18 Билет.

1. Жұлын мидың тамырлық аурулары.Жіктелуі,эпидемиологиясы,клиникасы, диагностикасы,емі. Жіктелуі: Жедел — кенеттен п.б: ишемиялық және геморрагиялық жұлындық инсулть;

• Өткінші преходящие (транзиторные) — жұлын миының қанмен қамтамасыз етілуінің кенеттен бұзылуы,мұнда п.б симптомдар п.б сәттен бастап бир тәулік ішінде жогалады: : синдром «падающей капли», синдром Унтерхарншейдта, миелогенная перемежающаяся хромота, каудогенная перемежающаяся хромота;

• созылмалы — ұзақ уақыт өтеді, баяу күшейе түседі: созылмалы миелоишемия.

Эпидемиология: Өлімнің, мүгедектіктің және еңбекке қабілетсіздіктің көбіне себебі жүйке-жүйесінің аурулары.АҚШ жыл сайын 750000 адам церебральды инсультпен ауырады. Ал Россияда жыл сайын 450000 ауырады, оның ауырады, оның 1/3 соңы өліммен аяқталады.

Созылмалы миелоишемия-жұлын миының созылмалы қан мен қамтамасыз етілуі белгілі бір уақытта –тпелі к-ріністермен басталады.Қ.қ етілуінің бұзылысы жұлын миының жоғарғы бассейнінде болса мойынның, дененің жоғарғы бөлігінің, диафрагманың ерікті қозғалысы және дененің жоғарғы бөлігінің сезімталдығы бұзылады. Ал соз.миелоишемия төменгі бассейнде болса перифериялық, орталық немесе аралас төменгі парапарез, сегмент арқылы аяқ жаққа таралатын сезімталдықтың бұзылысы, жамбастағы мүшелердің қызыметінің бұзылысы, трофикасының бұзылысы. Жедел түріне айырмашылығы диффузды зақымданулар болады, көбіне жұлын миының мойын және бел бөлігінің қалыңдауымен жүреді.

Жұлын миының қанмен қамтамасыз етілуінің өткінші бұзылыстары. Клин көріністері: а)синдром “подающей капли" – басын тез бұрып немесе шалқайғанда кентеттен п.б аяқ пен қолда болатын әлсіздікпен көрінеді.Есі сақталады, көбіне мойны мен шүйде де болатын ауырсынуға шағымданады.2-3 мин соң аяқтағы күш қалпына келеді,Қолдағы терең рефлекстер әлсірейді немесе болмайды. Оншақты минуттан кейін неврологиялық статус қалпына келеді. Олар жұлынның мойындық бөлігінің айқын дегенеративті-дистрофиялық зақымдануынан болады. Б)Унтерхарншейд синдромы- кенеттен болатын ая пен қолдың параличі және қысқа уақытқа есінен танумен(2-3 мин) көрінеді.Есін жиғанда аяқ- қолын қимылдата алмайды. 2-3 мин соң науқастың аяғындағы еркін қозғалыстар қалпына келеді, науқаста қайта қайталанам деген үрей п.б. Ұстама расында науқас ауырлықты, мойын омыртқа деңгейіндегі ауырсынуды сезеді. Синдром остеохандроз және ишемиямен қоса жұлынның мойын бөлігінің қалыңдауы ғана емес, оған қоса мозговой стволдың. В)Миелогенді ауыспалы храмота –ишемия жұлын миының төменгі бассейнінде п.б дамиды. Клиникасында науқас ұзақ жүргенде немесе физикалық күш түскенде аяғында әлсіздік және ұю п.б. Кейіннауқас 5-10 мин тыныштық жағдайда отқасын барі басылып, науқастың қайта жүруіне болады. Неврологиялық статуста науқастың аяғындағы әлсіздік кезде тізе және ахиловый рефлекстің әлсіреуі, балтыр б.е гипотонусымен, кейде Бабинский рефлексімен көрінеді. Г) Каудогенді ауыспалы храмота-туа немесе жүре п.б омыртқалық каналдың бел бөлігінде тарылуынан болады. Мундау науқастарда парестезия дамиды. Неврологиялық статуста бірнеше бел-сегізкөз рефлексі. Бел лордозының тегістелуімен омыртқаның бел бөлігінде қозғалыстың шектелуімен көрінеді.

Ишемиялық жұлындық инсульт- ер және әйел адамдар арасында бірдей деңгейде 30 бен 70 жас аралығындағылар бірдей ауырады. Клиникалық ағымын бірнеше сатыға бөлінеді: стадию передвестников, инсульттің даму стадиясы, кері даму стадиясы, резидуальді көрініс стадиясы. Клиникалық көрінісінің келесідей нұсқалары бар: а) Жұлын миының вентральды бөлігінің ишемия синдромы-жедел дамитын аяқтың салдануымен , диссоцирленген паранестезиямен, жамбас қуысындағы мүшелердің қызыметінің бұзылуымен көрінеді. Егер ишемия жұлын сұйықтығының мойын бөлігінде таралса паралич(парез) қолдарында әлсәз, ал аяқтарында спастикалық. Ишемия кеуде бөлігіне таралса аяқтарында спастикалық парапарез, бел-сегізкөзде миелоишемия.Ишемия бел-сегізкөзде болса аяқтарында әлсіз параплегия арефлексиямен, зәр мен нәжістің болмауы. Бұл симптомакомплекс Станиловского-Танон синдромы деп аталады. Б)Алдыңғы ишемиялық полиомиелопатия синдромы- жұлын миының вентральді бөлігінің зақымдануында дененің жоғарғы немесе төменгі бөлігінің белгілі бір б.е топтарының әлсіз парезімен, арефлексиямен,атрофиясымен,ЭМГ дағы өзгерістермен көрінеді. В)Ишемиялық Браун Секар индромы –зақымданған жақта буын-бұлшық ет сезімталдығының сақталуы. Г)Центромедуллярлы ишемия синдромы Д)Алдыңғы және бүйірлі канатиктің бүйірлік зонасындағы ишемия синдромы-аяқтағы спастикалық парезбен, мишықтық атаксиямен көрінеді. Ж)Бүйірлік амиотрофикалық склероздың ишемиялық синдромы- көбіне жұлын миының жоғарғы артериялық бассейнінде дамиды.Клинакасында қолдың дистальді бөлігінде әлсіздіік, қолдың ұсақ б.е атрафисы,терең рефлекстердің жоғарылауымен,потологиялық саусақтық және табандық белгілермен көрінеді. З) Уиллямсон синдромы-бұндай науқастарда бін немесе екі жақты сенситивті атаксия,аяқта әлсіз әлсіз спастикалық парез, сегментарлы гипестезия. И) ж9лын миының көлденең ишемиялық синдромы.

Геморрогиялық жұлындық инсулть-клиникалық көрінісі гематоманың таралуына да байланысты.Сәйкес б.ет топтарының парезі, жамбастағы мүшелердің қызыметінің бұзылысы болады.Мойын аймағындағы сегменттерідің гематомиелиясында жанағы бұзылыстарға қоса тыныс алу бұзылысы.

Диагноз: науқастың шағымына, басталғанына, ағымына, клиникалық симптомдарына және невралогиялық статусына және қосымша зерттеулерге сүйене отырып диагноз қоямыз: ангиография,КТ, МРТ, ликворды тексеру үшін жұлын сұйықтығына пункция жасау, мұнда жұлын сұйықтығының қысымының жоғарылауы және белок деңгейінің жоғарылағандығы анықталады.

Емі: Жұлын миының қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуында этиотропты жәнепатогенетикалық ем қолданылады.

Жұлынның қанмен қамтамасыз етуінің бұзылысының жедел кезеңінде жүрек қызыметін, АҚ,микроциркуляцияны және жұлын миының тінінің нейронының метоболизмін жақсартатын(реосорбилакт, пентоксифиллин, сермион, кавинтон, дипиридамол, ксантинола никотинат, цераксон (цитиколин), ноо-тропил (пирацетам), церебролизин, актовегин), жұлын миының ісігінің алдын алатын (маннитол, фуросемид, глицерин) дәрілік заттар тағайындалады. Одан басқа аз дозада гепаринизация (гепарин — 5000 ЕД 4 рет тәулігіне тері астына кіндік маңы аймағына) 7 тәулік жүргіземіз, сосын - 2500 ЕД тәулігіне 4рет 5-7 күн немесе төменмолекулярлы гепарин (фраксипарин, клексан). Егер науқастың аортасы зақымданса емдеу тактикасы хирургиялық. Міндетті түрде төсектік режим. Қалпына келу кезеңінде антихолинэстераза препараттары (прозерин, нивалин, нейромедин), б.ет тонусын төмендететін дәрілік заттар (мидокалм, баклофен, меликтин, сирдалуд), физикалық емдеу тәсілі, массаж, емдік физкультура тағайындалады.