Пән мазмұны

Апта

Тақырыбы

Мазмұны

сағ.

көлемі

Модуль 1 Атмосфера. Күн радиациясы және ауамен топырақтың температуралық режимі

1.

Кіріспе. Агрометеорология пәні және міндеттері.

Агрометеорологияның зерттеу объекттері. Агрометеорологияның маңызды міндеттері және мақсаттары. Агрометеорологиялық зерттеулер әдістері. Егіншілік және өсімдік шаруашылығы биологиялық заңдарының агрометеорологияда қолданылуы.

Агрометеорология дамуының негізгі этаптары.

1

2.

Жер атмосферасы ауылшаруашылығы өндірісінің ортасы ретінде.

Күн сәуле энергиясы.

Топырақтық ауа және атмосфераның жермаңындағы қабатының құрамы. Атмосфералық ауаның ластануы және онымен күресу жолдары. Атмосфералық қысым. Биіктікпен қысым өзгеруі. Атмосфера құрылымы. Атмосфераның зерттеулер әдістері.

Табиғи процесстердің энергия көзі – күн.

Күн сәулесі энергия ағымдары. Жер беткейінің радиациялық тепе-теңдігі. Күн сәулесі және өсімдіктер.

1

3.

Топырақтың температуралық режимі.

Жер беткейінің жылулық теңдестігі. Топырақ бетінің тәуліктік және жылдық температура барысы. Топырақтың жылуфизикалық сипаттамасы. Топырақта жылудың таралу заңдылықтары. Топырақ температурасына рельефтің, өсімдік және қар жамылғысының әсері.

Топырақтың тоңдануы (қатуы). Мәңгі тоң. Топырақтың температура және тоңдануының тереңдігін өлшеу. Өсімдіктер үшін топырақтың температура маңызы. Топырақты температуралық режиміне әдістердің әсер етуі.

1

4.

Ауаның температуралық режимі

Ауаның жылыту және суыту процесстері. Ауа температурасының тәуліктік және жылдық барысы. Биіктікпен ауа температурасының өзгеруі. Ауа температурасын өлшеу. Берілген жергіліктегі температуралық режимінің көрсеткіштері және өсімдіктердің жылуда қажетілігі. Ауылшаруашылығы өндірісі үшін ауа температурасының маңызы.

1

Модуль 2 Жауын-шашын, топырақ ылғалдығы және жел

5.

Атмосферадағы ылғалды бу.

Судың булануы және ылғалды будың конденсациясы (будың суға айналуы).

Ауа ылғалдылығы. Атмосферадағы ылғалды бу құрамының сипаттамасы. Биіктікпен атмосферадағы ауа ылғалдылығының сипаттамаларының өзгеруі.

Булану және буланғыштық. Су, топырақ және өсімдік беткейлерінен булануы. Ауылшаруашылығы егістіктерінен буланудың реттеу әдістері. Ылғалды будың конденсациясы және сублимациясы.

1

6.

Жауын-шашын

Жауын-шашын түрлері және типтері. Жауын-шашындардың тәуліктік және жылдық барысы. Жер беткейінде жауын-шашынның таратылуы.

Жауын-шашын өлшеу әдістері. Ауыл шаруашылығында жауын-шашын маңызы.

Бұлттарға белсенді әсері. Қар жамылғысы.

1

7.

Топырақтық ылғал

Топырақ ылғалының негізгі қасиеттері және оның ауысу механизмдері. Топырақтың агрогидрологиялық қасиеттері. Топырақ ылғалдылығын анықтау әдістері.

Өнімді ылғал. Ауылшаруашылығы дақылдарының жағдайына өнімді ылғал әсері.

Қазақстанның әртүрлі топырақ-климаттық аймақтарында өнімді ылғал қорының жылдық барысы. Егістіктің ылғал теңдестігі.

Топырақтың су режимін реттеу.

1

8.

Ауаның жермаңы қабатындағы жел.

Жел пайда болуының себептері. Жел сипаттамалары. Жел жылдамдығының тәуліктік және жылдық барысы. Жел сипатын өлшеу үшін арналған құрал-аспаптар. Атмосфераның жалпы циркуляциясының желдері. Жергілікті желдер. Ауылшаруашылығында желдің маңызы.

1

Модуль 3 Климат және ауылшаруашылығы өндірісінде оның маңызы

9.

Ауа райы және климат.

Ауа-райы. Ауа-райының мезгілімен және мезгілсіз өзгеруі. Ауа массалары. Атмосфералық фронт. Циклон және антициклондағы ауа-райы. Ауа-райы болжамы.

Ауа-райының жергілікті белгілері.

Климат және климаттықұрайтын факторлар туралы түсінік. Қазақстан климаттарының классификациясы. Климаттың өзгеруі.

1

10.

Климаттың ауылшаруашылық бағалуы.

Қазақстанның агроклиматтық аудандастырылуы.

Климаттың ауылшаруашылық бағалуының әдістері. Вегетациялық кезеңнің термиялық және жарықтық ресурстарын бағалау.

Вегетациялық кезеңнің ылғалдану жағдайларын бағалау. Ауылшаруашылық дақылдардың қыстап шығуы жағдайларын бағалау. Микроклимат.

Жалпы агроклиматтық аудандастырылуы.

Жеке агроклиматтық аудандастырылуы. Агроклиматтық аналогы.

1

11.

Ауылшаруашылығы үшін қолайсыз метеорологиялық құбылыстар.

Жылу кезеңнің қауіпті құбылыстары. Қуаңшылық және аңызақ жел. Топырақтардың жел эрозиясы. Бұршақжауын және оның пайда болу себептері. Күшті нөсер жаңбырлар. Қатқақ суық. Салқын кезеңнің қауіпті құбылыстары.

Өсімдіктердің қысқытөзімділігі (қысқаберік).

Қауіпті құбылыстар және олармен күресу.

1

Модуль 4 Агрометеорологиялық бақылаулар және болжаулар

12.

Ауылшаруашылық өндірісін агрометеорологиялық қамтамасыз етілуі.

Ауылшаруашылығының агрометеорологиялық қамтамасыз етілуінің құрылымды ұйымдастыруы және негізгі міндеттері. Гидрометеорологиялық станса (бекет) және посттарда (күзет) жүргізілетін негізгі байқаулар. Агрометеорологиялық ақпарат формалары және негізгі түрлері.

1

13.

Агрометеорологиялық бақылаулар.

Агрометеорологиялық мәліметтерді өндірісте және алқаптық тәжірибелерде қолдану. Ауылшаруашылығында агрометеорологиялық қамтамасыз ету тиімділігі.

1

14.

Агрометеорологиялық болжаулар.

Агрометеорологиялық жағдайларды болжамдау. Фенологиялық болжамдар.

Көктемде қыстауыш дақылдар жағдайын болжамдар. Негізгі ауылшаруашылық дақылдар, шөптер, жайылымдық дақылдар өнімділігін және өнім сапасы болжамдары.

Дәнді дақылдар үшін суармалы мөлшерінің болжамдары.

1

15.

Ауылшаруашылық дақылдарының өнімділігін есептеу және болжау.

Вегетациялық кезеңнің алдында топырақтың ылғалдылығын болжау.

Агрометеорологиялық және ауылшаруашылық дақылдарының даму кезеңдерін болжаулар. Жаздық бидайдың қамырланып пісу кезеңін алдын ала болжау.

1

Барлығы

15