Мазмұны

КІРІСПЕ....................................................................................................................3

I БӨЛІМ. АУДАРМАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІСІ.............................6

1.1 Аударманың лингвистикалық қиыншылығы................................................6

1.2 Аудару тәсілдері................................................................................................8

ІІ БӨЛІМ. АУДАРМАНЫҢ ЛЕКСИКА-ГРАММАТИКАЛЫҚ АСПЕКТІСІ..........................................................................................................14

2.1 Аударманың лексикалық аспектісі................................................................14

2.2 Лексикалық дәрежеде аударманың тәсілдері.............................................21

ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................27

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..................................................................28

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы Тiлдiң ұзақ даму тарихы барысында оның құрамындағы жаңа сөздердiң үнемi пайда болып отыратынын білеміз, дегенмен оның сөздiк құрамдарынына барлығы бекiне бермейдi. Қалып қойған сөздер, тiлдiң фонетикалық, грамматикалық және лексика-стилистикалық жүйесiне, әртүрлі өзгерiстерге ұшырайды.

Әртүрлi тiлдердегi сәйкестіктер сөздiк құрамның өзгеруіне әртүрлi ықпал етедi. Кейбiр тiлдерде сәйкестіктер айтарлықтай ықпалы болмағандықтан, тiлдiң сөздiк құрамында ерекшеленбеуі мүмкін болды. Басқа тілдердің тарихи дәуiрлерде сәйкестіктер басқа тілден енген сәйкестіктерді, көмекші сөздерді өзгерте келе , олардың сөздік құрамына елеулі ықпал ете отырып , байырғы сөздерді ығыстырды.

Сәйкестіктерді қолданудың орындылығы туралы сұрақ сөздiң нақтылы функционалдық стильдерiне, лексикалық құралдарды бекiтумен байланысады. Кең көлемде таратылуы шектелген сала болатын, басқа тiлден енген сөздердiң қолдануы, шығарманың стилдi тиiстiлiгiмен, оқырмандар арасында ақталына алады. Шетелдiк терминологиялық лексика, мамандар үшiн мәтiндердегi мәлiметтiң ықшам және дәл берiлуiн алмастырмайтын қолайлы құрал болып табылады, бiрақ дайын емес оқырманды ғылыми-әйгiлi мәтiнді түсiнуi үшiн алынбас тосқауылмен тең болып көрінуі мүмкін.

Аударматану- бұл сала өзінің дамуында түрлі мәселелер және даулы жағдайлардың барлық санын көбiрек қамтитын ғылым болып табылады. «Қалай аудару керек?» деген сұраққа жауап беруге тырысып , зерттеушiлер көбiнесе қарама-қайшы пiкiрлердiң көздерiмен болып табылған аударманың әр түрлi объекттерiне ықыласынмен назар аударады.

Осы курстық жұмыстың тақырыбы болып, аудармада болатын лексикалық қиыншылықтар мен сәйкестіктер болып табылады.

Осы тақырыптағы өзектiлiк, аудармашы аудармада шетелдiк және ана тiлдерiндегі жүйелердiң жеке элементтерiнiң жалған теңестiруi мәселесі соқтығатындығында қиыншылық болып табылады.

Курстық жұмысымың өзектілігі. Аударма – бұл қызмет, бір тілден мәтіндегі мазмұнды басқа тілдің құралдары арқылы аудару және де мұндай қызметтің нәтижесі болып табылады. Оның теориялық ұғынуымен және ықшамдалуы тәртібіі арқылы, (translation studies ағылшынша) аударма туралы ғылыммен және өзіне бірнеше бағыттарды қосатын, солардың ішінен теория аудармасы

Аударманың лексикалық қиындығы кезіндегі қажетті вариантты таңдап алу. Қай тілді алсақ та, кейде бір мағына-мазмұн әр түрлі лексикалық варианттар арқылы да беріледі. Айталық, қазақ тіліндегі «қаладан шықты, қала маңынан шықты, қала жақтан шықты» деген сияқты сөз тіркестер контекске қарай бір ғана мазмұнға ие болып тұруы мүмкін. Сол сияқты «Тегінде, біреуді жамандағанда үйіп-төге бермей, шектен шықпаған жөн ғой», «Тегінде, біреуді жамандағанда да шектен шықпай, барды-жоқты үйіп-төге бермеген жөн ғой» деген сияқты сөйлемдер әр түрлі ретте тұрғанмен, мазмұны өте ұқсас.

Өйткені бір тілдегі қалыптасқан сөз қолдану тәсілдері, бейнелі сөздер көшіріп, сол түпнұсқадағы қалпын сақтап жеткізуге келе бермейді. Басқа тілде айтылған ойдың жалпы мағынасын жеткізуден гөрі, сол әдебиетке тән көркемдік ойлау, бейнелеп сөйлеу, сөз қолдану өзгешеліктерін дәл келтіру әлде қайда қиын. Ал онсыз көркемдік ой-сезімнің әсерлілігі де толымды болмайды. Сондықтан аударма түпнұскаға мағынасы қағидалық жақын келетініне орай дәлме-дәл аударма, еркін аударма, сәйкес аударма деп ажыратылады. Түгелдей алғанда, қандай аударма болсын творчестволық сипат алады, бастан аяқ сөзбе-сөз тәржімалау емес, сөздердің мағынасын, көркемдік қуат, бейнелілік әсерін неғұрлым толық жеткізу мақсат етіледі. Көркем аударманың қасиетін арттырып түпнұсқаның мағыналық байлығын, ой-толғамдары мен сезім иірімдерін, көркемдік өзгешеліктерін жаңғыртып, жарқырататын, қайта туғызатын суреткерлік шеберлік.

Курстық жұмыстың мақсаты орыс-қазақ тiлдеріндегi лексикалық сәйкестіктердің қиыншылықтары, сонымен бiрге «аудармашының жалған баламалары» және «жалған баламалар» туралы қысқаша сөздiктің құрастырылуы болып табылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Берілген зерттеу курстық жұмысының мақсаты – ағылшын тіліндегі аударманың лексикалық қиындығын зерттеу болып табылады.

Зерттеуде қолданылатын әдістемелер негізі. Зерттеуде негізгі тәсіл ретінде аудармалардың мәтінін түпнұсқамен салыстыра талдау тәсілі қолданылған.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.