3.5 Автомобильдің қуат теңестірілімі

Автомобильдің қуат теңестрімінің теңдеуін келесі түрде көрсетуге болады

(3.19)

мұнда N_к-жетекші доңғалақтарға келтірілген қуат; N_ψ-жол кедергілерін өтуге жұмсалатын қуат; N_в- ауа кедергісін жеңуге жұмсалатын қуат; N_aj- автомобильдің шапшаңдата қозғалуы үшін жұмсалатын қуат.

Автомобильдің жетекші доңғалақтарына келтірілген қуат мына формула арқылы есептелінуі мүмкін

(3.20)

мұнда ΔN_ТР-трансмиссиядағы қуат жойылымы; Р_к-жетекші доңғалақтардағы айналма күш.

Жол кедергілерін өтуге жұмсалатын қуат мына формула арқылы анықталады

(3.21)

мұнда Р_ψ-жолдың кедергі күші.

Ауа кедергісін жеңуге жұмсалатын қуат мына формула арқылы табылады

(3.22)

мұнда Р_в-ауа кедергісінің күші.

Автомобильдің шапшаңдата қозғалуы үшін жұмсалатын қуат мына формула арқылы анықталады

(3.23)

мұнда m_а-автомобильдің толық массасы; Р_aj-автомобильдің инерция күші; автомобильдің үдеуі.

(3.19) теңдеуін графикалық әдіспен шешкен ыңғайлырақ болады, яғни теңдеудің сол және оң жақтарындағы шамаларды берілістер қорабының әр берілісі үшін байланыстары үшін, ал жол кедергісі болғанда берілістер қорабының тікелей берілісінде автомобильдің қозғалысы үшін байланысы түрінде көрсетеміз.

Алдын-ала 4-кестеде көрсетілген қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиіліктеріне сәйкес келетін автомобильдің әртүрлі берілістердегі жылдамдықтарын анықтаймыз.

Белгілі қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігінде (айн/мин), домалау радиусында (м) және негізгі беріліс пен берілістер қорабының беріліс сандарында автомобиль жылдамдығы (км/сағ) мына формула көмегімен табылады

(3.24)

мұнда U_к-берілістер қорабының сәйкес сатысының беріліс саны.

n_е=800 айн/мин және U₁=7,7 болғанда табатынымыз

км/сағ.

n_е және U_к қалған мәндері үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (4 –кесте).

4 –кесте - Әртүрлі n_е және U_к болғанда автомобиль жылдамдығының мәндері

nе, айн/мин	800	1200	1600	2000	2400	2800	3200
v1, км/сағ	2,92	4,38	5,84	7,3	8,76	10,2	11,69
v2, км/сағ	4,89	7,3	9,74	12,17	14,6	17,04	19,48
v3, км/сағ	8,12	12,18	16,24	20,3	24,36	28,42	32,48
v4, км/сағ	13,5	20,33	27,1	33,88	40,65	47,43	54,2
v5, км/сағ	22,49	33,74	44,99	56,23	67,48	78,73	90

(3.20), (3.21), (3.22) формулалары бойынша сәйкес қуаттарды анықтаймыз, сонда автомобиль жылдамдығы км/сағ берілгенін ескереміз, сонымен (3.21) және (3.22)формулалары мына түрге келеді

Және де асфальтбетон немесе цементбетон төсемді орташа сапалы жол үшін . Сонымен қатар автомобиль тікелей берілісте 3% кем емес қырдан өтуі тиіс, яғни , сондықтан жол кедергісінің коэффициенті

км/сағ (тікелей беріліс үшін) және болғанда табатынымыз

Жылдамдықтың қалған мәндері үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (5-кесте).

5-кесте - Әртүрлі жылдамдықтарда ізделінетін параметрлердің мәндері

V, км/сағ	22,49	33,74	44,99	56,23	67,48	78,73	90
Nψ, кВт	26,78	40,17	53,57	66,95	80,34	93,44	107,16
Nв, кВт	0,68	2,3	5,5	10,67	18,44	29,3	43,75
(Nψ+ Nв),кВт	27,46	42,47	59,07	77,62	98,78	123,04	150,91

Жетекші доңғалақтарға келтірілген қуат N_к берілістер қорабының сатысының номеріне байланысты емес, сондықтан берілістер қорабының әртүрлі сатылары үшін ол қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігіне байланысты анықталады.

n_е барлық өзгеру диапазоны үшін N_е шамалары 3-кестеде келтірілген және (3.20) формуласын ескере отырып, сәйкес N_к шамаларын табамыз (6-кесте).

6-кесте - Әртүрлі n_е мәндерінде N_к және N_е қуаттарының мәндері

nе, айн/мин	800	1200	1600	2000	2400	2800	3200
Nе, кВт	27,6	45,13	62,96	79,46	92,97	101,87	104,5
, Вт	23,46	38,36	53,52	67,54	79,02	86,6	88,83

4,5,6-кестелерінің нәтижелері бойынша автомобильдің қуат теңестірілімінің графигін құрамыз (2-сурет).

Графиктен байқайтынымыз, автомобиль тікелей берілісте 3% қырдан өте алмайды. Дегенмен, ол төртінші берілісте қозғала алады, сонда оның шапшаңдата қозғалуға пайдалануға болатын кейбір қуат қоры қалады. Осы графикте және байланыстарын көрсетейік. (тікелей беріліс үшін) және км/сағ болғанда (3.21) формуласы арқылы табатынымыз

Осы жылдамдық үшін Олай болса,

Жылдамдықтың қалған мәндері үшін ізделінетін параметрлердің мәндерін кестеге жинақтаймыз (7-кесте).

7-кесте - Әртүрлі жылдамдықтарда N_ψv және N_в қуаттарының мәндері

V, км/сағ	22,49	33,74	44,99	56,23	67,48	78,73	90
Nψv, кВт	11,3	16,96	22,62	28,27	33,92	39,58	45,24
Nв, кВт	0,68	2,3	5,5	10,67	18,44	29,3	43,59
(Nψv+ Nв),кВт	11,98	12,26	28,12	38,94	52,36	68,88	88,83