§25. Тоқырау жылдарындағы Қазақстан.

1960-1980 ортасы- Тоқырау жылдары деп аталды.

Осы кезде социалистік бағдардағы мемлекеттер арасында жетекші рөл атқарып келген Кеңес одағының ықпалы бүрынғыға қарағанда салғындады. Жыл өткен сайын КОКП халық аренадағы беделі түсіп, дүниежүзілік арандатушы фактор түрінде көріне бастады.

КСРО-дан іргесін аулақ әкеткен елдер- КХДР, Югославия, КХР; Египет.

1968 ж – Чехословакияда болған оқиғалар- дамудың жаңа бағытына ойысуға деген құлшыныс.

1970 ж – ІІ жартысы – социализмнің кенестік нұсқасынан бас тарту, шын мәніндегі демократиялық қоғам орнату жолында Польша үлкен күрес жүргізді. «Ынтымақ» қоғамдық ұйымы бұл елдің 1980 ж-ғы дамуына айтарлықтай ықпал етті.

1970 ж – соңы – КХР-де экономикасында түбегейлі өзгерістер болды.

Новочеркасскіде, Грузияда, Балтық республикаларында – Көпшілік наразылығын КСРО қатан жазалады. Қалыптасқан режіміне наразылықтың бір түрі – диссиденттік етек ала бастады.

1961 ж – КОКП ХХІІ сьезінде іс жүзінде орындалмайтын, коммунизм құрудың негізгі үш міндетін тағы да алға тартты. Социализм- кемелденген коммунизм- коммунизм.

1960ж- ІІ жартысы – КСРО-да коммунизм құрудың негізгі үш мақсаты орындалмайтыны белгілі болды.

1967 ж – Брежневтің «Қазан төнкерісінің 50 жылдығына арналған» салтанатты мәжілісінде «кенес халқының өткен тарихи даму жолының басты қорытындысы кемелденген социалистік қоғам орнату болып табылады» деп жариялады.

1960 ж – ішінде – демократияландыру азайтылып, экономикалық реформа жүргізуден нәтиже шықпағаг соң, қоғамнын алға қарай дамуы баяулады.

1977 ж – КСРО-да жаңа конституция қабылданды.

1978 ж – наурыз – Қазақ КСРО Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы Республиканың жана конституция жобасын бүкіл «халықтық талқылауға» берді. 1,5 «бір жарым» ай ішінде талқылау болды. 1978- 20 сәуір – қабылданды.

Д.Қонаев. 1960-1960 жж- Республиканың І хатшысы. 1962-1964 жж – Қазақ КСР министрлер кенесінің төрағасы. 1964-1986 жж – Қазақстан КП ОК бірінші хатшысы.

§26. Тоқырау жылдарындағы идеология.

1980 ж ортасы – КСРО экономикалық даму қарқыны бәсең, әлеуметтік қамсыздандыру жағы орташа, әскери қуаты орасан мол, тұтас мемлекеттерді қирата алатын алып империяға айналды.

Сталиннің тұсында ұлтына қарамай көзін жою әдісі болса, хрущевтік-брежневтік әкімшілік әлемнің алтыдан бір бөлігін алып жатқан жерде «тарихи жаңа қауымдастық – кеңес халқын» жасау көзделді.

Марксизм-ленинизм идеясы- келешекте «мемлекеттің жойылатыны», «ұлттардың қосылып кететіні» туралы теориялар партияның ағдарламасынан мығым орын алды. Бұл- догма болды.

1950 ж – Әлемнің алдынғы қатарлы елдері ҒТР дәуіріне енді.

1960 ж – Ғарышты игере бастауы. КСРО.

1960 ж – Москвода «Жас тұлпар» құрылды. М.Әуезов. Қадыржанов, Тайжанов көмектесті. 800 студент бірікті. Бұл ұйым бұқаранын ұлттық санасын оятуға тырысты, жоғарғы органдарға ұлт қатынастарына қатысты нақты ұсыныстар айтты.

«Жас қазақ» - Қарағанды, «Тайшүбар» - Семей.

Бұл ұйымдардың бөлімдері құрылды: Ленинград, Киев, Алматы, Одесса, Рига, Павлодар, Ақмола, Шымкент.

1970 ж – Жас тұлпардың ықпалымен «Гүлдер», «Дос-Мұқасан», «Айгүл» ансамбідері құрылды.

1979 ж – КОКП ОК Қазақстан аумағында неміс автономиясын құру туралы шешім қабылдады. Оны Коркин Басқарды. Конаевтің бірінші хатшысы. Орт- Ерементау. Облыстар: Павлодар, Қарағанды, Көкшетау, Ақмола.

1979 ж – 19 маусым – Ақмолада автономиясының құрылмайтының айтты.