V Үйге тапсырма беру:
Абай Құнанбаев. «Ғылым таппай мақтанба» өлеңін жаттау.
ІV Бағалау:
Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау.
Сыныбы:5
Сабақтың тақырыбы: М. Жұмабаев «Қысқы жолда»
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: М.Жұмабаевтың жыр әлемімен танысу, поэзияның тереңіне бойлау, өлеңнің, сөздің астарына, қыр – сырына мән беруге, идеясын түсініп, бағалай білуге баулу.
2. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке баулу, елжандылыққа тәрбиелеу.
3. Дамытушылық: оқулық және қосымша материалдар деректерін тиімді пайдалануға, ойын еркін айтуға, өз пікірін қорғап, айқын да айшықты тілмен сөһйлеуге дағдыландыру.
Сабақтың типі: жаңа сабақ.
Сабақтың түрі:дәстүрлі сабақ.
Сабақтың әдіс-тәсілі: мәнерлеп оқу, әңгімелеу,талдау.
Сабақтың көрнекілігі: портрет, тірек сызба суреттер.
Пәнаралық байланыс: тіл, тарих,география.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
1.Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
1. «Шілде» өлеңін мәнерлеп оқу.
2. Өлеңде қандай тәсіл кездеседі? Кейіптеу түр түсініктерін сұрау.
3. «Туған жер» тақырыбында шағын мәтін құрау.
Ойын.
1. С.Торайғыровтың өмірі туралы не білесің?
2. «Шілде» өлеңі жылдың қай мезгіліне арналған?
3. «Шілде» сөзінің мағынасын аш.
4. Табиғат құбылысына байланысты қандай өлеңдерді білесің?
5. С.Торайғыров нешінші ғасырда өмір сүрген ақын? (ХХ ғ. бас.)
ІІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру:
ХХ ғасыр басындағы әдебиет өкілдері
С.Торайғыров І.Жансүгіров М.Жұмабаев Б.Майлин С.Дөнентаев С.Сейфуллин ІҮ. Сабаққа мақсат қою. ХХ ғасыр басындағы әдебиет өкілдерінің бірі – М.Жұмабаевтың өмірі мен «Қысқы жолда» өлеңін оқып, талдау.
Өмірбаяны
Атасы – Жұмабай қажы. Әкесі Бекен саудамен айналысқан дәулетті адам болған. Анасының есімі – Гүлсім. Мағжан ауыл молдасынан сауатын ашып, 1905 – 1910 жылдары Қызылжардағы (Петропавл) №1 мешіт жанында белгілі татар зиялысы, мұсылман халықтарының азаттығы жолында күрескен М.Бегишевтің ұйымдастыруымен ашылған медреседе оқыды. Медреседе Бегишевтен Шығыс халықтарының тарихынан дәріс алды, қазақ, татар әдебиеттерін, Фирдоуси, Сағди, Хафиз, Омар Һайям, Низами, Науаи секілді шығыс ақындарының дастандарын оқып үйренді.
“Бірлік” ұйымы жұмысына белсене араласып, “Балапан” қолжазба журналын шығаруға қатысады. Ә.Бөкейхан, А.Байтұрсынұлы, М.Дулатұлы секілді алаш қайраткерлерімен байланыс орнатып, “Қазақ” газетіне өз өлеңдерін жариялайды.
1917 жылы Ақпан төңкерісінен кейін қалыптасқан саяси жағдайға сай қоғамдық өмірге белсене араласып, Ақмола облыстық қазақ съезін өткізуді ұйымдастырушылардың қатарында болды. Осы жылы сәуірде Ақмола облысы қазақ комитеті құрамына сайланды. “Алаш” партиясының Ақмола облысының комитетінің мүшесі болды. “Үш жүз” партиясы өкілдерінің жалған айыптауымен бір айға жуық абақтыға отырып шықты. Екінші жалпықазақ съезіне делегат ретінде қатысып, онда оқу мәселесі бойынша құрылған комиссияға төрағалық етті.
«Топтастыру» стратегиясы
Педагог
қоғам қайраткері
а қын Мағжан журналист
публицист
ағартушы аудармашы
Қысқы жолда.
Қараңғы түн , сар дала,
Көрінбейді айнала.
Боран соғып тұр борап,
Жолды басқан құр сорап.
Астымдағы жануар
Құлағын қайшыландыры,
Зорға борт борт желеді,
Ызғарлы жел долданып,
Екі иінінен дем алып,
Ішін тартып осқырып,
Кейде қатты ысқырып,
Аңдай ұлып бір мезгіл,
Екі санын шапақтап,
Біресе сақ сақ күледі...
Боранын тәңір ашпады,
Жол білінбей бастады,
Көрінген бір жарық жоқ,
Босаңсиды Қаракөк...
Сар далада адасып,
Суық кебін жамылып.
Қаларын кім біледі?
Балы жасынан зерек болып өскен, Мағжан «Табиғаттың өз тілі бар» дегенге сенетін. Соны білуді, үйренуді армандады. Мөлдіріне ұзақ қарап, көл жағасындағы ақ маржан тастарды уыстап алып, иіскеп, көзін жұмып, рақаттанып тұрғаны да шындық.
(апасы Күләндәм, қызы Күлзипаның естеліктерінен)
«Табиғатты Мағжаннан көп, онан артық суреттеген қазақ ақыны кемде-кем шығар»
Ж.Аймауытов
Ақынның табиғат лирикасына арналған бірнеше өлеңдері бар:
Ж азғытұрым Жазғытұры Жазғы таң
Күз Табиғат лирикасы Жаз келеді
Күзді күні Қысқы жолда Жазғы жолда
а) Эпитет «Құлағын қайшыландырып»
ә) Кейіптеу«Екі иінінен дем алып», «Сақ – сақ күледі, долданып», «кебін жамылып», «екі санын шапақтап».
б) Теңеу «Аңдай ұлып»
Сөздік жұмыс:
1) Сорап – ескі жолдың сүрлеуі, сілемі
2) Құлағын қайшыландырып – ерсілі-қарсылы қозғалу
3) Борт-борт желеді – аттың жайсыз желуі
4) Құр – бекер, бос, жай, әншейін
5) Аңдай – аң сияқты, аңға ұқсап
6) Қаракөк – аттың аты
Өлеңнің тақырыбы мен идеясын ашу
Тақырып – ақынның айтар ойының қазығы
Идея – ақынның айтар ойы мен мақсаты
Өлеңнің тақырыбы – қыс мезгілінің ерекшелігі, долы боранның адамға, жан-жануарға әсері.
Өлеңнің идеясы – қыс сипатын күшейтіп, суреттеп, адамдарды табиғаттың долы күшіне қарсы тұра білуге шақыру.
Сергіту сәті
Жұмбақтар шешу
1. Қолы жоқ, сурет салады
Тісі жоқ, тістеп алады (Аяз)
2. Қанаты жоқ, ұшады,
Аяғы жоқ, жетеді
Аузы жоқ, ұлиды. (Боран)
Венн диаграммасы арқылы қыс пен жаз мезгілдерін салыстыру.
Жаз
1.Жылы
2.Жаңбыр
3.Жел
Қыс
Суық
Қар
Боран
ІV.Сабақты қорыту:
Бағалау