31. Прыродна-рэсурсны патэнцыял Беларусі як фактар устойлівага развіцця і тэрытарыяльнай арганізацыі гаспадаркі (мінеральна-сыравінныя).

ПРП –сукупнасць прыродных рэсурсаў тэрыторыі, якія могуць быць выкарыстаны (выкарыстоўваюцца) у гаспадарцы. У яго складзе выдзяляюць прыродныя рэсурсы і прыродныя ўмовы.

Устойлівае сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі вызначаюцца і станам мінеральна-сыравіннай базы, рацыянальным і комплексным выкарыстаннем рэсурсаў. Выяўлены і разведаны каля 5 тыс. радовішчаў мінеральнай сыравіны, у якіх да 30 відаў карысных выкапняў.

Па прамысловых запасах калійных соляў Беларусь займае адно з вядучых месцаў у свеце. Разведаны 3 асноўныя радовішчы: Старобінскае, Петрыкаўскае і Акцябрскае. Запасы каменнай солі амаль невычарпальныя (Давыдаўскае, Старобінскае і Мазырскае)

Мсціслаўскае і Лабковіцкае (Крычаў р-н) радовішчы фасфарытаў (вытворчасці фасфарытнай мукі). Іх агульныя запасы - 400 млн. т.

Прамысловыя радовішчы нафты і газу знаходзяцца ў межах Прыпяцкага прагіну. Выяўлена 74 радовішчы нафты, з якіх 2 нафтагазакандэнсатныя. Забяспечанасць запасамі нафты складае прыкладна 32 гады (уласная здабыча нафты забяспечвае патрэбы менш чым на 10%)

Радовішчы бурага вугалю знаходзяцца ў межах Прыпяцкага прагіну. Разведаны Жыткавіцкае, Брынёўскае (Петрыкаўскі раён) і Тонежскае (Лельчыцкі раён) радовішчы з агульнымі запасамі 152 млн. т.

Гаручыя сланцы размешчаны ў Прыпяцкім сланцаносным басейне з прагнознымі рэсурсамі 8,8 млрд. т. Нерантабельны (малая цеплавартасць, вялікая попельнасць).

Тарфяныя радовішчы ёсць практычна ва ўсіх раёнах краіны (разведана звыш 9 тыс. радовішчаў з запасамі 4,4 млрд. т).

Жалезныя руды выяўлены ў Стаўбцоўскім (Акалоўскае) і Карэліцкім (Навасёлкаўскае) раёнах. Руды высокаякасныя і лёгкаабагачальныя. Утрыманне жалеза ў рудзе - 28%. Выяўлены рудапраяўленні некаторых рэдкіх і каляровых металаў (дыябазу, вальфраму, медзі).

У краіне выяўлены і: графіт (Уздзенскі раён), мармур (Карэліцкі раён), алмазы (Жлобінскі і Рагачоўскі раёны), мораны дуб.

Дадатковай крыніцай мінеральнай сыравіны з’яўляецца ўдзел Беларусі ў распрацоўцы радовішчаў карысных выкапняў за мяжой (Венесуэла, Іран).

На тэрыторыі Беларусі разведана каля 250 радовішчаў прэсных падземных вод. Іх запасы складаюць - 6 млн. м³/суткі, такая колькасць з’яўляецца дастатковай для задавальнення сучасных і перспектыўных патрэб

У бліжэйшыя гады ПРП не зможа забяспечыць усе народнагаспадарчыя патрэбы і павінен разглядацца як стрымліваючы фактар яе далейшага ўстойлівага развіцця. Беларусь вымушана будзе закупляць вялікую колькасць рэсурсаў (паліўна-энергетычных), трацячы на гэта вялікія фінансавыя сродкі.

32. Прыродныя ўмовы рэгіёнаў Беларусі і іх ацэнка для жыцця людзей і гаспадарчай дзейнасці.

Уплыў прыродных умоў у межах Беларусі менш заўважны, чым у суседніх Расіі, ва Украіне. Адсутнасць тэрытарыяльнай розніцы ў рэльефе, у кліматычных умовах не стварае вялікіх адрозненняў у развіцці прамысловасці, транспартнай дзейнасці, будаўніцтве і ўмовах пражывання людзей. Аднак гэтага нельга сказаць у адносінах с/г.Паўднёвыя рэгіёны краіны першымі пастаўляюць на рынкі гарадоў садавіну і агародніну, бульбу і іншую прадукцыю.

Асаблівую каштоўнасць для гаспадарчай дзейнасці ў сучасных умовах набываюць прыродныя рэсурсы. Асноўнае нацыянальнае багацце краіны – зямельныя рэсурсы. У цэлым па краіне назіраецца тэндэнцыя ўсё большага адвядзення зямель пад гарадскую забудову і памяншэння іх для сельскагаспадарчых патрэб. Працэс пагаршэння ўрадлівасці глебаў. Адмоўны баланс па гумусу назіраецца больш чым у 40 раёнах.

Застаецца вялікая колькасць неспрыяльных для земляробства зямель па прычыне іх забалочанасці, завалуненасці.

Кожны шосты раён краіны мае лясістасць звыш 50%. Агульныя запасы драўніны ацэньваюцца ў 1,6 млрд. м³, асноўная частка якіх прыпадае на Гомельскую, Мінскую і Віцебскую вобласці (звыш 60%). А спелага лесу ў агульных запасах усяго 13%, самымя вялікія запасы маюць Асіповіцкі, Гарадоцкі, Пружанскі, Петрыкаўскі, Свіслацкі раёны.

У лясах краіны шмат грыбоў, прыдатных для ўжывання (каля 400 відаў). Максімальныя іх запасы знаходзяцца ў лясах Мінскай, Віцебскай і Гомельскай абласцей. Звыш 400 відаў лекавых раслін праізрастае у лясах, аднак толькі 60 відаў уцягнуты ў прамыс. нарыхтоўку (чабор, валер’ян, зверабой, пустырнік). Спрыяльныя ўмовы склаліся для арганізацыі палявання. Плошча паляўнічых угоддзяў краіны складае амаль 17 млн. га, на якіх функцыянуе 255 паляўнічых гаспадарак. На долю Віцебскай, Мінскай і Гомельскай вобласці, прыпадае амаль 60% гэтых угоддзяў.

Вялікае рэсурснае значэнне мае рыба, 29 відаў якой з’яўляюцца ў Беларусі прамысловымі. Найбольшымі яе запасамі характарызуюцца такія азёры, як Сялява, Дрывяты, Езярышча.

Беларусь валодае дастатковымі прыроднымі рэкрэацыйнымі рэсурсамі. Гэта тычыцца не толькі лясных рэсурсаў, але і водных, лячэбных (мінеральныя воды, торфагразі, сапрапелі), і кліматычных рэсурсаў.

У цэлым можна канстатаваць, што найбольшай канцэнтрацыяй элементаў ПРП характарызуюцца Мінская, Гомельская і Віцебская вобласці. Значыць, магчымасці развіцця вытворчасці ў частцы забеспячэння яе сыравінай (для вытворчасці будматэрыялаў, драўніны, грыбоў, ягад і інш.) у гэтых рэгіёнах выглядаюць больш прывабна. Такі параметр кліматычных умоў, як сума актыўных тэмператур паветра вышэй 10° С, лепш выглядае ў паўднёвых рэгіёнах (Брэсцкай і Гомельскай абласцях). Што тычыцца ападкаў за гэты цеплавы перыяд, тут лепш выглядаюць Віцебская і Гродзенская вобласці.