3. «Электр қауіпсіздік негіздері» Лязка

1. Электр тогының жарақаттылығы, электр жарақатының түрлері және адам ағзасына электр тогының әсері.

Электр жарақаттылығын анықтайтын коэффициенттер:

• Жиілік коэф-і;

• Ауырлық коэф-і;

• Еңбек істеу жарамсыздығының орташа ұзақтығы

Электр жарақатын жіктеу:

• Өлімші;

• Еңбек істеу жарамдылығын жоғалту;

• Еңбек істеу жарамдылығын жоғалтпау.

ПТБ – қауіпсіздік техника ережесі (правила тех.без)

ПУЭ – электр қондырғыларын құру ережесі (правила уст.эл.установки)

ПТЭ – техникалық қажетке жарату ережесі (правила тех.эксплуатации)

Электр жарақаттылығын талдау арқылы электр жарақаттарының ошақтарын табуға және электр жарақатын алудан қорғауға бағытталған шараларлы құруға көмектеседі.

Электр жарақатын 2 түрде қарастыруға болады:

• Жергілікті;

• Электрлік соққы.

Жергілікті электр жарақаттары – организм тканьдарды бүтіндігінің жергілікті зақымдануы:

• Электрлік күю (60-65%, түйіспелік және доғалық, І-ІV деңгеймен жүріледі);

• Электрлік белгілер (20%);

• Терінің металдануы (10%, қ.т кезінде, жүктемеден ажыратуда кездеседі);

• Электроофтальмия (1-2%, ультракүлгін сәулесімен көз жанарының ісінуі);

• Механикалық зақымданулар (сирек, терінің жыртылуы, қан тамырлары мен жүйке талшықтарының үзілуі және буынның шығуы, сүйектің сынуы).

Электрлік соққы – электр тогының адам денесінен өтуіндегі организм тканьдарының қозып, бұлшық еттерінің дірілдеп еріктен тыс тартылуы:

• Бұлшық еттерінің дірілдеп тартылуында адам санасынан айырылмау;

• Адам санасынан айырылып, бірақ жүрек соғысы мен тыныс алу жүйесі қалыпты болу;

• Санасынан айырылу және жүрек қызметінің немесе тыныс алудың қиындауы;

• Клиникалық өлім, қан айналысы мен тыныс алу тоқтаған.

Электр тогына соғылу нәтижесінде адамның мерт болуы:

• Жүрек жұмысының тоқтауы (фибрилляция, 100мА);

• Тыныс алудың тоқтауы (асфикция – қылқыну, 20-25мА);

• Электрошок (жүйкелік рефлекторлық реакция, оншақты минуттан тәулікке дейін).

2. Электр жарақатын тексеру актысы және электр жарақаттылығын азайту жолдары.

• Өндірістегі қайғылы жағдайларда тексеру және тізімге алу ережесі;

• ЭЖ картасы;

• ЭЖ-ның тексеру актысы;

• Сот медициналық экспертициясының қорытындысы;

• Морфологиялық, спектрографиялық, спектрометрикалық зерттеудің негізінде мүрдені ашып көру (диагностикалық көрсеткіштері);

• Электр қондырғыларын қолдану жағдайлары.

Электр жарақатын тексеру актысы (анықтама қағазы)

Мем.тех.қадағалау (госгортехнадзор, энергонадзор) инспекторлар, әкімшілік және кәсіподақ инспекторларымен толтырылады:

• Кәсіпорын;

• Мекенжай;

• Министрлік (ведомоствосы);

• Электр жабдықтары мен электр шаруашылығын пайдалануға жауаптылар;

• Инспекторлар;

• Кәсіпорын әкімшілігінің өкілі;

• Істі тексеруге қажетті басқа кәсіпорын өкілдері;

• Қайғылы жағдайдың болған ай – күні, уақыты, орны;

• Есепке алу тобы (электртех/қ персонал, өндірістік, тұрмыстық);

• Жіктеу (топтық, ауыр, т.б);

• Зақымдалушы жайлы мағлұмат: ФАӘ, туған жылы, қызметі, мамандығы бойынша стажы, мамандығы, ең соңғы медициналық куәлігі, ҚТ бойынша жіктелу тобы, ҚТ бойынша еі соңғы тексеру;

• Қайғылы жағдай болған электр қондырғысы жайлы (схема, фото);

• Қайғылы жағдай әсер еткен жағдайлар;

• Дәрігерге дейінгі көмікті кім, қалай жасаған;

• ТҚЕ және ТҚЖЕ бойынша жіберілген қателіктер, ережені бұзушылардың қызметі, ереже бойынша жіберілген № пунктілер;

• Ұсынған шаралар;

• Қосымша;

• Кәсіподақ тех/қ инспекторлары ...... қолы;

• Мемлекеттік тех/қ инспекторлары ....... қолы;

• Анықтама қағаздарын алушы кәсіпорын басшысы ......... қолы;

• Бас инженер ....... қолы;

• Датасы.

Электр жарақаттылығын азайту:

• Өндірісте, жұмыс орындарында еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру;

• Жұмыс орнында қауіпсіздік ережелерінің орындалуын қатал бақылау;

• Электротехникалық персонал үшін қауіпсіз техника ережесі – ПТБ, ПУЭ дұрыс орындалуын бақылау;

• Электр тогынан қорғаныс құралдары мен техникалық құралдарды жаппай пайдалану;

• Жұмысты механикаландыру және автоматтандыру.