Сауда және қалалар.

1932 ж – Бөкей Ордасында тұнғыш жәрменке ашылды.

Жәрменкелер басты орталығы: Ақмола облысы.

1. Тайынша көл. (Петропавл уезі).

2. Константиновка (Илецкая).

3. Ақмола қаласы.

4. Петровка (Атбасар станциясында).

Жетісу облысы: Қарқара уезіндегі Талды-Қоянды – 1848 ж ашылды.(Ботовтың есімімен)

Қытаймен қарым-қатынастағы жәрменкелер:

1. Қарқара(Жетісу уезі)

2. Ойыл(Орал облысы)

3. Шер-Екатеринская(Семей облысы)

6-7 сом тұратын Самаурын үшін, қазақтар 20-25 қой берген екен.

15 тиын тұратын Ұстара үшін, қазақ 1 қой берген

19 ғ – 19 қала болды.

19 ғ- сонынды – 19 000 жұмысшы болды. 1902 ж – 30 000 жуық болды.

1897 ж – санақ бойынша ірі қалалар: Орал(34446), Верный(22744), Семей, Қостанай

1845 ж – Ырғыз мен Торғай бекінісі салынды.

1868 ж – Ырғыз мен Торғай қала боп санала бастады.

Абылай хандығы.(1711 -1781 жж)

Абылай Уәли Әбілмансұр лақап аты – Сабалақ

13 жасында жетім қалды. 15 жаста жоңғарға қарсы соғысқа қатысты. Калданның ұлын Шарышты жекпе-жекте өлтіреді. Орта жұздің ханы Әбілмәмбетке келіп қосылады.

1740 ж – Орск қаласында Абылай мен Әбілмәмбет Орыс билігін мойындайды.

1741-1743 жж – Абылай жоңғарлардың тұтқында болды.

Абылай батырлаға сүйенді. Оны қолдаған батырлар: Қаракерей Қабанбай, Шапырашты Наурызбай, Малайсары,Тарақты Байғазы,Қанжығалы Бөгенбай, Баян Батыр.

Әділ деген баласын Қытайға аманат ретінде береді. Абылайды тұтқыннан босату үшін Миллер қатысты.

18 ғ- 70 ж – Ходжент пен Ташкент билеушілері Абылайға алым-салық төлеп тұрды.

Түркістан, Сайрам, Шымкент, Созақ қалаларын Абылай қазақтарға қайтарды.

1778 ж – ІІ Екатерина Абылайды Орта жүздің ханы етіп бекітті. Грамотаны алу үшін Орынбор мен Троицк қалаларына шақырды. Абылай бармайды, ханның аулына келіп өздері әкеліп тапсырды.

• Билер қызметіне шек қойды, хандық билікті шектеусіз етті. Егін шаруашылығына мән берді.

Егін шаруашылығы

Есіл Ертіс Көкшетау Тарбағатай

1761 ж – ІІ Екатеринадан 200-300 пұт астық сұраған.(Елизоветта Петровна)

Жыраулар Абылай кезенінде:

1. Ақтамберді (1675-1768 жж) – Бөгенбай, Қабанбай батырларға жыр арнаған. Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданында туған.

2. Тәттіқара – Абылайдың ұнатқан жыраулардың бірі. Қарапайым отбасынан шыққан. Абылайдың жақсы қасиеттерін жырлағын.

3. Үмбетей (1706-1778 жж) – Соңғы шығармалары Абылай кезендегі қазақ қоғамының ішкі өмірі туралымаңызды мағлұмат көзі болып табылады. Бөгенбайға арналған жоқтау шығарған. Шақантайға жыр арнаған.

4. Бұхар жырау – кеңесшісі.

5. Жанақ ақын (1775-1846 жж) – «Қозы Көрпеш –Баян Сұлу» поэмасын жазды.

Отаршылдыққа қарсы көтерілістер. Е.Пугачев көтерілісі 1773-1775 жж.

Ресейде: Иван Болотников, Степан Разин, Булавин, Емельян Пугачев.

Еділ мен Жайық бойындағы езілген халықтар – башқұрт, татар, қазақ, орыс.

Кіші жүз: І кезең – 1773 қыркүйек- 1774 наурыз

ІІ кезең – 1774 наурыз – күз айлары

ІІІ кезең – 1775 қыркүйек – 1776 ақпан

1773 ж-17-18 қараша – Усиха өзенінің бойында Нұралы ханның өкілі Зәбір молда Пугачевпен кездесті.

(Кіші жүзде)соғыс болған бекіністер:

1. Кулагин бекінісі. Көтерілісшілер басып алды.

2. Жайық. Қазақ жігіттері бекіністі қоршауға табан тіресі қатысты.

3. Орынбор. 200 жуық қазақ қатысты.

Орынбор генерал-губернаторы – Рейнсдорг

1776 ж- сәуір – генерал Рейнсдорг үкіметке жолдаған хатында тыныштық орнағанын қуана хабарлайды.

Көтеріліске кіші жүзден қатысқан сұлтан – Досалы, ұлы Сейдалланы бас етіп.

Нұралы патша үкіметіне кіші жүз қазақтарының Пугачев көтерілісіне қатысуын, өзіне бағынбауынан деп түсіндірді.

Орта жүз: І кезең – 1773 қыркүйек- 1774 сәуір

ІІ кезең – 1774 сәуір – маусым айлары.

ІІІ кезең – 1774 жазы – 1776 аралығы.

Орта жүз бекіністері көтеріліске қатысқан.

1773 ж – қазан: Пресногорьск топталды. Троицк,Гагарьевск

1774 ж – жаз – Звериногорск бекінісі төнірігінде Пугачев тығылып жүр деген лақап тарайды.

Батыс-Сібір губернаторы – Чичерин Ертіс өзенінің жоғарғы ағысында бекіністерге казактардың күшін нығайтты.

1. Сібір шебі: 1774-1775 жж тұрақты әскердің қатарында 3500 адам болды.

2. 1775 ж – 626 адам толықтырды.

3. Кейіннен тағы 409 солдат орналастырылды.

Пресьногорск,Петропавл,Верхноозерный

Қыпшақ Керей Кенжеғалы Қарауыл рулары көтеріліске қатысты.

1774 ж – генерал Диколонг Петербургке граф Панинге хат жолдады. Қазақтардың толқуын басу мүмкін емес екенін қынжылды.