70.Оба,жалпы сипаттамасы,алдын алу және эпидемияға қарсы шаралар қағидалары.

Оба – ypesis қоздырғышы шақыратын, әртүрлі механизмді жолдармен берілетін, клиникасында айқын интоксикация, теріні, өкпелік, лимфатикалық түйіндердің және басқа мүшелердің серозды қабынуымен, сепсистің дамуымен өтетін, аса қауіпті, жедел, табиғат-сынақты зоонозды инфекция.

Этиологиясы. Қоздырғышы – Yesinia pestis. Yesinia тұқымының, Enperebaceriacefe тұқымдасына жатады, грамтеріс, қозғалмайтын таяқша мөлшері (1,5х0,7 мкм) . Антигендік құрамы: 30 жуық антигені бар.

• термостабильді, термолабильді, соматикалық. Ar (капсулалық антиген фагоцитоздан сақтайды)

• V және W антигендер (Ar)

Қасиеттері:

• токсин бөлу:

а)эндотоксин

б)экзотоксин

- агрессия ферменттерін өндіреді:

- гиалуронидаза

- коогулаза

- фибринолизин т.б.

Эпидемиологиясы: Табиғи ошақты.

Инфекция көздері:

- егеуқұйрық типті кемірушілер (300-ге жуық түрі белгілі)

- сарышұнақ

- суыр

- теңіз шошқасы

- тышқан

- ауру адам

Берілу жолдары:

• трансмиссивті (кенелер арқылы)

• қарым-қатынас (зақымдалған тері және шырышты қабық арқылы)

• алиментарлы (тағам арқылы)

• ауа-тамшы (обаның өкпелік формасымен науқастанған адамнан)

Мерзімділігі: жаз немесе күз-қыс мерзімдерінде инфекцияның негізгі көздеріне байланысты.

Патогенез. Қоздырғыштың ену жолдары:

• зақымдалған тері

• көздің шырышты қабаты

• тыныс алу жолдарының шырышты қабаты

• асқазан-ішек жолдарының қабаты

Патологиялық анатомиясы: лимфатикалық түйіндерде, әр түрлі мүшелерде дистрофия, некроз және геморрагиялық көріністер болады.

Клиникасы: Обаның клиникалық жіктелуі (Г.Г.Руднев 1970)

А. Орналасу формасына байланысты: терілік, бубонды, тері-бубонды

Б.Генерализденген түрі (сыртқы диссемирленген): біріншілік септикалық, екіншілік септикалық

В.Ішкі диссемирленген түрі: біріншілік өкпелік, екіншілік өкпелік, ішектік

Инкубациялық кезең 3 күннен 6 күнге дейін.

Жедел басталады: жалпы интоксикация синдромынан (қалтырау, тез және жылдам температураның көтерілуі 39-40С, қатты бас ауру, бас айналу, ұйқысыздық, әлсіздік, жүрек айну, құсу, миалгия).

Есі бұзылған, тежелу және есеңгіреу мен галлюцинациялары бар психомоторлы қозу пайда болады.

Сыртқы түрінің сипаты: беті гиперемирленіп, ісінген, сосын беті жүдеп, бет әлпеті өткірленеді, көзінің астында қара шеңберлер, цианоз болады. Қайғылы бет-әлпет болады, кейде қорқыныш сезімі, үмітсіз, қозғалмайтын, көрмейтін көзқарасты болады. Тербелмелі жүріс және түсініксіз сөйлеу пайда болады.

Емі: Обамен ауырған науқастарды тек стационарлық жағдайда ғана емдейді.

Этиотропты емнің негізгі антибиотиктер болып саналады:

• стрептомицин

• левомицетин

• тетрациклин

• бактрим

• гентамизин

• мономицин

Обаның барлық түрлерінде ем ұзақтығы 7-10 күн.

Патогенетикалық емі:

• дезинтоксикациялық ем (реополиглюкин, гемодез, альбумин, плазма, стандартты тұз ерітінділері)

• зәр айдағыш-заттар (лазикс, маннитол және басқа)

• глюкокортикоидтер

• аналептиктер (тыныс алу және тамырлық)

• жүрек гликозидтері

• витаминдер

Алдын алу:

• табиғи ошақтарда аурудың пайда болуын алдын алу

• обамен ауыру қауіптілігі жоғары адамдарды вакцинациялау (алдын алу шаралары)

• обаның басқа елдерден енуін алдын алу