14. Тақырып: Психогигиена. Психопрафилактика. Психотерапия. Психофармокология

Семинар мақсаты:

Адамның психикалық саулығы қашанда қоғамның даму потенциалы мен әлеуметтік деңгейін анықтайтын маңызды бір факторы болып қала бермек. Дәл қазіргі кезде, әлеуметтік-экономикалық,саяси реформаларға байланысты, өмір қарқындылығы мен урбанизация процестеріне байланысты психикалық аурулардың саны көбеюде. Әлеуметтік ортаның жағымсыз әсерлері, сонымен қатар тұлғалық проблемалар адамның психикасына кері әсерін тигізуі мүмкін.Психикалық саулықты қалыпты деңгейде ұстап тұру үшін және қажетті дәрежедегі әлеуметтік, психологиялық адаптацияны қалыптастыру үшін студенттерге міндетті түрде психогигиена, психопрофилактика, психотерапия және психофармокология негіздерін білу қажет.

Семинар сұрақтары :

• психогигиена, психопрофилактика, психотерапия ұғымдарын қалай түсінесіз?

• адам психикасына қандай факторлар кері әсерін тигізуі мүмкін?

• психикалық саулықты сақтау мен психикалық ауруларды алдын – алу үшін қандай шараларды ұйымдастыру қажет?

• психотерапия жүргізу барысында, оның қандай бағыттарын жіктейді?

• адам психикасына әсер ететін қандай емдік препаттарды білесіз?

Әдебиеттер:

1. Лебединский М.С. “Введение в медицинскую психологию”.

2.Пезешкиан Н.”Психосоматика и позитивная психотерапия”.

3. Абрамова Ю.А., Юдчиц Ю.А. Психология в медицине. М., 1998.

4. Илешова Р.Г. Пато психология. А. 1993 ж.

5.Карвасарский Б.Д. Медицинская психология. М., 1989.

6.Менделевич В.Д. Клиническая и медицинская психология. М., 1998.

7.Конечный Р., Боухал М. Психология в медицине. М., 1983.

15.Тақырып: Дәрігер мен науқас адам арасындағы қарым-қатынас мәселелері, ятрогения

Семинар мақсаты: Дәрігер мен науқас арасындағы қарым- қатынастың екі жаққа да маңызды процесс екенін түсіндіру.Ятрогения түсінігімен таныстыру.

Семинар сұрақтары :

1. Егер сізге аурудың диагнозын айтуға тура келсе сіз қалай жасайсыз?

2.Дәрігерлік құпияны қалай түсінесіз

3. Ятрогения

4. Ятрогения және оның алдын алу жолдары

Әдебиеттер:

1.Конечный Р., Боухал М. Психология в медицине. М., 1983.

2.Менделевич В.Д. Клиническая и медицинская психология. М., 1998.

3. Мягков И.Ф., Боков.С.Н. Медицинская психология, 1999.

4. Матвеев В.Ф. Основы медицинской психологии, этики и деонтологии.-М., 1984

Өзіндік бақылауға арналған тест тапсырмалары

1 Патопсихологияның пәні нені зерттейді?

A) дәрігер қызыметтінің психологиялық астарларын,науқас адамның мінез-құлық өзгерісін, науқас пен дәрігердің бір-бірімен қарым-қатынасы.

B) психикалық құбылыстағы мидың физиологилық құбылыстары мен ондағы

нейрондардың қызыметімен байланысын зерттейді.

C) адамдардың жан дүниесіне дәрі-дәрмектің қалай әсер ететінін қарастырады.

D) психикалық әдіспен әсер ету арқылы ауруды емдеу жолдарын зерттеу.

E) соматикалық аурулардың псиологиясын зерттейді

2 Жүйке орталығы дегеніміз не?

A) орталық жүйке жүиесінде,соның қыртысында орналасқан әр түрлі қызыметі

бойынша шоғырланған жүйке клеткалары.

B) психикалық қызыметтің ми қыртысымен байланысуы.

C) психикалық қызыметтің ми қыртысымен байланыспауы

D) орталық жүйке жүиесінде

E) дұрыс жауап жоқ

3 Ми қыртысының пішіні мен қызыметі қанша миллиард клеткадан тұрады?

A) 20

B) 15

C) 16

D) 14

E) 13

4 К.Ясперс психикалық аурулардың себептері мен патогенезіне көңіл аудармай оның қандай белгілерін ескеру керек деді.

A) ерекше

B) жеке

C) негізгі

D) жеке дара

E) барлығы дұрыс

5 Рецептор дегеніміз не?

A) танымның алғашқы сатысы.

B) жүйке ұштары,не анализаторлардың шеткері ұштары

C) зат пен құбылыстың жеке қасиеттерін тікелей ми арқылы қабылдау.

D) барлығы дұрыс емес

E) анализаторлардың жеке қасиеттері

6Рецепторлар денеге орналасуына байланысты қанша топқа бөлінеді?

A) 6

B) 5

C) 3

D) 2

E) 7

7 Экстрорецепторларға не жатады?

A) дәм сезу,иіс,есту,көру және тері рецепторлоры.

B) көру,есту,иіс сезу рецепторлары.

C) есту,дәм сезу білу үшін көру рецепторлары.

D) есту,көру,сезу үшін рецепторлар

E) барлық жауап дұрыс

8 Экстрорецепторлар неше түрге бөлінеді?

A) 5

B) 3

C) 4

D) 2

E) 1

9 Адаптация ұғымы нені білдіреді?

A) талдырғыштын,тітіркендіргіштің күшіне бейімделуі.

B) тітіркендіргіштерді төменгі дәрижеде қабылдау.

C) анестезия

D) барлығы дұрыс

E) тітіркендіргіштерді жоғары дәрежеде қабылдау

10 Ауруды сезіну қандай қозғалыс қызыметі бұзылған кезде болады?

A) интерорецепторлар, проприорецепторлар

B) энтрорецепторлар,интрорецепторлар

C) проприорецепторлор

D) интрорецепторлар

E) барлық жауап дұрыс

11 Қабылдаудың белсенді,мақсатты түрі қалай аталады?

A) қабылдау

B) сезу

C) есту

D) байқау

E) көру

12 Гиперстезия қандай ауруларда кездеседі?

A) неврозда

B) шизофрениялық аурулар

C) анемия

D) гастрит

E) Соматикалық ауруларда

13 Гипостезия-қандай мағынаны білдіру?

A) тітіркендіргіштерді төменгі дәрижеде қабылдау

B) тітіркендіргіштерді жоғары дәрижеде қабылдау

C) екеуінде бірге қабылдау

D) екеуінде бірдей қабылдай алмау

E) дұрыс жауап жоқ

14 Есірткі заттарын қолданғанда организімнің сезгіштік қабілетінің әлсіреуі не деп аталады?

A) сенестопатия

B) парестезия

C) анестезия

D) барлығы дұрыс

E) иллюзия

15 Күйдірген не шаншыған сезімдер не деп аталады?

A) сенестопатия

B) парестезия

C) ильюзия

D) барлығы дұрыс емес

E) анестезия

16 Бұлшық еттерінің жансыздану не созылуы сияқты түйсіктер қалай аталады?

A) парестезия

B) голюцинация

C) агнозия

D) сенестопатия

E) барлығы дұрыс

17 Иллюзия дегеніміз не?

A) айналадағы шындықтың бұрмаланып қабылдауы.

B) шындықта жоқ заттардың бейнеленуі.

C) шындықта бар заттарды дұрыс қабылдау.

D )шындықтағы бар заттарды дұрыс қабылдай алмау

E) барлығы дұрыс емес

18 Иллюзияның қанша түрі бар?

A) 5

B) 6

C) 9

D) 3

E) 4

19 Физикалық,физиологиялық иллюзиялар қалыпты жағдай да қандай адамдарға тән?

A) кейбір адамдарға.

B) барлық адамдарға

C) ешқашан.

D) жеке адамдарға

E) дені сау адамдарға

20 Шындықта жоқ заттардың бейнеленуі қалай аталады?

A) агнозия

B) гиперестезия

C) дереализация

D) иллюзия

E) галлюцинация

21 Дериализация ұғымы нені білдіреді?

A) дүниенің,адамның өзіне таныс жағдайдың басқаша көрінуі.

B) айналасында жоқ заттарды көргендей,естіп тұрғандай қабылдау

C) дүниенің, адамның өзіне таныс жағдайдағы тура көрінуі

D) барлығы дұрыс

E) көз алдына елестеу

22 Агнозия дегеніміз не?

A) ми қыртысының зақымдану нәтижесінде көру, есту сипап сезу , тітіркендіргіштерді

дұрыс қабылдай алмау

B) сыртқы ортаны танып білу ес,елестету арқылы анықталады

C) өзойын айналадағы заттар мен құбылыстарды ұғу мен шешу арқылы танып білу

D) барлығы дұрыс емес

E) жүйке жүйесі дұрыс тітіркендіргіштерді дұрыс қабылдау

23 Агнозияның неше түрі бар?

A) 5

В) 4

С) 2

D) 3

E) 6

24 Саусақ агнозиясы нені зерттейді?

A) ұстаған затты көру

В) ұстаған затты тану.

С) ұстаған затты көре алмау.

D) ұстаған затты сезінбеу

E) ұстаған затты танымау

25 Оптикалық огнозия ұғымы дегеніміз не?

A) затты сезбеу

В) затты көре алу.

С) затты бұлдырлап көру.

D) затты көре алмау

E) затты қабылдау

26 Қан тамырларының тартылуы жүректе қандай ауру тудыруы мүмкін?

A) стенокордия,миокорд инфаркті.

B) миокард инфаркт

С) стенокардия инфаркті

D) барлығы дұрыс емес

E) қояншық

27 Жалпы эмоцияның неше түрі бар?

A) 5

B) 3

С) 2

D) 1

E) 6

28 Жай эмоцияның түрлерін көрсет.

A) ұнамды және ұнамсыз,күшті және әлсіз.

В) әлсіз ұнамды күшті.

С) ұнамсыз,күшті әлсіз.

D) барлығы дұрыс

E) әлсіз

29 Күрделі эмоция дегеніміз не?

A) көңіл ұзаққа созылған адамның мінез-құлқын ерекше көрінетінэмоциялық жағдай.

В) белгілі мәні бар,адамды әрекетке итермелейтін,ұзақ мерзімге созылатын жағдай.

С) белгілі мәні бар,ұзақ мерзімге созылмайды

D) белгілі бір мәні жоқ

E) барлығы дұрыс

30 Адамды лезде билеп бүкіл организімін қаусатып кетктіндей қысқа мерзімді,күшті эмоция не?

A) депрессия

В) құмарлық

С) күрделі эмоция

D) апатия

E) аффект

31 Эмоцияның зақымдануы неше түрге бөлінеді?

A) 5

B) 7

С) 6

D) 3

E) 4

32 Зарығу мазасыздану қорқу сезімдер ере жүретін паталогиялық сипаттағы көңілдің төмендеуі қалай аталады?

A) эйфория

B) дисфория

С) депрессия

D) апатия

E) эмоция

33 Көңілдің ашынуы мен зарығуы

A) апатия

В) дисфория

С) ынжықтық

D) эйфория

E) барлығы дұрыс

34 Сезімдердің жоғалуы,психикалық қызметтің ауыр зақымдануы

A) эйфория

B) ынжықтық

C) патологиялық аффект

D) дисфория

E) апатия

35 Эмоциялардың жылдам ауысуы

A) клиникалық

B) патологиялық

C) ынжықтық

D) апатия

E) депррессия

36 Эмоцияның сана бақылауынан тыс қалуы

A) апатия

B) патологиялық

C) апатия

D) ынжықтық

E) эйфория

37 Жеке адамның психологиялық құрылымына нелер кіреді

A) қабілет дарындылық,талант

B) мінез талант, дарын

C) ойлау қабілет мінез

D) барлығы дұрыс

E) сөйлеу иіс сезу

38 Ауру адамның психологиясын зерттеу әдістері

A) әнгімелеу

B) әнгімелеу

C) бақылау түзету

D) тестілеу

E) бақылау әңгімелеу

39 Жанама еске сақтауды тексеруге арналған әдіс қалай аталады?

A) бақылау

B) түзету әдісі

C) пиктограмма

D) анкета әдісі

E) анықтау әдісі

40 Пиктограмма әдісі қай кезде пайдаланылады

A) ес, ойлау,қабылдау,эмоция ерекшеліктерін анықтағанда

B) қабылдау сөйлеу ерік ерекшеліктерін анықтағанда

С) ойлау, зейін, қиял ерекшеліктерін анықтағанда

D) барлығы дұрыс емес

E) көру ерекшеліктерін анықтағанда

41 Жеке адамның қалыптасуына қолайсыз әсер ететін отбасылық жағдайлар

A) әкесі шешесі жоқ көп балалы толық емес отбасы

B) көп балалы отбасы

C) әкесі шешесі жоқ көп балалы отбасы

D) жетімділік

E) толық отбасы

42 Отбасындағы бұрыс тәрбие түрлері

A) ерекше қамқорлық кемшін қамқорлық

B) кешін қамқорлық

C) ешқайсысы дұрыс емес

D) қамқорлық жасамау

E) көп көңіл бөлу

43 Отбасындағы жасанды жетімдік

A) ұнамды қасиеттерді кеміту,бағалау тәрбиеде қаталдық,орынсыз жаза қолдану

В) отбасындағы өзара келіспеушілік орынсыз кикілжің, маскүнемдік

С) ұнамды қасиеттерді бағалау, жазаны орнымен қолдану

D) барлығы дұрыс

E) жазаны орынды орынсыз қолдану

44 Жеке адамның патологиялық ауытқуы қалай пайда болады?

A) ұзаққа созылған,шешуін таппаған шешілмейтін әр түрлі себептердің

әсерінен,психиканың зақымдануынан дұрыс тәрбиенің жоқтығынан

B) отбасында дұрыс тәрбиенің жоқтығынан

C) шешуін таппаған әр түрлі себептердің әсерінен

D) ұзаққа созылмаған,әр түрлі себептері бар

E) барлық жауап дұрыс

45 Адам мінезіндегі кейбір белгілердің күшеюі,яғни «мен мұндалап»тұруы қалай аталады

A) қалыпты мінез

В) патологиялық мінез (психопатия)

С) екпіндеу,патологиялық мінез

D) барлығы дұрыс емес

E) екпіндеу (акцентуация)

46 Психопатия түрлері қай кезде қалыптасады

A) ересектерде

B) балалық

C) жасөспірім шақ

D) қарттық шақ

E) сәби шақ

47 Психопатияның неше түрі бар?

A) 4

B) 6

C) 5

D) 3

E) 2

48 Қызба типті балада психопатиялық алғашқы белгілер қанша жас аралығында білінеді

A) 2-4 жас аралығында

B) 1-2 жас аралығында

C) 2-3 жас аралығында

D) 5-4 жас аралығында

E) 11-12жас аралығында

49 Тұрақсыз психопатия типінің белгілері неше жаста білінеді

A) 14-15 жаста

B) 12-13 жаста

C) 10-11 жаста

D) 8-10 жаста

E) 11-12жаста

50 Тұрақсыз психопатияның негізгі белгісі қандай

A) жас балалардың қалыпты психикасы ретінде эмоциялық тұрақсыз ерік

B) ақыл ойы

C) мінез құлқы

D) қарым-қатынас

E) эмоциялық тұрақты ерік

ТЕСТ ЖАУАПТАРЫ

1 А	11 Д	21 А	31 С	41 А
2 А	12 Е	22 А	32 С	42 А
3 Д	13 А	23 С	33 В	43 А
4 В	14 С	24 Е	34 Е	44 А
5 В	15 В	25 Д	35 С	45 Е
6 С	16 Д	26 А	36 В	46 В
7 А	17 А	27 С	37 А	47 С
8 Д	18 Д	28 А	38 Е	48 А
9 А	19 В	29 А	39 С	49 Е
10 А	20 Е	30 С	40 А	50 А

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. Ілешова Р.Г. Пато психология. Алматы, 1994.

2.Ілешова Р.Г. Психиатрия. Алматы, 1995.

2. Құдиярова Г.А. Психиатрия. Алматы, 1994.

3. Карвасарский.Б.Д. Медицинская психология.-Л, Медицина, 1982

4. Абрамова С.Г., Юдчиц Ю.А. Психология в медицине. М., 1998.

5. Банщиков В.М.,Гуськов В.С., Мягов И.Ф. Медицинская психология.- М.,-1967.

6. Братусь Б.С. “Аномалии личности”. М. 1990.

7. Зейгарник Б.В. “Патопсихология”, МГУ, 1987.

8. Лакосина Н.Д., Ушаков Г.К. Медицинская психология.-Л.,1976.

9. Личко А.Е. “Психопатии и акцентуации характера у подростков”, М. 1986.

Қосымша:

1. Рубинштейн С.Я. “Экспериментальные методики патопсихологии”, М. 1970.

2. Фуко М. “История безумия в классическую эпоху”. М., 1997.

3. Хомская Е.Д. “Нейропсихология”, М. , 1990.

4. Захаров А.И.Неврозы у детей подростков. Л, 1989

5. Поляков Ю.Ф. Патология познавательной деятельности при шизофрении, М., 1986

6. Рубинштейн С.Я.Психология умственно отсталого школьника, М.,1985

7. Рубинштейн С.Я. Экспериментальные методики патопсихологии.-М. Медицина, 1985.

8. Пезешкиан Н. Психосоматика и позитивная психотерапия. М. 1996

9 Мясищев. В.Н. Личность и неврозы. Л., 1960

10. Александер Ф. Психосоматическая медицина. М., 2000.

11. Ласовская Т.Ю., Гронский А.В., Меркушев В.В. Психосоматическая медицина. Новосибирск, 2002.

12. Конечный Р., Боухал М. Психология в медицине. М., 1983.

13. Менделевич В.Д. Клиническая и медицинская психология. М., 1998.

14. Мягков И.Ф., Боков.С.Н. Медицинская психология, 1999.

15. Матвеев В.Ф. Основы медицинской психологии, этики и деонтологии.-М., 1984

16. Сапарова И.А. Психология переживания болезни.-А.,1997.

17. Тышлевич И.М., Немцева А.Я. Руководство по медицинской психологии.-М., 1985.

18. Лебединский М.С. “Нарушения психического развития у детей”, М. 1986.

19. Лурия А.Р. “Основы нейропсихологии”, М. 1973.

20. Лебидинский М.С., Мясищев В.Н. Введение в медицинскую психологию.-Л. Медицина, 1976.

21. Чистов В. В. Медицинская психология ; Учебное пособие для студентов медицинских и психологических факультетов.— Алматы. АИСА, 2005.