3.8 Автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
Асфальбетон немесе цементбетон жолдағы автомобиль қозғалысы қарастырылатындықтан және де жол кедергісінің коэффициенті екінші берілістің динамикалық факторынан әжептәуір кіші болуына байланысты автомобильдің орнынан қозғалуын және шапшаңдата қозғалуын екінші берілісте жүргізген қолайлы болады, өйткені автомобильдің екінші берілістегі үдеулері бірінші берілістегі үдеулерге қарағанда үлкен (4-сурет). Сонымен қатар 4-суретте А,В және С нүктелері көрсетілген. Бұл нүктелерде берілістерді алмастырған қолайлы болады, өйткені осы нүктелерде шапшаңдата қозғалу ең үлкен қарқындықпен өтуі қамтамасыз етіледі.
Белгілі берілісте vmin жылдамдығынан v жылдамдығына дейін автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты келесі байланыстан анықталады
(3.31)
Бұл байланысты интегралдау сандық әдіспен жүргізіледі.
Автомобиль жылдамдығы шамасына өскенде, оның қозғалыс уақыты бір қалыпты үдемелі қозғалыстың заңдылығымен анықталады, яғни
(3.32)
«к» берілісінде жылдамдығынан жылдамдығына дейін автомобильдің жинақталған шапшаңдата қозғалу уақыты жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыттарының қосындысымен анықталады.
Берілістер алмастыру уақыты кезінде жылдамдық жойылымы
(3.33)
мұнда tп-берілістер
алмастыру уақыты.
Оны 1с деп қабылдаймыз;
берілістер алмастыру кезінде айналмалы массаларды ескеретін коэффициент. деп қабылдаймыз. ψ-жол кедергісінің коэффициенті.
Алдында бірінші, екінші, үшінші және төртінші берілістер үшін , ал бесінші беріліс үшін деп қабылданды.
жылдамдықтар аралығында автомобильдің шапшаңдата қозғалу жолы былай табылады
(3.34)
жылдамдығынан жылдамдығына дейін автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты
(3.35)
мұнда n-жылдамдықтар аралықтарының саны.
«к» берілісінен «к+1» берілісіне өткенде tп алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы былай анықталады
(3.36)
Екінші берілісте 4,89 км/сағ жылдамдықтан 7,3 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (15-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін (жылдамдықтар аралықтары 14-кестеде көрсетілген жылдамдық мәндері бойынша құрастырылады) ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (18-кесте).
18-кесте - Екінші берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
4,89-дан 7,3-ке дейін |
7,3-тен 9,74-ке дейін |
9,74-тан 12,17-ге дейін |
12,17-ден 14,6-ға дейін |
14,6-дан 17,04-ке дейін |
17,04-тен 19,48-ге дейін |
|
0,82 |
0,77 |
0,75 |
0,76 |
0,81 |
0,85 |
|
1,39 |
1,82 |
2,28 |
2,83 |
3,56 |
4,3 |
Екінші берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Екінші берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Екінші берілістен үшінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылуы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Екінші берілістен үшінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
А нүктесінің координаталары: vА=19,48 км/сағ, jА=0,755м/с.
Үшінші берілісте 19,48 км/сағ жылдамдықтан 20,3 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (15-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (19-кесте).
19-кесте - Үшінші берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
19,48-ден 20,3-ке дейін |
20,3-тен 24,36- ғадейін |
24,36-дан 28,42-ге дейін |
28,42-ден 32,48-ге дейін |
|
0,3 |
1,51 |
1,6 |
1,72 |
|
0,91 |
9,37 |
11,73 |
14,55 |
Үшінші берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Үшінші берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Үшінші берілістен төртінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылымы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Үшінші берілістен төртінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
В нүктесінің координаталары: vВ=32,48 км/сағ, jВ=0,475м/с.
Төртінші берілісте 32,48 км/сағ жылдамдықтан 33,88 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (16-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (20-кесте).
20-кесте - Төртінші берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
32,48-ден 33,88-ге дейін |
33,88-ден 40,65-ке дейін |
40,65-тен 47,43-ке дейін |
47,43-тен 54,2-ге дейін |
|
0,81 |
4 |
4,33 |
4,82 |
|
7,47 |
41,4 |
52,97 |
68,04 |
Төртінші берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Төртінші берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
Төртінші берілістен бесінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде жылдамдық жойылымы
Берілістер алмастыру уақыты tп=1с.
Төртінші берілістен бесінші беріліске өткенде берілістер алмастыру уақыты ішінде автомобильдің жүрген жолы
С нүктесінің координаталары: vс=54,2 км/сағ, jс=0,205м/с.
Бесінші берілісте 54,2 км/сағ жылдамдықтан 56,23 км/сағ жылдамдыққа дейін автомобиль шапшаңдата қозғалуы үшін шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы (17-кесте):
Жылдамдықтардың қалған аралықтары үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (21-кесте).
21-кесте - Бесінші берілісте жылдамдықтар аралықтарындағы шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы
vi-1 жылдамдығынан vi жылдамдығына дейінгі аралық, км/сағ |
54,2-ден 56,23-ке дейін |
56,23-тен 67,48-ге дейін |
67,48-ден 78,73-ке дейін |
78,73-тен 90-ға дейін |
|
2,72 |
17,86 |
29,76 |
89,4 |
|
41,72 |
306,87 |
604,3 |
2095,1 |
Бесінші берілістегі шапшаңдата қозғалу уақыты
Бесінші берілістегі шапшаңдата қозғалу жолы
18, 19, 20 және 21 –кестелерінің нәтижелері бойынша автомобиль жылдамдығының оның шапшаңдата қозғалу уақытымен және жолымен байланыстарының графиктерін құрастырамыз (5 –сурет). Жүктік автомобильдің шапшаңдата қозғалу уақыты мен жолы 60 км/сағ жылдамдықта бағаланады.