32. Селекторлар.

Модульдер түрінде жасалатын селекторлар деп аталатын құрылғылар бірнеше «көз» ішінен берілген біреуін таңдау функцияларын атқарады.

Селектор бұл мәліметтер үшін бір ғана шығыс желісін мәліметтер үшін 2n кіріс желісінен және n басқару желісінен тұратын комбинациялық сұлба. n кіріс басқару желісінде әрбір 2n кіріс желісінен мүмкін болатынын 2n комбинациялар сигналы сәйкес келеді.

Берілген комбинация үшін кіріс басқару желісіндегі мәні сәйкес келетін берілген кіріс желісі шығыс желісінде өткізіледі.

Дешифратордың И вентилінен (8-ден 1) тек біреуін ғана таңдайды және сол арқылы мәліметтер кіріс желі шығыс желісіне түседі. Селектор сұлбасы көп биттік сөздер үшін де кеңейтуге де болады. Сөздегі разрядтар санына сәйкес И және ИЛИ вентильдік қосу арқылы бір ғана бит емес, бүтін сөзді таңдайды.

Мәліметтер селерторларын фирма-тағайындаушылар мультиплексорлар деп те атайды.

33. Қосқыштар.

Қосындылағыштар – тізбектес тасымалдауы бар қосындылағыш болып табылады. Разрядты процеске негізделген қосындылағыш сұлбасын қарастырайық, яғни екі қосылатын сандарды

және

арқылы белгілейміз.

Екілік санды қосу кезінде сандардың мәні әрбір екілік разрядта екеуі бірге қосылады. Егер нәтижесі бірліктен асатын болса, онда келесі разрядқа тасымалдау туындайды.

Сонда толық қосындылағыш сұлбасын келесідей орындауға болады:

34. Азайтқыштар.

Тізбектеп өткізуі бар азайтқыштар.

Бұл азайтқыштар мынадай принцип бойынша құрылады:

- азайғыш

- азайтқыш.

Азайтқыш А-В операциясын орындайды. Көрші разрядтағы алымдарды (қарыз) кері өткізуі деп санауға болады.

егер қосындылағыш пен азайтқыштың Si қатарын салыстырса, олар тура келеді, ал үшін келесі өрнекті құруға болады.

-ны -ге ауыстырсақ, бұл қосындылағыш теңдігіне сәйкес келетіні айқын көрініп тұр.

35. Қосқыштар-азайтқыштар.

Қосындылағыш және азайтқыш үшін Булев өрнектерінің ұқсастығын пайдалана отырып қосуды және азайтуды орындайтын комбинациялық сұлбаны оңай түрде құруға болады.

Бұл үшін алдын ала басқару кірісін құрастыру жеткілікті. Оның қажетті операцияға тәуелді таңдаулы түрде ai мәнінің инверсиясын жасау керек. К басқару желісінің мәнін қосу үшін логикалық «0»-ге және азайту үшін логикалық «1»-ге тең болсын. Сонда ai таңдаулы инверсиясы үшін «ИЛИ» вентилін қолдануға болады, сонда

,

егер К=1, онда ,

егер К=1, онда -ға сәйкес болады.

- қосындылағыш үшін

- азайтқыш үшін.

36. Шиналар.

Шина дегеніміз- бұл сым-жолдарының жиынтығы,кей кезде цифрлік жүйеде бірнеше компоненттері біріктіруші өткізгіштер. Бұл сым –жолдары 3 типке бөлінеді:адрес,мәліметтер және басқару. Мультиплекстелген шина. Кейбір кезде бір өткізгіш арқылы әр уақытта адрес және мәліметтер беріледі. Бұндай шинаны- мультиплекстелген деп аталады. Шинаға қосылған құрылғылар 2 негізгі типке бөлінеді – басқарушы (master )және бағынушы (slave) .