Қазақ-Орыс сауда байланыстары.

18 ғ- ортасы – айырбас орталығы – Орынбор.

1745-1759 жж – Орынборға 1 млн сомның малы әкелінді.

18 ғ – ІІ-ші жартысы – Қазақ-Орыс саудасының орталықтары: Семей, Өскемен, Бұқтырма, Жәміш, Железинск, Омбы,.

18 ғ – 60 ж – Қазақ-Орыс сауда байланыстарының кеңейген кезені.

18 ғ – 60 ж – айырбас орталығы – Семей.

Керекудің манында Қалқаман мен Қарасу өзендерінде тұз өндірілді. Батыс Сібірді мен Орта Азияны тұзбен қамтамасыз етті. 300 000 пұт тұз өндірді.

1766 ж – Бұхар саудагерлерінің өтінішімен Әбілмамбет хан ІІ Екатеринаға хат жолдап, Түркістан арқылы өтетін ірі керуендерді Семей, Жәміш бекіністерінде шек қоймай қабылдауға рұқсат алды.

Орта Азиямен байланыс қаласы: Қызылжар(Петропавл).

Шыңжанмен байланыс қалалары: Семей, Өскемен, Бұқтырма.

Шәуешек (Тарбағатай) – тен, Құлжадан, Ақсудан, Қашқардан Қытай саудагерлері келіп тұрды.

1. Орыс тауарлары: шойын, темір қазан, шелек, шұға, бархыт, қант, нан.

2. Орта Азия көпестерінің тауапрлары: жылтырмата, әр-түрлі жемістер, алаша, бархыт, қыжым.

Қазақстанның Қытаймен сауды-экономикалық байланыстары.

І. 1805-1806 жж- Қытаймен сауданы түзелту үшін, Пекинге Головкин елшілігі жіберілді. Ол Урга қаласынан оралды.

19 ғ – басында – Шыңжанмен сауда орталықтары: Өскемен,Бұқтырма, Кереку.

Орта Азиямен байланыс орталығы: Семей, Петропавл.

ІІ. 1811 ж – Ресей үкіметі шекаралық ауданға тілмаш Путимцевке Бұқтырма арқылы сауданың тиімділігін анықтауға тапсырды.

1809 ж –Нерпин Тара қаласынан Бұқтырмаға келеді, одан кейін Шәуешекке барады.

1812 ж – Ташкент көпестері Мирқұрбан Ниязов, Ахмади Аширов Құлжа базарына 1 млн сом тауар сатып, пайдамен оралды.

19 ғ – басында – Семей, Өскемен, Бұқтырма, Петропавл керуен жолы арқылы Қытайға баратын саудагерлерді қолдау үшін, үкімет қарулы казактарды бөледі.

1803 ж – Ресей үкіметі көпестерге өздеріне қорғайтын қарулы топ ұстауына рұқсат етті.

1796 ж – Стамбулдан шыққан Бағдат көпестері Парсыны, Ауғанстанды, Үндістанды, Түркімен жерін басып өтіп, Семейге жетті.(Шетел көпестері).

ІІІ. Батыс-Сібіргенерал-губернаторы Капцевичке үкіметтің ұсынысы бойынша Шәуешекке(Тарбағатай), Құлжа, Ақсу, Жаркент қалаларына қытайлықтарды қызықтыратын Ресей тауарлармен саудагерлерді аттандыру тапсырды.

1824 ж – Құлжа мен Қытайдың қалаларында сауда жүргізген ташкент көпесі Муминов Қазақстан арқылы Цин империясымен сауда жүргізу пайдалы екендігіне жергілікті басшылардын көзін жеткізуге тырысты.

Шыңжанда базарында сатылатын Ресейлік тауарлар: өнеркәсіптік дайын бұйымдар, матаның кейбір түрлері.

ІV. Сібір шекарарлық басқармасының бастығы генерал-лейтенант Глазенап.

1822 ж – Сібір жарғысы бойынша шекаралық комиссияға Петербург сарайының рұқсатынсыз Қытаймен сауда-қарым-қатынас жасауға кең құқық берілді.

Грузин көпесі Семен Мадатов Ақсу, Құлжа, Қашқар, Жаркент Үлкен Тибетке жетті. Кашмирде болып 250 кашмир орамалын әкелді.

Ауған көпесі Михти Рафаил Семейден Қашқарға тікелей апаратын жаңа жолды ұсынды.

19 ғ- 30 жылдарда – Баж салығы көбейтілді.

19 ғ- басында – Қытаймен сауда қарым-қатынаста Мемлекетаралық келесім шарттын жоқтығы кедергі болды.