Ұлы отан соғысы

Брест бітімі: Наганов, Фурсов, Түрдиев, Шолтыров – Брест қамалында соғысты.(Белорусия).

Қазақстанда 14 атқыштар дивизиясы, 6 бригада құралды.

Рычков- дивизия комиссары, оңт-батыс майдан әскери кенесінің мүшесі. Рычков басқарған 800 жауынгер 1941 ж 20 қыркүйекте неміс-фашист басқыншыларымен шайқасты, бәрі дерлік қаза болды.

Мәскеу түбіндегі шайқас: Генерал–майор Панфилов бастаған 316 атқыштар дивизиясы ерлікпен шайқасты.

Дудосуково түбінде 1075 атқыштар полкінің танк жоюшылар тобының ерлігі елге мәлім болды. Ротаның саяси жетекшісі Клочков.

Карпов колбасшылық еткен атқыштар полкі және аға-лейтенант Момышұлы бастаған батальон жауынгерлері ерлік көрсетті.

М.Ғабдуллин – Ротаның саяси жетекшісі. Ол басқарған автоматшылар тобы жау танкілерін жойып, өз бөлімшелерін қоршаудан алып шықты. Кеңес Одағының Батыры.(КОБ)

Төлеген Тоқтаров – Бородино селосында 5 неміс офицерін өлтірді. Қаза болғаннан кейін, КОБ атағын алды.

Ұзық жылдар бойы бірінші болып таран жасаған Гастелло авиациясы саналды, соңғы зерттеулер асловтың экипажы екендігі дәлелденді. Құрамында Бейсекбаев болды. 1988 ж – Халық қаһарманы атағы берілді.

Ленингрда үшін шайқас: (900 күн қоршауда болды)

С.Баймағамбетов – КОБ. Шыныбеков – Ориенбаум шебінде 48 атқыштар дивизиясының атақты мергені.

Балтық флотында қызыл тулы бір ған Киров крейслерінде 156 қазақстандық болды.

Қазақстанда құрылған әскери бөлімшелерінің 1/3-і Ленинград түбінде шайқасты.

Сталинград үшін шайқас: 1942 ж – шайқас болды. Қазақстан Сталинградпен 500 шақырым бойынша шекаралас жатты.

1942 ж – Каспийге соғыс жағдайы енгізілді.

Сталинград – шығыстың кілті.

Батыс Қазақстандықтар – Сайхын мен Ордада әскери әуежайлар құрылысына жұмылдырылды.

1. Ғ.Сафиуллин – 73-нші гвардиялық дивизиясының өзі ғана, 120 танкіні, 800 автомашинасын жойды. Алматыда 29-нші және 38-нші атқыштар дивизияларының даңқы шықты,, кейін екеуі 72,73 гвардиялық дивизия айналды.

2. Н.Әбдіров-1942 ж Боковская, Пономаревка ауданында әуе-шайқасында өз ұшағын жау танкілеріне құлатты.

3. Т.Мырзаев – «Павлов үйі» үшін шайқасты. Интернационалдық топ. Оңт:қазақстан

4. 300 фашистің тегеуріне 11 каһарман төтеп берді. Шайқас болған жер – шығыстың 11 батырының төбесі.

5. Позолотин – подполковник. 17 гвардиялық танк полкі ерекше көзге түсті.

6. Қ.Сыпатаев – минометші.

Соғыс бағыты батыс: (украинаны, белорусияны, балтық республикасын, молдова жерлерін азат ету.)

1. Айтықов – Сталинград қорғанысының батыры. Екі даңқ орденінің иегері. КОБ

2. Қ.Аухадиев – КОБ. Жеке өзі ұрыс кезінде фашистердің 5 танкісін, өздігінен жүретін фердинанд зенбірегін, оқ-дәрі тиелген 3 автомашинасын жойды.

3. Ж.Елеусізов – ең жас. Днепр шайқасында 18 жас.

Партизандардың саны 3500. Ағаділова, Воробьева, Семенова, Қайсенов – кейін халық қаһарманы.

Қарсыласу қозғалысының батырлары: Егоров, Құсыйынво.

Рейхстагқа ту тіккен – Қошқарбаевб Булатов.

Ратушаға ту тіккен- Мәденов, Қараманов. 1008 атқыштар полкінің туын тіккен.

1945 ж – 16 сәуір – Берлин операциясы.

1945 – 2 мамыр – Берлин толық қолға алынды.

Берлинді алуға қатысқандар: Нұрмағамбетов –КОБ.

І.Сиянов, Тұрарбеков, Көбеков, Бигельдинов, Еремеев, Шелихов, Қайдауов – кейін халық қаһарманы.

Берлинді алуға Қазақстан комсомолының 3 танкісі қатысты.

Екі мәрте батыр атағын алғандар: Т.Бигеьдинов, И.Павлов, Л.Беда, С.Луганский – 37 ұшақты атып түсірді.

Ленин орденімен және алтын жұлдыз медалімен марапатталған: 100-ші атқыштар бригадасы, пулеметші- М.Мәметова.

54-ші атқыштар бригадасының мергені - Ә.Молдағұлова.

Жапонияны жеңгені үшін, 234 адам медальға ие болды. Кореяны азат еткені үшін 14 адам медаль алды. Шымкент теміржол торабының комсомолдары Қазақстан комсомолы танк колоннасына ақша жинады.

1942 ж – Қазақстан комсомолы Сталинграл майданына 45 танк жіберді.

Қазақстан пионері 4 млн сом жинады.

Киров атындағы университетінің студенттері: «кеңес студенті» 600 000 сом танк колоннасына жинады.

1943 ж – Оңт:Қазақстан ауыл жастары Қазақстан Комсомолы «сүнгуір қайығы» жасады.

1943 ж – Алматы қалалық активі Луганскиййге ұшақ жасап берді.

Қазақстан жастары: И.Павловқа, Добровольскийге, Бекетовқа есімді ұшақтар жасап берді.

Қ.Сыпатаев атындағы сүнгуір қайық жасады.

Қазақстан комсомолы қамқорлыққа алды: Сталиград трактор зауыдын, Красный октябрь зауыдын.

1943 ж – Республикада заводтарды қалпына келтіру жұмыстарына 1439 комсомол жіберілді.

Қазақстан тұрғындары 12 қала, 45 ауданды қамқорлыққа алды.