Тақырып 5 психодрама

Сабақтың мақсаты:

Практикалық психология тәжірибесінде психодраманың элементтерін қолдана алу білім, білік, дағдыларын үйрету.

Жоспар

1. Психодраманың теориялық негіздері

2. Психодраманың психотехникалары

Психодраманың негізін қалаушы америкалық психиатр, әлеуметтік психолог Якоб (Джекоб) Леви Морено (1892-1974) болып табылады.

Психодрама – жүйке-психикалық бұзылуларды емдеу ғана емес, сондай-ақ тұлғалық қорлар мен шығармашылық мүмкіндіктерді ашатын кең тараған әдіс.

Психодраманың теориялық негіздері

Психодрама – келушілері кезек-кезек актерлердің рөлін ойнайтын топтық психотерапияның түрі, олардың рөлдері тұлғалық маңызды өмірлік жағдайларды үлгілендіруге бағытталған.

Психодраманың мақсаты – адекватты емес эмоционалдық реакцияларды жою, өзін-өзі терең түсіну, қарым-қатынастағы құзырлылықты, әлеуметтік перцепцияны дамыту.

Психодраманың негізгі компоненттері

Рөлдік ойын. Психодрама адамдардың ойнауға табиғи қабілеттілігін қолданады. Театрмен салыстырғанда психодрама импровизацияны қолдайды.

Спонтандық – ол шығармашылықтың катализаторы. Сондықтан да психодрамада алдын ала жазылған сценарий болмайды.

Теле – ол адамдардың бір-бірін сезінуі.

Катарсис – психодрамадағы ойыннан алатын эмоционалдық жауап беру арқылы іштей тазару.

Инсайт – ол психодрамаға қатысу барысында пайда болатын көздің ашылуы және көз жеткізу.

Психодрманың психотехникасы

Психодрамаға қатысушылар арасындағы рөлдер былайша бөлінеді:

• режиссер продюсердің, терапевтің, аналитиктің және топтың жетекшісінің рөлін ойнайды;

• протагонист – басты рөлді орындаушы;

• қосымша «Мен» - екінші кезекті рөлдерді орындаушылар;

• аудитория – топтың басқа да қатысушылары.

Өзін таныстыру

Рөл ойнау

Диалог

Монолог

Егізі – протогонисттің рөлін ойнау

Сырт қарата айтылған сөздер – қосымша Меннен сырт айналып, айта алмай жүрген сөздерін айтады.

Рөлдерді ауыстыру - протогонист пен қосымша Мен рөлдерін ауыстырады.

Айна – протогонисттің мінез-құлқын, қимыл-әрекетін айнытпай салу.

Болашаққа проекция – болашақтың сценасын ойнауға мүмкіндік береді.

Үлгілеу – протогонистке әрекеттердің альтернативтік тәсілдерін ұсынады.

Тақырыпты пысықтауға және бекітуге арналған сұрақтар:

1. Якоб Морено психология мен психотерапияға қандай үлес қосты?

2. Социометрияның маңызы неде?

3. Психодрамадағы режиссердің рөлін сипаттаңыз

4. Көмекші тұлғалар қандай қызмет атқарады?

5. Психодрамадағы кезеңдерді сипаттаңыз.

6. Топты бастапқы сәтте қыздыратын техниканы ойлап табыңыз.

7. Психодрамалық психотерапияның нәтижесі және оның басқа бағыттармен байланысы (реферат).

Әдебиеттер:

Барц Э. Игра в глубокое: Введение в юнгианскую психодраму. — М., 1997.

Бубер М. Я и Ты. - М., 1993.

Келлерман П. Ф. Психодрама крупным планом: Анализ терапевтических механизмов. - М., 1998.

Киппер Д. Клинические ролевые игры и психодрама. — М., 1993.

Лейтс Г. Психодрама: теория и практика. Классическая психодрама Я. Л. Морено. - М., 1994.

Марино Р. Ф. История Доктора: Джей Л. Морено — создатель психодрамы, социометрии и групповой психотерапии. — М., 2001.

Морено Я. Театр спонтанности. — Красноярск, 1993.

Психодрама: Вдохновение и техника / Под ред. П. Холмса, М. Карп. — М., 1997.

Холмс П. Внутренний мир снаружи: Теория объектных отношений и психодрама. - М., 1999.

Riebel L. Doctor, Teacher, Indian chief: metaphor and the search for inherent identity // Journal of integrative and eclectic psychotherapy. — №9. — 1990. — P. 119-135.

Moreno J. L. The words of the father. — New York, 1971.

Moreno J. L. Who shall survive? Anew Approach to the problem of human interrelations. — Washington, 1953.