2.8 Автомобильдің отындық сипаттамасы

Жолдық отын шығыны (л/100км) мына формула бойынша анықталады

Q_s= , (2.44)

мұнда g_eN – қозғалтқыштың ең үлкен қуат кезіндегі сыбағалы отын шығыны; К_И –қозғалтқыштың қуатын пайдалану коэффициенті; K_Е – қозғалтқыштың айналу жиілігін пайдалану дәрежесіне тәуелді коэффицинет; - отынның тығыздығы. Бензин үшін = 730 кг/м³, дизельдің жанар майы үшін = 860 кг/м³.

Қозғалтқыштың ең үлкен қуат кезіндегі сыбағалы отын шығынын шамалап былай алуға болады

g_eN = (1,15... 1,05) g_e. (2.45)

Қозғалтқыштың қуатын және айналу жиілігін пайдалану коэффициентерін былай анықтауға болады:

- дизельдер үшін

К_И = 1,2 + 0,14И- 1,8И² + 1,46И³; (2.46)

- карбюраторлық қозғалтқыштар үшін

К_И = 3,27-8,22И + 9,13И²-3,18И³; (2.47)

- барлық қозғалтқыштар үшін

К_Е= 1,25 -0,99Е + 0,98Е²-0,24Е³. (2.48)

Қозғалтқыштың қуатын пайдалану дәрежесі былай табылады

И= , (2.49)

мұнда N_дв – қосымша механизмдердің жетегіне жұмсалатын қуат; N_TP- трансмиссиядағы қуат жойылымдары.

Қозғалтқыштың айналу жиілігін пайдалану дәрежесі былай табылады

Е = n_e/n_N. (2.50)

Автокөліктік құралдардың барлық категориясы үшін бақылау отын шығыны берілген қозғалыс жылдамдықтарында горизонталь жолдағы жоғары берілістегі қозғалыста анықталады. G_а<35 кН болатын автомобильдер үшін бақылау отын шығыны v=90 км/сағ (егер v_max<90 км/сағ, онда v=0,9 v_max ) және v=120 км/сағ (егер v_max>120 км/сағ) жылдамдықтарында анықталады. G>35 кН болатын автокөліктер үшін (бұған магистральдік автопоездар, қалалық, қалааралық және туристік автобустар кірмейді) бақылау отын шығыны v=60 және 80 км/сағ, ал егер v_max<80 км/сағ болса, онда 40 және 60 км/сағ жылдамдықтарда анықталады. Қалалық автобустар үшін бақылау отын шығыны v=40 және 60 км/сағ (егер v_max<80 км/сағ болса, онда 40 және 60 км/сағ) жылдамдықтарда анықталады. Әдетте, бақылау отын шығынының шамасы және ол анықталатын жылдамдық автомобильдің техникалық сипаттамасында беріледі.

3 Автомобиль тарту есебін жүргізу үлгісі

ТАПСЫРМА: Жүк көтергіштігі 50 кН жүктік автомобильдің тарту есебін жүргізу керек. Орташа сапалы асфальтбетон төсемді шосседегі қозғалыста автомобильдің ең үлкен жылдамдығы 90 км/сағ.

Тарту есебін орындағанда мыналар анықталуы тиіс:

1 Қозғалтқыштың сыртқы жылдамдық сипаттамасы;

2 Негізгі берілістің беріліс саны;

3 Қозғалтқыштың берілістер қорабының беріліс сандары;

4 Автомобильдің қуат теңестірілімі;

5 Әртүрлі берілістердегі автомобильдің динамикалық факторы;

6 Әртүрлі берілістердегі автомобильдің үдеулері;

7 Автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы;

8 Автомобильдің отындық сипаттамасы.