Вариант 2

1. Бизнесті басқару.

Басқарудың негізгі функцияларының сипаттамалары

Жоспарлау функциясы, ұйымның мақсаты қандай болу керек және алға қойған мақсатқа қол жеткізу үшін ұйым мүшелері не істеу керек, соны анықтайды.

Жоспарлау процесі ұйымның деңгейлеріне сәйкес жүргізіледі. Стратегиялық жоспарлау (жоғары деңгей) – бұл ұйымның негізін құрайтындарға ұзақ мерзімдік перспективада қарау. Бұл деңгейдегі жоспарлаудың басты міндеті ұйым нарықтық ортада өзін қалай ұстау керек, соны анықтау.

Басқарудың орта деңгейінде тактикалық жоспарлаумен айналысады, яғни аралық мақсаттар және стратегиялық мақсаттарға және міндеттерге жету жолдары анықталады.

Жоспарлау ұйымның төменгі деңгейінде де жүргізіледі. Ол оперативті жоспарлау деп аталады. Оперативті жоспарларда қызмет стандарттары, жұмысты сипаттау және т.б. ұжымның әрбір мүшесі өз күштерін ұйымның жалпы және басты мақсаттарына қол жеткізу үшін жұмылдыруға бағыттайтын жүйеге біріктіріледі.

Жоспарлаудың барлық үш типі жалпы жүйені құрайды, ол ұйымның жұмыс істеуінің басты немесе бизнес-жоспары деп аталады.

2.Басқару өкілеттілігі және оның түрлері.

Ұйымды басқарудың әрбір элементі – бөлім немесе жеке қызмет – белгілі бір басқару өкілеттігінің тасымалдаушысы болып табылады. Өкілеттік жетекшіге немесе жұмысқа толығымен немесе оның бір бөлігіне жауап беретін бөлімнің немесе ұйымның қызметкерлеріне жүктеледі.

Ұйымда басқару өкілеттігінің бірнеше түрлері бар: нұсқаушы, ұсынушы, координациялық, бақылау-есеп беру, келісімдік.

Нұсқаушы өкілеттігі – оны иеленушілердің орындауға міндетті шешімдерді қабылдауға құқы бар. Бұл өкілеттіктер сызықтық немесе функционалды болуы мүмкін.

Сызықтық өкілеттік шеңберіне бөлім қызметін оперативті бақсару мәселелері, қызметкерлерді жұмысқа қабылдау және босату, ынталандыру және жазалау және т.б. кіреді.

Функционалдық өкілеттік жанама байланыстар жағдайында жүзеге асырылады. Ол сәйкес жетекшілердің басқа сызықтық жетекшілерге тікелей бағынышты жұмысшылардың қызметін реттейтін орындалуға міндетті басқару шешімдерін қабылдауға әкеледі.

Келісімдік өкілеттілік кезінде оның иесі міндетті түрде өзінің компетенциясы шегінде сызықтық немесе функционалдық қабылданатын шешімге қатысты өзінің пікірін айта алады.

Басқару өкілеттілігін жауапкершіліктен бөліп қарауға болмайды, яғни қабылданған шешімге, жүргізілген белсенді іс-әрекеттерге және оның салдарына есеп беру қажет.

3.Мақсат жүйесін жіктеу.

Мақсат жуйесі маңыздылық дәрежесіне байланысты мақсаттар, жүзеге асыруға қажетті уақыт кезеңіне байланысты, мазмұны бойынша, берілу формасы бойынша, деңгейі бойынша мақсаттар болып жіктеледі.

Маңыздылық дәрежесіне байланысты мақсаттар: стартегиялық және тактыкалық болып бөлінеді. Жүзеге асыруға қажетті уақыт кезеңіне байланысты: ұзақ мерзімді(5жыл), орта мерзімді (1жылдан 5 жылға дейін), қысқа мерзімді(1жылға дейін). Мазмұны бойынша: технологиялық, экономикалық, өндірістік, әкімшілік, маркетингтік, ғылыми-техникалық, әлеуметтік. Берілу формасы бойынша: сандық көрсеткіште, сапалылығы. Деңгейі бойынша: жалпы, арнайы.

4. Бақылау түрлері

Алдын ала бақылау.

Күнделікті бақылау

Қорытынды бақылау

5. Рационалды шешімді қабылдау этаптары.

Рационалды шешімнің негізіне ұйым жұмыс істеп отырған жағдайға объективті талдау алынады. Мұндай шешім бірнеше этапта қабылданады.

Бірінші этапында ситуацияға талдау жасау негізінде мәселе аймағы анықталады, жеке белгілерді зерттеу көмегімен ұйым алдында тұрған мәселе анықталып, тұжырымдалады.

Екінші этапы – мәселені талдау. Талдау көп уақытты, күшті және қаржыны талап ете-тіндіктен, оны дұрыс ұйымдастыру керек. Шығын көп жұмсалатын, бірақ қажетті нәтижеге әкелмейтін талдауды уақытында тоқтата білу керек. Сонымен бірге мәселені аяғына дейін анықтап алған дұрыс.

Үшінші этапы – нақты міндеттерді қою және оны шешудің жалпы жағдайларын тұжы-рымдау, бұл практикалық іс-әрекеттің тиімді әрі рационалды тәсілін таңдауға мүмкіндік береді.

Төртінші этапы – пайда болған мәселе шешімінің мақсаттылығын және мүмкіндігін анықтау.

Бесінші этапы – соңғы вариантты таңдаудың критериін анықтау. Практика жүзінде ол екі сатыдан тұрады. Алдымен, қажетті критерилердің көмегімен шешімнің тиімді варианттарын тиімсізінен бөледі. Әдетте мұндай критерилердің негізіне құқықтық талаптар, қолданудың техникалық шарттары, заңдылық талаптары алынады. Сонан кейін тілек етілмеген критерилердің негізінде қолда бар варианттардың ішінен таңдаулысын алады. Тілек етілген критерилер басқа талаптарды көрсетеді, олардың ішінде эргономикалық (жұмысшы үшін ыңғайлы және жақсы жағдайды жасау), әлеуметтік (қызметкердің қорғалуы, қолдау көруі, қауіпсіз сезінуі) талаптар

Вариант 3

1. Табысқа әсерін тигізетін факторлардың жіктелуі.

2. Ұйымдастыру құрылымының мазмұны және қолданылуы.

6-шы билет

3. Мақсаттарды жаңарту механизмінің мәні.

4. Мотивация басқару функциясы ретінде.

Мотивация функциясы. Адамдардың іс-әрекетінің әрқашан мотивациясы (дәлелі) бар. Ол бар күшін сала үлкен энтузиазммен еңбек етуі мүмкін немесе жұмыстан қашуы мүмкін.

Мотивация – бұл ұйым мақсаты мен жеке мақсаттарына қол жеткізуі үшін өзін және басқаларды қызмет етуге ұйытқы болу процесі.

Менеджер қызметкерлерді жұмысқа қалай бағыттау керек деген мәселемен күнделікті кездеседі.

Жақсы орындалған жұмысқа көңілі толып қанағаттану және өз еңбегінің жемісіне масаттану жұмысшыларға мақсат сезімін қалыптандырады.

Өз ісінде өзін толық көрсетуге адамның ұмтылуы сөзсіз. Еңбекті ұйымдастыру мен басқару қызметкерлерге осындай мүмкіндікті беретін болса, олардың еңбегінің тиімділігіь және еңбек мотиві де жоғары болады. Қызметкерлерді ынталандыру – бұл оларға еңбек процесінде өздерін толық көрсетуге мүмкіндік береді.