1 Вариант
Блок 2
Аллергия.Аллергиялык реакциялар сатыларыи жіктелуі,этиологиясы
Аллергия(грек,allos--басқаша,ergon—іс, жұмыс) деп организмнің өз тіндерінің бүліністерімен сипатталатын ,бөтен текті заттарға оның өзгерген,бұрмаланған түде иммундық жауар қайтаруын айтады.
Этиалогиясы бойнша
Экзогенді Өсімдік тектес (тозаңдары,сабақтары)Жануар тектес(қан сары суы,жүн,түбіт)Тұрмыстық(үй тозаңы,әсемдік бұйымдар)Тағамдық заттар(құлпынай ,жұмыртқа) Өндірістік заттар (никель,жұмыртқа)Дәрі дәрмекткр(антибиотиктер)Бактериалар,вирустар
Эндогенді Табиғи :көз бұршағы,жүйке тіні,атабез тініЖүре пайда болған.
Аллергиялардың жіктелуі
Кук бойынш(1930)
Дереу дамитын аллергиялық серпілістер
Баяау дамитын аллергиялық серпілістер
1968ж П.Джелл,Р,Кумбс аллергиялық серпілістерді 4 түрге ажыратады(бүгінгі танда 5 түрі ажыратылады )
Аллергиялық серпілістердің анафилаксиялық
Аллергиялық серпілістердің цитотокциндік
Аллергиялық серпілістердің Иммундық кешендік
Аллергиялық серпілістердің Жасушалардың қатысумен дамитын
Антирецепторлық
Аллергиялық серпілістердің патогенезі Иммундық серпілістер сатысы.Патохимиялық өзгерістер сатысы.Патофизиологиялық бұзылыстар сатысы
Блок 3
Кессондык ауру-жогары барометрлік кысымнан калыпты барометрлік кысымга жедел ауысканда п.б.Терен су астынан адамдаы жогары шығарганда б.қ әсері азайып,декомпрессия дамиды.Бұл адамды тез калыпты атмосфералык кысымга шыгарудан декомпрессиялык или кессондык ауру дамиды.Оның дамуы жоғары б.қ әсер еткендегіорганизм сұйықтарында еріген газдар тез жоғары көтерілгенде газ күйіне ауысып,каннан өкпе аркылысыртка шыгарылып улгермейді.Сондыктан бул газдар кантамырларының ішінде калыпгаздык эмболия дамуына әкеледі.Эмболдар ішкі агзалардын тамырларына турып калуынан олардын кызметтері бұзылады.Мидың ,жүректің тамырлары бітелуінен адамның өліміне әкелуі мүмкін
2 Вариант
Ќабыну – адамныњ даму процесінде ќалыптасќан, заќымды єсерлерге ќарсы, типтік, жергілікті, ќорѓаныш-бейімделу ретінде патологиялыќ жауабы. Заќым келген жерде ерекше тџрде ќан айналымныњ бузылуы мен ќан тамырыныњ ќабырѓасыныњ µткізгіштігініњ улѓаюы, тіндегі зат алмасудыњ бузылуымен (дистрофия) жєне прлиферациямен (торшаныњ кµбеюімен) жоретін процесс.
Ќабынудыњ себептері.
Ќабынудыњ себептері єртџрлі, кµбінесе сыртќы ортаныњ факторлары єсер етеді, олар экзогенді себептер: микробтар, биологиялыќ, механикалыќ, физикалыќ, химиялыќ єсерлер. Ауа, су, топыраќ ластанѓанда єртџрлі инфекциялардан ќабыну болуы мџмкін. Ќабынудыњ эндогенді себептері: улпалардыњ µлуі (некроз), ќан ќуйылу, туздардыњ жиналуы, тастардыњ жиналуы (бойректе, µт ќабында) жєне т.б.
Ќабыну барлыќ мошелер мен тіндерде болуы мџмкін. Біраќ барлыќ ќабынудыњ жалпы зањдылыќтары бар, сондыќтан да ќабыну типтік деп аталады. Ќабыну ауруларын атау џшін мошелердіњ латынша атына «ит» деген жалѓау ќосады (лат. itis). Мысалы, дермотит – терініњ ќабынуы, гастрит – асќазан ќабынуы жєне т.б. Кейбір аурулардыњ жеке аты болады: пневмония.
Ќабынудыњ сыртќы кµріністер: ќызару, ісіну, жергілікті температураныњ жоѓарлауы, ауырсыну, ќызметініњ бузылуы. Бул сыртќы белгілері ішкі мошелерде онша білінбейді. Ќабыну жергілікті процесс, біраќ бокіл аѓзаѓа єсерін тигізеді. Бул µзгерітер неге байланысты?
1. Адамныњ жасына (кєрілерде – жєй, ал баларда – тез дамиды)
2. Дурыс тамаќтануына (ашыѓу кезінде жєй дамиды)
3. Иммундыќ жойесіне (аллергия кезінде тез дамиды)
4. Эндокриндік жойесіне (глюкокортикоидтар ќабыну процесін кошейтеді, ал минералокортикоидтар ќабыну процесін тежейді)
5. Нерв жойесіне (тежелу жаѓдайында ќабыну тµменгі дењгейде жореді, жануарлардыњ ќысќы уйќыѓа кетуі)
Ќабыну туѓызатын организмдегі жалпы µзгерістер: температураныњ жоѓарлауы, лейкоцитоз, ЭТЖ жоѓарлауы. Ќабыну дегеніміз µте корделі, єртџрлі салалы реакция. ‡ш кезењнен турады:
1. Альтерация – заќымдану
2. Ќан тамырларыныњ µткізгіштігініњ бузылуы (экссудация, эмиграция)
3. Пролиферация (торшалардыњ кµбеюі).
Негізгі бул ош кезењге бµлгеніміз, тосінікті болу ошін. Ќабыну болѓанда бул ош процесте бірдей жореді, біраќ бірі басымдылыќ кµрсетіп отырады, мысалы альтерация ќабынудыњ басында басым болса, ал пролиферация ќабынудыњ соњында басымдыќ кµрсетеді.
Альтерация – бул заќымдану, тіндердіњ некрозы, дистрофиясы, зат алмасудыњ бузылуы. Алѓашќы жєне соњѓы деп екіге бµлінеді. Алѓашќы альтерация ќабыну туѓызѓан заттыњ єсерінен болады. Заќымдалѓан тінніњ наѓыз ортасында болады. Єсер ету нєтижесінде торшаныњ ќурылымдыќ жєне зат алмасулыќ µзгерістері жореді. Бул µзгерістер єртџрлі болады, єсер ету кошіне, торшаныњ жетілуіне байланысты. Кейбіреулері µледі, басќалары ары ќарай µмір сореді, ал біреулерініњ белсенділігі артады. Соњѓы альтерация бірінші альтерацияныњ айналасында ќан айналымыныњ бузылуы мен физикалыќ, химиялыќ µзгерістердіњ нєтижесінде болады. Ќабыну процесініњ алѓашќы басталуы некрозданѓан клеткалардыњ лизосомдарыныњ койреуінен жєне гранулоциттердіњ заќымдалуынан жореді. Осыныњ салдарынан корделі заттарды суда ыдырататыњ гидролиттік ферменттер босайды. Олар дєнекер улпалар мен ќан тамырларыныњ ќурылысын µзгертіп, зат алмасу процесін бузады.
Ќабынудыњ келесі кезењі (ќурамы) - жергілікті ќан айналымыныњ бузылуы. Алѓашында:
1. Ќысќа мерзімге ќан тамырларыныњ ќысылуы (тарылу) жореді. Себепші факторлардыњ єсерінен ќан тамырларын ќысатын нервтіњ тітіркенуінен, норадреналин пайда болып тамырларды тарылтады. Біраќ ол моноаминооксидазамен тез бузылады. Сондыќтан да бул фаза µте тез аяќталады (10-15секунтта).
2. Артериолдар мен капиллярлардыњ кеңею кезењі басталады, қан аѓу жылдамдап, оттегімен ќамтамассыз ету кошейеді – артериялыќ толыќќќандылыќ пайда болады, қабынѓан жердіњ ќызаруы осыѓан байланысты. Жылы ќанныњ кµп келуі, тез алмасып отыруы – жергілікті температураныњ жоѓарлауы (соlor).
Ќабыну кезiндегi шеткерi кан айналысы бузылыстары
Артериялыќ толыќ ќандылыќ себептері:
1. Ќан тамырларыныњ кењеюі – ол алѓашќы заќымдаушы єсерге берген рефлекторлыќ жауабы болып табылады
2. Физика-химиялыќ µзгерістер де єсерін тигізеді
3. Ќабыну ошаѓында пайда болѓан биологиялыќ белсенді заттар – ќабыну медиаторлары. Олар: гистамин, серотонин, ацетилхолин, кининдер. Бул медиаторлар артериолдарды кењейтеді, венулаларда бірте-бірте ќан айналымы ќиындай тоседі.
Веналыќ толыќ ќандылыќ себептері:
1. Ќанныњ ќоюлануы мен тутќырлыѓыныњ жоѓарлауы, қан тамырларыныњ µткізгіштігі артып, ќан суйыќтыѓыныњ µтуімен тосіндіріледі,
2. Ќан тамырларыныњ ќабырѓасыныњ µзгеруіне байланысты, тромбоциттердіњ пайда болуы, ќан уюыныњ жоѓарлауы
3. Серотонинніњ жиналуы – бул артериолдарды кењейтіп, венулаларды тарылтады
4. Тіндерге µткен суйыќтар ќабыну ісінулерін тудырып, ќан тамырларын одан єрі ќысады, бірте-бірте тоќырау µрістеп, ќан тоќтап ќалады.
Ќабыну кезiндегi шеткерi кан айналысы бузылыстары
Артериялыќ толыќ ќандылыќ себептері:
4. Ќан тамырларыныњ кењеюі – ол алѓашќы заќымдаушы єсерге берген рефлекторлыќ жауабы болып табылады
5. Физика-химиялыќ µзгерістер де єсерін тигізеді
6. Ќабыну ошаѓында пайда болѓан биологиялыќ белсенді заттар – ќабыну медиаторлары. Олар: гистамин, серотонин, ацетилхолин, кининдер. Бул медиаторлар артериолдарды кењейтеді, венулаларда бірте-бірте ќан айналымы ќиындай тоседі.
Веналыќ толыќ ќандылыќ себептері:
5. Ќанныњ ќоюлануы мен тутќырлыѓыныњ жоѓарлауы, қан тамырларыныњ µткізгіштігі артып, ќан суйыќтыѓыныњ µтуімен тосіндіріледі,
6. Ќан тамырларыныњ ќабырѓасыныњ µзгеруіне байланысты, тромбоциттердіњ пайда болуы, ќан уюыныњ жоѓарлауы
7. Серотонинніњ жиналуы – бул артериолдарды кењейтіп, венулаларды тарылтады
8. Тіндерге µткен суйыќтар ќабыну ісінулерін тудырып, ќан тамырларын одан єрі ќысады, бірте-бірте тоќырау µрістеп, ќан тоќтап ќалады.
Блок 3 Атеросклероз (atherosclerosіs; гр. athrа — ботқа және sklrsіs — қатаю) — қан тамырларының ішкі бетіне холестериннің сіңіп, жиналып, түйін тәрізді шоғырланып қалуы. Холестерин сіңіп қалған орын бастапқы кезде сары жолақ дақ түрінде болса, келе-келе қатайған түйінге айналады. Бұл түйіндер бір-біріне қосылады. Соның салдарынан тамырдың ішкі қабатында жаралар пайда болады, кальций тұздары шөгіп, тамыры қатаяды, қан өтуі қиындайды. Атеросклероз денедегі ең ірі қан тамыры — қолқада жиі пайда болады. Атеросклероз салдарынан қолқаның жұқарған жерлері қалталанып кеңиді (аневризма) де, басқа органдардың қан тамырларын бекітіп тастайды. Соның әсерінен кейде науқастың бірнеше минут ішінде өліп кетуі мүмкін. Шажырқай артериясының атеросклерозы ішектің өлі еттенуіне, аяқ атеросклерозы аяқтың гангренасына соқтырады. Атеросклероз жүрек қыспасы (стенокардия), жүректің созылмалы ишемиялық ауруы, жүрек инфарктінің негізгі себебі болып есептеледі. Негізінен қарт кісілерде кездеседі. Атеросклероздың пайда болу себептеріне қан қысымының жоғары болуы, эндокриндік аурулар және семіру жатады. Атеросклероздың асқынған түрі хирургиялық емдеуді талап етеді. Атеросклероздан сақтану үшін дұрыс тамақтану, әсіресе, өсімдік майын пайдалану, спортпен шұғылдану керек.[1]