспаптар панеліндегі Түзету үймесінің көмегімен пайдаланыңыз. 6) Дайын болған құжатты өз бумаңызда Тарих деген атпен сақтаңыз.

Тапсырма 2: MSWord мәтіндік редакторында тізімдермен жұмыс

Әртүрлі типтегі тізімдер жаса.

Жұмыс барысы:

1. Қағаз бетінің параметрлерін орнат: сол жиегі –2см., оң жағы –1,5см., жоғарғы және төменгі жақтары –1см. Қаріпөлшемі 12, TimesNewRoman.

2. Ұсынылған Мысал №1, Мысал №2 және Мысал №3-терді құру керек. Маркерді, нөмір типтерін таңдау үшін «изменить» кнопкасын пайдалан.

3. Мысал №1, Мысал №2 және Мысал №3 атауларын автоматты түрде енгіз.

4. Мысал №1, Мысал №2 тізімдерін бағаналарға орнатып, бөлгіш сызық қой.

5. Мысал №6 көпдеңгейлі тізімін құр.

6. Қағаз бетіне рамка жаса.

Маркерленген тізім

Мысал № Принтер; Сканер; Плоттер;

Мысал № Жүйелік блок; Монитор; Пернетақта.

15-зертханалық жұмыс. MS Word. Мәтіннің қатесін түзету. Арнаулы символдарды енгізу. Мәтінге дайын суретті кірістіру

Тапсырма 1:

Астана қаласы

Astana – біздің республикамыздың тек әкімшілік-саяси орталығы ғана емес, сонымен бірге мәдениет пен өнер, білім мен ғылым, озық технологиясы заман талабына сай дамыған орталық. Бас қаланың тарихын қысқаша қайырып айтсақ, былай болып шығады.

1832 жылы Есіл өзенінің жағалауында Akmola сыртқы округінің негізі қаланды. Содан 1961 жылға дейін қала Akmola, одан кейін – Целиноград аталды. Ал, 1992 жылы Akmola атауы қайтарылып, Президентіміздің 1998 жылғы 6 мамырдағы жарлығымен Astana қаласы деген атауға ие болды.

Astana қаласы бүгінгі таңда да республикалық автомобиль және темір жол салалары мен әуе желілерін байланыстырып тұрған ірі тасымал торабы. Қаланың аумағы 200 мың шаршы километрден асады, халқы 300 мың шамасында. Алайда қазірдің өзінде оның өсіп даму қарқынына қарағанда таяудағы 5 жылдың ішінде халқы 500 мыңға жететіндігін айқындайды.

Astana қаласында экономиканың мына салалары бойынша 75 кәсіпорын жұмыс істейді.

• Машина және ауылшаруашылық машиналары;

• Құрылыс материалдары өнеркәсібі;

• Энергетика;

• Полиграфия өнеркәсібі.

1) Түзету →Ауыстыру (Правка →Заменить) командасын орындап пайда болған Іздеу →Ауыстыру (Найти и заменить) терезесінде Ауыстыру (Заменить) қыстырмасына өтіңіз. 2) Осы терезедегі Іздеу (Найти) өрісіне Astana сөзін, ал Ауыстырылады (Заменить на ) өрісіне Астана сөзін енгізу қажет. Осыдан соң Барлығы ауыстырылсын (Заменить все) түймесіне шертіңіз. Сонда Ауыстыру нәтижесін хабарлайтын терезе шығады. Осы амалдарды қайталап мәтіндегі Akmola сөзін Ақмола сөзіне ауыстырыңыз. 3) Кірістіру→Символ (Вставка →Символ) командасының көмегімен ашылған Символ терезесінен көрсетілген мәтін бөлігіне қажетті белгілерді іздеп, тауып құжатқа қойыңыз. 4) Кірістіру →Сурет →Көркемсурет (Вставка→Рисунок→Картинки) командасының көмегімен сурет орнатыңыз (үлгі бойынша) 5) Құжаттағы суретті ерекшелеп алып, суреттің жанама менюінен 6) Суретті пішімдеу (Формат объекта) командасын таңдаңыз. 7) Ашылған Суретті пішімдеу сұхбат терезесінде Жағдай→Қоршаудың айналасында (Положение→Вокруг рамки) командасын орындау арқылы суретті құжат мәтініне апарып қойыңыз. 8) Дайын болған құжатты өз бумаңызда сақтаңыз.

16-зертханалық жұмыс. Word мәтіндік редакторында кестелермен жұмыс

Тапсырма 1:

Кесте кұру үшін мыналарды орындау кажет:

1. Жаңа құжат құрып, оған «Қатысым ведомості» депат қойыңыз.

2. Құжаттағы кесте қоятын орынға курсорды орналастырыңыз.

3. Тақырып атын ортаға, қарайтылған, қатар ортасына қарай туралаңыз, шрифтің аты – KZ Аrial, өлшемі – 18, асты сызылған.

4. Тексті екі жақ шетке туралау, шрифтің аты – KZ Times New Roman, өлшемі – 14.

5. Әрбір 5 минут сайын автосохранение опциясын қосыңдар.

6. Кесте менюінен Кестені қосу командасын таңдап алыңыз немесе саймандар панелінен Кестені қосу батырмасын басыңыз.

7. Бағаналар саны өрісіне керекті бағаналар санын және қатар саны өрісіне қатар санын енгізіңіз.

8. Мысалы, студенттер журналының кестесін құрыңыз:

Сабаққа қатысым туралы жалпы ведомость

Тапсырма 2: Прайс құжатын құр (үлгіге сәйкес толтыру керек)

Жұмыс барысы:

1. Қағаз бетінің параметрлерін орнат: сол жақ жиегі – 2 см., оң, жоғарғы және төменгі жақтары -1 см.

2. Табуляцияның үш позициясын орнат: 9 см. (сол жақ бойынша түзету), 13 см. (орта бойынша), 17см (оң жақ бойынша).

Прайс – қағаз

Тауар аттары Код Бағасы ($) Саны

HP-5125/234A 09023 120 100

HP-5125F 09025 230 30

HP-5125/23DT 09027 400 220

HP-51/166 09300 150 150

HP LaserJet PIII 08150 200 450

HP-567125/23DT 08927 400 200

HP-166/12 00900 150 230

HP LaserJet IIIP 02450 200 450

3. Прайс –қағаздың көшірмесін жаса. Алынған көшірмені кестеге айналдыр.

4. Жоғарғы колонтитулға файлдың толық атын және бет нөмірін жаз.

5. Төменгі колонтитулға MS Office жинағынан сурет алып қой.Суретке «за текстом» форматын бер. Суретті беттің барлық аймағына созып орналастыр, яғни құжат үшін фондық сурет жаса.

17-зертханалық жұмыс. MS Wordредакторының графикалық мүмкіндіктері.WordArt көмегімен мәтіндік эффектілік объектісін құру. Мәтінді безендіру үшін құжатқа суреттер, иллюстрациялар, клиптер, геометриялық фигураларды кірістіру.

Тапсырма 1: Төмендегідей түрдегі жарнамалық хабарландыруды дайындаңыз:

Тапсырма 2: Сурет салу құрал саймандар тақтасының көмегімен Шыңғысханның немесе басқа тарихи тұлғалардың ұрпақтарын құрылымдық түрде көрсет.

18-зертханалық жұмыс. MSWord мәтіндік редакторында MS Equation объектілермен және құжат структурасымен жұмыс.

Тапсырма 1: Келесі формулаларды жаз.

1. ; 2. ;

3.

Тапсырма 2: ҚұжатқаMS Excel объектісін қойып, үлгі бойынша мәліметтерге өзгерту енгіз.

Жұмыс барысы:

1. Вставка \ Объект \ MicrosoftExcelнемесе Вставка \ Объект \ ДиаграммыExcelкомандасын таңда.

2. Бірінші команданы таңдаған жағдайда, алдымен берілген мәліметтерді енгіз.

3. Диаграмма командасын орында.

4. Екінші команданы орындаған жағдайда Лист1 қабаттамасын ашып, берілген мәліметтерге өзгеріс енгіз.

19-зертханалық жұмыс. MS Excel кестелік процессорымен жұмыс. Қарапайым кестелер құру

Тапсырма 1:

1. “Мои документы” бумасында жаңа бума “Информатика” деген атпен құр.

2. “Информатика” бумасының ішінен жаңа “1_лаб_excel.xls ” файлын құрыңыз.

3. Ұяшыққа (А1) жыл мезгілін және айды енгізіңіз (январь-98). Автотолтыру режимін пайдаланып жыл айларын кестеде өрнекте.

4. Қаріптің көлемі 16, жартылай қарайтылған.

5. А1 ұяшығына январь сөзін теріңіз, тышқан курсорын осы ұяшықтыңоң жақ төменгі шетіне орналастырыңыз да, пайда болған қосу таңбасын тышқан көмегімен барлық ай аттары жазылғанға дейін оңға қарай жылжытыңыз. Болған өзгерісті түсіндіріңіз.

6. Осы файлдың 2- ші бетін ашыңыз.

7. С1 ұяшығына ағымдағы күн, ай, жыл мерзімін жазыңыз .

8. С2 ұяшығына 1 қаңтар 1999 ж. шамасын 1-янв -1999 форматында жазылатындай етіп енгізіңіз.

9. С3 ұяшығына =С1- С2 формуласын жазыңыз. Болған өзгерісті түсіндіріңіз.

Тапсырма 2: у =n*(x^2+25) функциясының [- 3;3] кесіндісінде h=0.5 қадам бойынша мәндерін есептеу керек (n=3).Функция мәндері есептелген баған ұяшықтарының соңына мәндердің қосындысы мен арифметикалық орта мәнін есептеңіз.

Тапсырма 3:

1) Өзіңіздің апта бойындағы шығындардың кестесін құрыңыз.

2) Әрбір тауар және аптаның әр күнінің шығындарын есептегенде автотолтыру түймесінің көмегін пайдаланыңыз.

3) Сандар енгізілетін ұяшықтарға пішімдеудің ақша түрін алыңыз.

4) Әртүрлі құю түстерін, шекара, қаріптерді қолданып кестені безендіріп пішімдеңіз.

20-зертханалық жұмыс.MS Excel-электронды кестесі. Салыстырмалы, аралас, абсолюттік адрестер.

Тапсырма 1: 1 ден 9-ға дейінгі сандардың көбейтіндісін абсолют адресті пайдаланып есептеңдер.

Көбейту кестесі
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Тапсырма 2: Доллар курсы және тенгемен көрсетілген тауарлар құнын төмендегі кестеде көрсетілгендей есептеңдер.

25.09.12
Курс доллара		137,7
Тауарлар	$ USА	Т тенге
Кресло	39
Стол	35
Стул	20
Тумба	65
Шкаф	82

21-зертханалық жұмыс.MS Excel кестелік процессоры. Функциональдық мүмкіндіктері. Формуланы және диаграммаларды қолдану.

Тапсырмалар:

1. БИПЭКавто фирмасында сатылатын автомобильдер жайында кесте құру. Жазу құрылымы: автомобиль маркасы, шыққан жылы, түсі, бағасы, 100 км. шаққандағы бензин шығыны, мықтылығы (қанша жыл қызмет ететіні), комфорттылығы (өте жақсы, жақсы, орташа). «Бағасы» өрісін өсу бойынша сұрыптаңыз, Автосүзгі арқылы 150000-нан 300000 теңге аралығындағы автомобильдерді табыңыз.

2. Қандайда бір зауыттың шығаратын өнімдері туралы кесте құрыңыз. Құрылымы: цех бөлімдері, шикізат түрі, шығаратын өнімдері, өнімнің сапасы, шығару саны, бағасы, жалпы құны. «Шығару саны» өрісінің ең кіші және ең үлкен мәндерін, орта есеппен қанша шығаратынын табыңыз.

3. «ЖанарТрэвэл» компаниясының жолаушыларды тасымалдау жайында кесте құрыңыз. Құрылымы: Рейс маршруты, самолет маркасы, ұшу жолы бағасы, жолаушылар саны, комфорттылығы (өте жақсы, жақсы, орташа). Бір рейс құны қаншаға түсетінін және жалпы компания бойынша құны қанша екенін есептеңіз.

4. 1-3 тапсырмаларға диаграмма құрыңыз.

22-зертханалық жұмыс. Есептеу формулаларын құру және кестені форматтауды, әртүрлі типті диаграммалар және графиктер құру.

Тапсырма 1: Кестелік редакторда функциялармен жұмыс жасау.

Y=x⁴ функциясының кестесін дайында.

1. Өздеріңе таныс амалмен -3-н 3-ке дейінгі аргументтер мәнін В4-Н4 ұяшығына енгіз.

2.В5 ұяшығын белгілеп алып, функция шеберін қос.Ол үшін: Вставка-Функция-Ок

3.Математикалық категориясынан(степень)функцияны таңдап ок.

4.Келесі сұхбат терезеден мәтіндік меңзер САН алаңында орналастырасын.Степень алаңына меңзерді қойып,дәреже көрсеткішін(4-і) енгізіп,ок.

5.Формуланы оңға қарай кеңейт.

6.Өзіңнің нәтижеңді төменде көрсетілген нәтижемен салыстыр:

Тапсырма 2: Кестеде келтірілген ұзындықтарының бірліктерін ара қатысы деректерін қолданып диаграмма тұрғыз.Бірліктерді салыстыруды көрсету үшін қадай диаграмманың түрін таңдау тиімді.

Ұзындықтардың бірліктері.

23-зертханалық жұмыс. Microsoft Excel электрондық кестесін пайдаланып экономикалық есептер шығару

Тапсырма 1:

Тапсырма 2:

Тапсырма 3:

24-зертханалық жұмыс. MS Excel-электронды кестесінде мәліметтер базасы құру. Мәліметтерді сұрыптау, сүзгілеу

Тапсырма 1: Қазақстанның ірі өзендері атты мәліметтер қорын құрып, сұрыптау, сүзу жұмыстарын жасаңыз. Төмендегі тапсырмаларды орындап, жеке параққа әшекейлеп, оқытушыға тапсырыңыз.

• Автофильтрдің көмегімен С немесе Е әрпінен басталатын және Қазақстандағы ұзындығы 500 км-ден аспайтын өзендерді іздеп табу керек.

• Автофильтрді пайдаланып жалпы ұзындығы 1000 км-ден артық және Қазақстандағы ұзындығы 500 км-ден кем емес өзендерді табу керек.

• Автофильтрдің көмегімен Қазсқатандағы ұзындығы жалпы ұзындықтың 75%-ін құрайтын, және де жылдық ағыны 3000 млн. куб.м-ден аспайтын өзендерді табу керек.

• Кеңейтілген (расширенный) фильтр көмегімен жалпы ұзындығы 1500 км-ден үлкен және 4000 км-ден кіші, және де аттары Е әрпінен басталмайтын өзендерді іздеу.

• Е әрпінен басталатын барлық өзендердің жалпы ұзындығын есептеңіз.

№	Өзен атауы	Жал-пы ұзындығы(км)	Қазақстандағы (км)	Сужинау (водосбор) ауданы (мың км. кв.)	Орта шығын (куб. м/сек)	Жылдық ағын (млн. куб. м.)	Байқау орны	Жалпы ұзындықтан Қазақстандағы ұзындықтың %
	Ертіс	4248	1700	234	870	27433	Ақсу қ.
	Есіл	2450	1700	115,261	57,5	1622,9	Петропавл қ..
	Орал	2428	1082	230	317	10093	с. Көшім
	Сырдария	2219	1400	462	730	27752	ст. Төмен-Арық
	Тобыл	1600	800	69,771	14	445,5	Қостанай қ.
	Іле	1400	815	113	463	14600	Қапчагай шатқалы
	Шу	1186	800	26,7	77	2426	с. Амангелді
	Нұра	978	978	55,1	17,7	558	с. Романовское
	Торғай	827	827	157	11,1	350	ауыл Ақ-Өткел
	Сарысу	800	800	81,6	3,1	97,8	разъезд №57
	Ойыл	800	800	31,5	8,67	273	ауыл Талтоғай
	Ембі	712	635	40,4	15,5	457	ауыл Арал-Төбе
	Үлкен Өзен	650	218	501	9,4	296	Қазақстан шекарасында
	Кіші Өзен	638	296	8,5	5,1	161	с. Кіші Өзен
	Ілек	623	605	41,3	29,6	933	п. Шілік
	Ырғыз	597	597	31,6	6,8	241	с. Ырғыз
	Сағыз	511	511	19,4	3,2	100	ст. Сағыз
	Шідерті	502	502	15,9	1,8	56	с.Екібастұз
	Аягөз	492	492	15,4	7,1	312,7	с. Аягөз
	Шарын	427	427	9	35,6	1120	Сарытоғай қонысы
	Улыжыланшық	422	422	26	7,56	23,9
	Талас	420	322	10,3	31,9	1027	с. Кировское
	Лепсі	418	418	8,1	24,2	783	с. Ново-Антоновское
	Қаратал	390	321	19	80	2528	ст. Үштөбе
	Селеті	381	31	14,1	5,4	170	с. Ильинское
	Арыс	378	378	14,9	46,9	1452	ст. Арыс
	Бұқтырма	336	336	12,7	243	7650,5	с. Заводино
	Ақсу	316	316	7,7	11,1	352	с. Абакумовское
	Оба	286	286	9,952	170	5360	с. Төмен-Обалы
	Шар	253	253	10,42	4	126	ауыл Исабек
	Шілік	240	240	5,3	33	1040	Ассы өз. сағасынан 5 км жоғары
	Тентек	183	183	5,4	44,2	1395	к. Төңкеріс
	Қызылсу	182	182	3,3	1,27	40	с. Бес-Ағаш
	Қаскелең	153	153	4,2	14,7	464	Ильиск с. 4 км.

Тапсырма 2:

1. Excel-де мәлімет қорымен жұмыс жасау. П6 атымен өзініздің жұмыс кітабында жұмыс бетін құрыңыз.

2. Онда келесі кестені толтырыңыз.

Р асход топлива тракторами

3. B2:D2 ұяшығына келесі ескертулерді енгізіңіз: «При рабочем ходе с нагрузкой»; «При холостом движении»; «При холостой работе двигателя на остановках».

4. A3:D12 кестенің аймағы мәлімет қоры сияқты көруге болады, үйткені ол келесі шек қоюларға сәйкес келеді.

А) Мәлімет қорының бірінші жолы өрістін қайталанбайтын аты орналасқан.

Б) Қалған мәліметтер қорының реттер бос реттер емес жазуын сақтайды.

5. Мәлімет қорының ішіндегі әртүрлі ұяшықты шертіп Данные – Фильтр –Автофильтр командасын орыңдаңыз. Пернелерді басып олардың жұмысын зерттендер.

6. «Марка трактора» ұяшығына шертіп «Шарт» деген пунктің таңдаңыз. Көрсетілген терезенің ішінде келесі параметрлерді орнатып қойыңыз, тек қана «Т» әріптен басталатын трактордың маркасын таңдап алыңыз.

7. Содан соң «ПРХ» ұяшығына басып, ПРХ<600 астам тракторларды таңдап алыңыз.

8. «Расширенный фильтр» –дің құру жолы. Мәлімет қорының бірінші катарды (2-жол) 15 және 20 жолындарына көшіріңіз. В16 ұяшығына >10 деген шартты көрсетіңіз. Е16 ұяшығына >=2 шартты көрсетіңіз. Мәлімет қорының ішінде ұяшықтын үстіне шертіңіз. Содан соң Данные –Фильтр- Расширенный фильтр командасын орыңдаңыз. Шыққан терезенің ішнде «Скопировать результат в другое место» жалаушасың шертіңіз. «Исходный диапозон» өрістін ішінде келесі диапозонды жазып қойыңыз $A$2:$Е$12. «Диапозон условий» өрістін ішінде $A$15:$Е$16 диапозонды орналастырыңыз. «Поместить результат в диапозон» өрістін ішінде $A$20:$Е$25 диапозонды орналастырыңыз. ОК батырмасың басыңыз.

25-зертханалық жұмыс. Мәліметтер қорын басқару жүйесі. Бір кестеден тұратын мәліметтер қорын құру

Бақылау сұрақтары:

1. Мәліметтер қоры дегеніміз не?

2. Мәліметтер қорының негізі не болып табылады?

3. MS Access мәліметтер қорын жаңадан құру әдістері.

4. Қасиеттерінің мінездемесі.

Тапсырма 1:ACCESS программасын ашыңыз.

1. Тышқан көмегімен Берілгендердің жаңа қоры /Новая база данных/ түймесінде түртіп, ОК. Диалогтық терезе ашылады. Файл аты /Имя файла/ өрісіне өз фамилияңды енгізіңіз. Бұл сіздің жеке мәліметтер қорыңыздың аты болады.

2. Құру /Создать/ түймесін тіртіңіз немесе Enter клавишін басыңыз.

3. Келесі терезеде құрылатын құжать типін таңдаңыз. /керек батырманы таңда/ Сіз кесте құруыңыз керек, сондықтан Кесте /Таблица/ қабыршағын таңдаңыз. Құру /Создать/ түймесін түртіңіз.

4. Енді келесі диалогтық тереземен жұмыс жасалық. Ол Жаңа кесте /Новая таблица/ деп аталады. Бұл жерде бірнеше вариант ұсынылған сіз Құрастырушы /Конструктор/-ды таңдау. Құрастырушы терезесі пайда болады.

5. Жоғарғы сол жақ ұяшыққа өріс атын енгізіңіз./»Фамилия» сөзін теріңіз/, және Enter клавишін басыңыз. Көрші ұяшықта берілгендер типі пайда болады , Мәтіндік типті қойыңыз.

6. Құрастырушы өрістерін 1-ші кестедегі жазулармен толтырыңыз.

1-кесте

Өріс аты	Берілгендер типі
Фамилия	Мәтіндік /текстовый/
Имя	Мәтіндік
Әкесінің аты	Мәтіндік
Туған жылы	Сандық/числовой/
Университет	сандық
Топ	сандық

7. кестені сақтау түймесін түрту арқылы сақтаңыз.

8. Пайда болған терезеде кесте атын Список және ОК түймесін түртіңіз. Кілттік өрісті тағайындау – ол кестелерді байланыстыруға ыңғайлы болатын сұрау пайда болады. Біздің варитантымызда жазулар нөмірі шығады. Осыған «Ия» деп жауап беріңіз.

9. Енді келесі режиміне көшіңіз. Бұл режимде кестені толтырасыз. Код өрісі автоматты түрде өзгереді.