Дәріс №4. Тұрақтылар, ауыспалылар, типтік тұрақтылар. Тұрақтылар және тұрақтылар өрнегі.

Тұрақтылар және тұрақтылар өрнегі программалар мәтінінде кез - келген операторларда және өрнектерде тікелей қолданыла алады. Тұрақтылар (атаулы тұрақтылар) const кілтті сөзі арқылы пайда бола алады. Бұл сөз тұрақтылардың көрсету бөлімін бастайды. Содан кейін тұрақтылардың көрсетілу реті мына түрде болады:

< тұрақтының идентификаторы> = <тұрақтының өрнегі>;

Сондай-ақ анықталған тұрақтылар да болады: true — ақиқат, false — өтірік, nil — нөлдік нұсқаушы.

Тұрақтының өрнегі жалпы жағдайда тұрақтыларды, бұрын көрсетілген атаулы тұрақтыларды, арифметикалық операцияларды, аталған типтердің мәндерін, көптеген конструкторларды,сонымен қатар тұрғызылған функция қатарын қолдана алады.

Тұрақты өрнегінің мысалы.

100

'А' sin(35*180/Pi)

'Мой файл' + ' ' + 'Mf.txt'

Chr(32)

Ord('Z') - Ord('A') + 1

Төменде атаулы тұрақтылардың мысалдары келтірілген:

const NMax = 55;

Pi2 = 2*Pi; {екі еселенген Пи саны}

Kd = Pi/180; {градусты радианға алмастыру коэффициенті} Name .= 'Алексей';

Тұрақты өрнегі компилятормен компиляция жасау кезінде және орындалатын файлдарды есептелінген мәндермен алмастырады. Бұл орындалу уақытын қысқартады. Атаулы тұрақтылардың көрсетілімі компиляторлар үшін барлық мәтінде тұрақтының идентификаторын оның мәнімен алмастыруға көрсеткіш болады. Бұндай алмастыру тек қана компиляция процесінде жүргізіледі және бастапқы шыққан мәтінде әсер етпейді.

Атаулы тұрақтылардың көрсетілім мақсты — мәтінді неғұрлым мәнді жасауға және қажет болған тұрақтының барлық мәтінде өзгеруін жеңілдету. Мысалы, егер мәтінде 55 саны көбірек кездессе, қандай да бір айнымалылардың рұқсат етілген максимальдылығын білдіретін сан жиі қолданылса, онда тексереміз

if (N > NMax) then . . .

мынаған қарағанда түсініктірек

if (N > 55) then ...

Қажет жағдайда бұл санды ауыстыруға болады, оңайырақ оны прграмманың басқа бір орнына өзгерту — көрсетілемдерде NMax тұрақтылары, бүкіл мәтін бойынша 55 санын іздегенше,яғни олар программаның әрбір бөлігіндн әр түрлі мағынада болады.

Бүтін сан болып табылатын тұрақтылар әдетте ондық формада жазылады. Мысалы, 7, 22,-5. Сондай-ақ оналтылық формада да тұрақтылар болады. Бұл жағдайда тұрақтылар «$» доллар символынан басталады, содан кейін 8 оналтылық цифрда жазылады. Оналтылық тұрақтылардың диапазон мәні $00000000 ден $FFFFFFFF дейін. Белгі оның екілік ұсынысында санның солдық ( үлкен) разрядпен анықталады.

Тұрақтылар нағыз сан болып саналатын бүтін бөлікті бөлшектен айырытын нүктемен ондық түрде немесе «е» символынан кейін ретті көрсету арқылы жазбада жазылады. Мысалы, 6.2 (6,2), 7е5 (7 • 10⁵), -3.1е-4(-3,1 • 10^-4).

Жылдық тұрақтылар мәні бірдей жақшада аяқталады және кез - келген символдардың орнын ұстауы мүмкін. Егер жол мәтініне бірдей жақшадағы символды қосу керек болса, онда екі рет қайталанады. Мысалы

const MyFile = 'Менің файлымның аты ''Mf.txt'' '

Жолдық тұрақтының мәнінде баспаланған сияқты қосуға болады, Мысалы , #13 белгісі жолды аударудағы символға сәйкес. Жазбада тұрақтылар тырнақшадағы жазбаға және # символымен бірге жазбаға алмастыруға болады.

Мысалы, тұрақты

' жол 1' #13' жол 2' екі жолға сәйкес :

жол 1 жол 2

Тұрақтының тағы бір түрі бар — ресурстар жолы. Олар жобаға resourcestring бірге сonst кілтті сөз арқылы қосылады. Мысалы:

resourcestring

LineTooLong = 'Жол өте ұзын' ;