II. /ойлау жуйесін молшылыкка багыттау/

Канагаттанарлык омір суру ушін тогыз талапты орындау керек:

– жумыстан лаззат табу ушін жаксы денсаулык керек;

– оз кажеттілігінді канагаттандыру ушін жеткілікті байлык керек;

– киындыктармен куресіп, оларды жену ушін кайрат керек;

– оз куналарынды мойындап, таубага келуге бой усынушылык керек;

– лайыкты бірдене тындыру ушін азапты енбек етуге шыдамдылык керек;

– оз жакындарыннын ізгілігін кору ушін Рахымшылык керек;

– баска адамдарга пайда келтіріп, комек корсетуге озінді мажбур ету ушін суйіспеншілік керек;

– Жаратушы сен ушін акикат болу ушін сенім керек;

– болашакка деген урейден арылу ушін уміт керек;

И. Гете

– Казіргі жагдайда кімнін болмасын да, омірге лаззаттанып, молшылыкта омірдін ракатын коруге жагдай бар ма?

– Бул фани алемде аркiмнiн лаззаттанып, омiрдiн ракатын коруiне барлык жагдай бар. Ол жагдайды толык пайдалану ушiн, кім де-кім болмасын, алем зандылыктарымен уйлесiмдi омiр суруі шарт. Бiрак, адамдар оздерiнiн бiлместiгiнен ол зандылыктарга сенімін жогалтып, толык орындамайды. Сойтiп, коршаган ортанын бейберекетiн шыгарып, оздерiне керектi омiр кажеттiлiктерiнен айрылып калады.

Сонын салдарынан омір шыргаландарына тусіп, кайгы-касірет коріп, турлi ауруларга шалдыгып денсаулыктарынан айырылады, жокшылык пен кедейшілікте омір суріп, тез картайып, омiрлерiн кыскартады.

Озінізге ескертініз – жагдай сізді жасамайды, тек кана ашады – деп.

– Казіргі замандастарымыздын басым болігі оз беттерімен жокшылык пен кедейшіліктін тыгырыгынан шыгатын жолдар мен адістердін бар екенін білмейді, тусінбейді жане осы багытта ізденбейді себебі неде деп білесін?

– Басты себеп рухани жане танымды-таглымды ілімнін жоктыгынан. Кенес заманында бізді омір бойы жумыс істеуге уйретті, біракта ешкімде, ешкашанда жаксы турмыс жагдайы мен акша табудын жолдары мен адістеріне уйреткен жок. Жаратушы бізді деніміз сау, бакытты жане молшылыкта омір суру ушін жараткан – бул жерге шыр етіп тускендегі ар пенденін туа салгандагы кукы мен еркі! Сен ен алдымен мындаган кедергілерді жене отырып, акша табу мен молшылыкта туруды уйрен, оз мандай терінмен тапкан байлык – рухани куш пен тазалыктын шыны! Сен байлыгын мен дуниен болганда гана баскаларга камкорлык жасай аласын, ал тугін жок кедей болып «мен кудай жолындамын, рухани тазамын», – деп, не озіне, не елге пайдан тимей, кур кеуде какканыннын кімге кажеті бар?! Кедейлік пен жокшылык – куна!

– Молшылык пен шексіз бакытка жету ушін адамга ен бастысы не кажет?

– Молшылык пен шексіз бакытка жету ушін адамга ен бастысы денсаулык керек. Сіз озініздін денсаулыгынызды жаксартудын, ауырмаудын алдын алу мен узак гумыр суру адісі мен жасарудын, байлык пен молшылыкка жету жолдарынын купиясын да, озінізді мазалап журген коптеген сурактардын жауабын да – осы кітапты окысаныз табасыз. Осы кітаптагы ілім мен білімді омір суру нускауы ретінде басшылыкка алсаныз болганы, калганынын барі озінізде бар!

– Есінізде болсын, байлык пен молшылык – «шык бермес» Шыгайбай сиякты керекті-керексіз дуниелерді жинай беру емес. Бул дегеніміз омірдін арбір сатіне куана білу. Бізде шексіз бакытты болуга барлык мумкіншілік бар, тек осыган баскаша козкараспен карау керек. Сондай-ак, жокшылык – сеніміміздін жиынтыгы мен осыган сайкес іс-арекетіміз екенін тусіну. Томенде маган жане казіргі табыска жетіп журген копшілік азаматтар басшылыкка алып журген, казак баласына купия болып келген кагидаларды баяндамакпын:

"Кедейлiктен енбек кылсан кутыласын, жалгыздыктан коппен пiкiрiндi коссан кутыласын". Абай

* Уакыт оте келе озімізге кажетті нарселердін барі жанымызда жургеніне сеніп осы сенім аркылы ойымызды іс жузіне асыра бастаймыз. Тагы кайталаймыз: не ойласак сол болады! Куні бойы не ойлайсыз – сіз солсыз! Тіпті кундерін калт-култ етіп коріп журген адамдар туралы ойласаныз, осы адамдарга ен керекті нарсе біздін жазып, айтып отыргандарымыз, осы кагида мен шарттарды саналарына сініріп, журектеріне уялатып сенулері. Егер де осы айткандарымыз: кейбіреулердін кеуделеріне уміт отын тутатып, тыгырыктан шыгатын жол тауып беріп, ой-орістерін озгерту аркылы турмыстары мен денсаулыктарын тузетуге септігін тигізсе – біздін де жер бетінде текке журмегеніміз.

"Асыл соз адамдарды жаксылык ниетке баурайды". Пайгамбарымыз Мухаммед (с.г.с.)

*Оз омірінізді жан-жакты караныз: адамдармен карым-катынасыныз, акша жагдайыныз, бакытыныздын денгейі, денсаулыгыныздын калпы. Енді осы жагдайынызды ой-елегінізден откізіп талданыз. Осы калыпка келу ушін алдымен калай ойландыныз, осы калпыныз ой-орісініздін натижесі ме? Сіз озінізді коз алдынызга елестету аркылы – «мандайынын соры бес елі» сорлысыз ба, алде болашакта бакытты, дені сау, даулетті «басына бак кусын» кондыра білген адамсыз ба, соны аныктап алыныз.

"Акылды орнымен жумсап, бакыт, даулет табу – арбiр адамнын жiгер, талап, кайраттылыгына, енбек, онерiне байланысты". Абай

*Ой – уакытпен, себеп-салдармен, ешкандай ережемен, басы-аягы мен шектелмеген. Назік алемде шекара, шектеу деген болмайды. Молшылык – адамзаттын баріне ортак шарт, біздін ойлау жуйеміз дурыс болмагандыктан осыны кабылдай алмаймыз. Біздін ойымызша, дуниен мен жиган кокыстарын негурлым коп болса, байлыгын да сонша мол болады деп пайымдаймыз. Молшылык пен байлык дегеніміз гарыш алемі жане озіміз сиякты шексіздік екенін тусіну, осыны санамыз аркылы кабылдай білу. Омірге баскаша козкараспен карау деген міне осы. Бізге молшылык пен байлыкты іздеп кажеті жок. Біз онсыз да осынын ішінде шомылып журміз.

"Шынын айтсак, адамзаттын аз гана болігі бугін омір суреді. Копшілігі уакытты кейінірек омір суруге дайындыкпен откізеді". Д. Свифт

*Еркіндік дегеніміз де – молшылык. Кус кай жерді унатса сол жерге уясын салады. Сол сиякты адамдар оз санасы мен акыл-ойындагы богеттерді алып тастаганда молшылык пен байлык куйыла бастайды. Еркіндікті санасына сініріп, ойлау жуйесін озгертуге уйренген мезетте гана олар оздеріне молшылыкты жасай бастайды. Адам бала кунінен озінін санасын – озінде жок нарсе мен елде бар нарсеге емес, керісінше не істегелі, не істегісі келетініне багындыра алса, онда ол оз тагдырына озі кожа бола алады. Ойына алганынын барі де орындалады. Кыскаша айтсак адамды «тан мен напсі билеу емес, адамды жан билеуі керек».

"Ойлы адам оза береді, ойсыз адам тоза береді". Казак макал-мателдері.

*Адамдардын назік денелері мен назік алемде озара куат алмасу унемі журіп жатады. Біз ойымыз жане назік денелеріміз аркылы коршаган ортага жане назік алемге озіміздін санамыздан болініп шашыраган куатымыз аркылы – тілегімізді, калауымызды, арманымызды, максатымызды білдіреміз, хабарлаймыз, Жаратушыдан сураймыз. Осынын асерінен коршаган орта мен назік алем ойлаган ойымызга орай: тілегімізді, калауымызды, арманымызды, максатымызды кабыл етіп, осылардын іс жузіне асыуын камтамасыз етеді.

"Омірдегі барлык бакытсыздыктардын барі дерлік бізбен болып жаткан жагдайлар туралы озіміздін жалган пікірімізден туындайды. Олай болса, адамдар туралы терен біліп, жагдайларга дурыс бага беруіміз бізді бакытка жакындата туседі". Стендаль

*Біз молшылыктын емес, керісінше жокшылыктын, кедейшіліктін негізінде тарбиелендік. Біз жокшылык пен кедейшілікті санамызга сініріп остік. Казіргі кезде байлар мен кедейлер когамымыздын, коршаган ортамыздын болінбес бір болігі болып калыптасты. Шындыгында аукатты адамдарга караганда, нашар туратын адамдар мен кедейлер коп. Бізді молшылык пен байлык баріне де жетеді деп не окыткан, не уйреткен жок. Озіміздін тарбиемізге орай осыган шубасіз сенеміз. Біз ешкашанда молшылык шарттарын кабылдамаймыз, барлык куш-куатымызды жокшылыкка шогырландырамыз. «Менін ешуакытта жетістікке колым жетпейді» деген кагида коптеген адамдардын санасына сініп, конілдеріне орныгып калган. Олар жокшылыкты женуге болады деген ойдын озінен коркып, жанталасып омір суреді.

"Кай істін болсын онуіне уш шарт бар. Ен ауелі ниет керек, одан сон куш керек, одан сон тартіп керек". Мухтар Ауезов

*Адам баласына Жаратушы туа салганда-ак оз омірін баскаратын алапат курал берген. Ол озінін ойлау жуйесі аркылы санасын калыптастыру. Окінішке орай, озінін бакытка жане молшылык пен байлыкка жетуі тікелей озінін санасы мен ойлау жуйесінде бугып жатканын, осы сананы колдану аркылы ауру-сыркауды білмейтін дене жасап алуга жане молшылык пен бакытка кол жеткізуге болатынын копшілік білмейді, бул туралы ойланбайды.

"Кору мен сезу – болу, ойланып-толгану – омір суру". Шекспир

*Адамдар оздерінін нашар турмыста туратындыгынын жауапкершілігін мойнына алгысы келмейді. Оларга осы калыптарына – біреуді, коршаган ортаны, заманды, акімдерді, укіметті, президентті, тіпті болмаса Жаратушыны кіналау женіл. Олар оздерінін осы жагдайларын: «мандайыма жазган тагдырдын жазуы» – деп акталады, осы сенімді санасына сініріп, журектеріне уялатып алады. Осы курдымнан шыга алмайтындарына мултіксіз сенеді. Кайыршылык пен жокшылыкка матап-шырмап койган ойларды санасынан куып, журегінен уркітіп жіберсе, санасы мен калауы біртіндеп молшылыкка, байлыкка карай бет бура бастайтынын сезбейді, білмейді.

"Біз омірге не берсек, одан тек соны гана табамыз". Эмерсон

*Кейбіреулерге молшылыкка умтылып жанталасканнан да, кедейшілікте жайбаракат омір суру, молшылыкка карсыласу карапайым да женіл корінеді. Осындай алдыга журудін орнына, кері кеткен ой мендеп алган адамдар омірдін магынасын тусінбей: сурыксыз, суренсіз, озін керексіз адам ретінде сезініп – кулшыныссыз, талпыныссыз «агынмен калкып» журе береді. Жокшылыкка сену жокшылыкты туындататына, молшылыкка сену молшылыкты туындататынына сенбейді.

"Таланттар тыныштыкта, мінездер тіршілік алапаттарында тузіледі". И. Гете

*Адамдарга оларды баска біреулердін мусіркеуі, жаны ашыганы унайды. Коптеген адамдар оздерін баскалардын калай алдап кеткендерін, канша енбектенсе де енбегі дурыс багаланбайтындыктарын, озін мендеп алган созылмалы ауруларын, озіне дарігерлер жасаган операцияларын унемі кайталап айтуды унатады. Осындай ойларды баска адамдардан да естігендіктен осыны шын екен деп ойлайды. Осындай жыланкы, кері кеткен окигаларды тындай бергендіктен, молшылык пен денсаулыкты шындауга багытталган ойларды басынан куады, молшылыкка малына алмайтындыгына, денсаулыгынын тузелмейтініне, кедейшілік курсауынан шыга алмайтынына тіптен де сенімді бола береді.

"Омір бойы калай омір суру керек екенін уйрен". Сенека

*Егер біз жаксы ойлар ойласак жаксы натижеге жетеміз, ал келенсіз ойлар санамызды, ойлау жуйемізді тумшалап тастайды. Осынын салдарынан аямшак адам озіне жокшылыкты тартады, ал кызганшак адам жаксылыкка деген калауын жогалтады. Тіпті сабырлы да, салмакты адамнын озі де казіргі калтасынын шамасына карап кымбат заттарды коруден, олшеп киіп коруден бас тарта, озіне кедейшілік пен жокшылыктын есігін калай ашып койганын байкамай калады.

"Омір суру дегеніміз – заттарды табу емес, оларды жасау". Аристотель

* Озініздін арбір кунінізді калай откізетінінізді шешініз. Табыс жуйесіндегі ілімді игерсеніз, ойлау жуйеніз озгеріп, жуйке жуйеніз куаттанып, бакыт пен молшылык – сіздікі, тек кана аламын деген калауын болса болганы. Табыс жуйесінін ілімі – сіздін адамгершілігініздін болінбес бір болшегі. Бул тек тандаулы пенделерге гана берілген нарсе емес. Осы турган калпынызда-ак молшылык алеміне сунгіп кетуінізге болады. Тап казір не ойлап турсыз, осы ойыныз улгая береді. Токсан ауыз создін тобыктай туйіні: Оз ойыныз, акыл-есініз, калау-ниетінізбен Табыс оку жуйесінін комегімен білімінізді жетілдіруге, молшылык пен бакытты омірге, мыкты денсаулыкка апаратын іс-арекетке, осы кітаптагы білімді негізге, басшылыкка алып, ойлау жуйенізді, сананызды озгерту аркылы колма-кол кірісе берініз.

"Адамдар да осімдік тарізді, жаксы кутілмесе, жайнап оспейді". Ш. Монтескье

* Жаксы адет пен калыпты омірініздін болінбес болшегі етіп алыныз. Молшылык тартатын арбір адісті колданыныз. Кабырга, айна, тоназыткыш, колігінізге озінізге унайтын ойларды, пікірлерді, кім болгыныз келетінін жазып койганыныз да жон. Жаксы ойлар калауынызды білдіріп, осылайша коз алдынызга кім болатынынызды кунделікті елестетіп, бірте-бірте сол тулгага айналуынызга септігі тиеді. Ойлау жуйеніз калыптасады.

"Пайдасы жок бардан без,

Панасы жок сайдан без". Казактын макал-мателдері

*Сіз осы шексіз гарыштагы Жаратушы жараткан пендесінін біреуі ганасыз. Бар болганы осы. Сіз – жеке адамсыз жане адамзатсыз. Сіз, баска адамдар сиякты акикатсыз жане кайталанбайтын адамзат когамынын кундылыгысыз. Осы толык жетілгеннін бага жетпес байлыгы мен молшылыгысыз. Адам баласындай баска жетілген тіршілік иелері бар ма? Сізден артык кундылык бар ма?

Тиянак корме жалганды,

Куа берме арманды.

Пайгамбар мен сахаба,

Сен тугіл содан калганды.

Неменені кимайсын,

Напсіні неге тыймайсын?

¤зінді кімге силатып,

¤зін кімді сыйлайсын?

Куры білген не керек,

Білгенді кылган, со керек.

Баянсыздын барін кой,

Боласын сонда шын зерек.

Шакарім

*Бакыт пен молшылык та кус сиякты, балапандарын басып шыгару ушін уясын озіне жайлы жерге салады. Казекеннін бакытты куска тенейтінінін мані мен магынасы осында жатыр. Даулетті, абыройлы адамдарды: «Басына бак кусы конган», – деп аскактататыны да содан. Ал бак кусынын басына кону конбауы озінін санасы мен ойлау жуйесінде бугып жатканын копшілік білмейді, сезбейді. ¤зінде бар бак кусын озі тусінбейтін айдаладан іздейді. Сондыктан да баскага еліктемей, озінмен-озін болуын керек.

Жан тыныштык таппайды тан камын жеп,

Тан бузылса, турагым бузылар деп,

Ыстык, суык, аштыктан сактау ушін

Зулымдык пен Айланы кылады сеп.

Сойтіп акыл бере алмай адал комек,

Зулымдыкпен адамды адам жемек.

Адал енбек, ак пейіл, мейірім жок –

Осы болар таза акыл олді демек.

Сондыктан адам – залым, алемге жау,

Ебін тапса, коймайды ешкімді сау.

Жер білсе адамзаттын бул кылыгын

‡стінен барін тогіп тастар еді-ау.

Олай кылмай, билесе барін акыл,

Еш киянат кылмаса зорлык, такыл.

Таза енбекпен тагдырдан пайдаланса,

Адамды сонда адам деген макул.

Шакарім

* Бугіннен бастап озініздін істеп журген ісінізге суйіспеншілікпен карауга, осыны суюге озінізге-озініз уаде берініз. Бугіннен бастаныз! Молшылыкка жетудін басты шарты, негізгі багыты осында жатыр. Егер іштей мамандыгынызды озгертем деген калауыныз болса, тубі ерте ме кеш пе озгертпей тынбайсыз. Бул сіздін калауыныздын жалгыз гана жолы. Адам озі суйіп, бар конілімен беріліп, шабыттанып унатып істейтін істерді гана істеуге тиіс.

"Озгерістерге карсы журуден корыкпа!

Осынын жетегінде кетіп, кулы болудан корык".

*Біздін казактардын басым копшілігі ауыздарын ку шоппен суртіп улкені мен кішісі, шалы мен жасы, еркегі мен айелі жокшылыктан басканы, албетте, айтпайды. Оздерін коршаган назік алеммнен тек жокшылык пен кедейшілікті сурап отыргандарын білмейді. Табигат пен назік алем: калаулары осы болганнан сон тілектерін кабылдап, осы ниеттерін іс-жузіне асырып жатканын сезбейді. Айтатын ангімелерінін озі, сана томен болгандыктан жане рухани білімнін таяздыгы мен жутандыгынан, осы денгейден котерілмейді. Ангімелерінін басты такырыбы – бірін-бірі коре алмау, сыртынан жамандап осектеу. Біреуі байкаусызда сурінсе комектесіп жаны ашып демеудін орнына – оны табалау. Осындай кері кеткен оймен, кара ниетпен калай гана молшылыкка, байлыкка, сынгырлаган денсаулык пен шексіз бакытка жетуге болады?! Бурынгылар «Рахым Алладан, пейіл адамнан» деп тегін айтпаса керек.

Кайгы келсе карсы тур, кулай берме,

Кызык келсе, кызыкпа, онгакка ерме.

Журегіне сунгі де, тубін козде,

Сонан тапкан – шын асыл, тастай корме.

Абай

*Озінізді коршаган назік алем тілегінізді кабыл етіп, коздеген максатыныз орындалмай коймайды, себебі озініздін ойыныздан шашырап шыккан куат назік алеммен акпарат алмасады. Не ойласаныз сол болады деген ереженін іс жузіне асканын козінізбен коріп, конілінізге уялатасыз. Осылайша назік алемге акшаны жаксы коретінінізді, акша озініздін турмысынызды тузеуге кажет екенін, оны орнымен пайдаланатынынызды білдіресіз, хабарлайсыз. Озініздін ойлау жуйенізді осылай кура алсаныз, сізге акша тартыла бастайды. Баскаша болуы мумкін емес...

Адам – санасы сенген, коз алдына елестеткен максаттарынын баріне де ерінбей енбектеніп, кумырска сиякты алган бетінен кайсарлыкпен кайтпаса жетпей коймайды. Оз жумысынызды жан-танінізбен беріліп істеніз. Бугінгі істейтін істі, еріншектеніп еш уакытта ертенге калдырманыз!

"Сен озіне-озін «жеке шаруа кожалыгысын»!

ОЗІН осынын арі бастыгы, арі есепшісі, арі мугалімі, арі делдалы бола біл!".

– Осы айткан ойларын окырмандарымызга тусінікті болу ушін кыскаша корыта кетсеніз?

– Тасыр адам рухани бiлiмдi дурыс кабылдай алмай, тез умытады. Ол есi жогары жетiлмегендiктен, рухани бiлiмдi есiнде узак сактап тура алмай, умытып кетедi. Сондыктан оган алган бiлiмдi талаппен унемi кайталау аркылы жадына терендетiп сiнiру керек. Сонда конiлiнiн козi ашылып, сергидi. "Пысыктау – бiлiм анасы" деген соз тегiн айтылмаган. Кайталау кандай да болмасын бiлiм алудын негiзгi адiсiнiн бiрi. Егер алган білімді бiр таулiктiн iшiнде кайталамаса онын сексен пайызы умытылады екен. Сондыктан есте узак калдыру ушiн таулiктiн iшiнде бiр кайталап, сонан кейiн уш рет жетi кун откен сайын тагы да еске тусiру керек. Бастаган ісінді тастама. Натижесіне сен.