1 Жылда келіп түскен нқ құны

122103

2013ж: Т_ж = --------------- = 60

2033

118044

2012ж: Т_ж = --------------- = 11,49

10272

3. Шығу коэффиценті:

кеткен НҚ құны

К_ш = ---------------------------------------;

жыл басындағы НҚ құны

14177

2013 ж: К_ш = --------------- = 1,116

122103

213

2012 ж: К_ш = --------------- = 0,0018

118044

4. Өсім коэффициенті:

НҚ өсім сомасы

К_ө = ---------------------------------------;

жыл басындағы НҚ құны

109959-122103

2013 ж: К_ө = ---------------------- = -0,099

122103

122103-118044

2012 ж: К_ө = ---------------------- = -0,034

118044

5. Тозу коэффициенті:

НҚ тозу сомасы

К_т = ---------------------------------------;

НҚ алғашқы құны

2110

2013 ж: К_т = --------------- = 0,017

122103

1174

2012 ж: К_т = --------------- = 0,096

122103

6. Техникалық жарамдық коэффициенті:

НҚ қалдық құны

К_т.ж. = ---------------------------------------;

НҚ алғашқы құны

109959

2013 ж: К_т.ж. = --------------- = 0,9

122103

67215

2012 ж: К_т.ж. = --------------- = 0,55

122103

13 - кесте. НҚ қозғалысы мен техникалық жағдайын талдау

№	Көрсеткіштер	Мәні		Ауытқу (+, -)
		2012 ж	2013 ж
1	Жаңару коэффициенті	0,084	0,032	- 0,052
2	НҚ жаңартылу мерзімі	11,49	60	48,5
3	Шығу коэффициенті	0,0018	0,116	0,1142
4	Өсім коэффициенті	0,034	-0,089	- 0,133
5	Тозу коэффициенті	0,0096	0,017	0,0074
6	Техникалық жарамдылық коэффициенті	0,55	0,90	0,35

Талдау нәтижесі бойынша 2013 ж-ға қарай жаңару коэффициенті төмендеуде, шығу коэффициенті артуда. 2012 ж. жаңару коэффициенті шығу коэффициентінен жоғары болғанымен, 2013 ж кеміген, бұл шаруашылықта негізгі капиталдың ұдайы өндірісі кеңейтілгенін айтады.

Негізгі қор пайдалану қарқындылығы мен тиімділігін талдау

Негізгі қор пайдалану тиімділігінің жалпылама сипаттамасы үшін талдау қажет (R_оп.ф.):

негізгі қызметтен түскен пайда

R_оп.ф. = ----------------------------------------------------------------------

негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны

2012 ж:

666

R_оп.ф. = --------------- х 100%= 0,54 %

123260

2013 ж:

729

R_оп.ф. = --------------- х 100%= 0,54 %

118047

Негізгі өндірістік қордың интенсивтілік деңгейін келесі көрсеткіштер бойынша бағалауға болады:

1. Негізгі өндірістік қордың (ФО_опф) қор қайтарымдылығы:

өндірістік өнім қоры

ФО_оп.ф. = ----------------------------------------------------------------------

негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны

2. Қор сыйымдылығы (Ф_Е):

орташа жылдық құны

Ф_Е = -----------------------------------------------

өндірілген өнім құны

1) 2012 ж:

27220

Ф_опф = -------------------------- = 0,22

123260

2013 ж:

35666

Ф_опф = -------------------------- = 0,30

118047

2) 2012 ж:

123260

Ф_Е = -------------------------- = 4,53

27220

2013 ж:

118047

Ф_Е = -------------------------- = 3,31

35666

Зерттеулер көрсеткендей, егер шаруашылықтарда жердің сапасы жоғары болса, қор қайтарымы деңгейі жоғары болады. Бұдан ауыл шаруашылығында қор қайтарымын арттыру резервтерінің бірі жердің өнімділігін арттыру мен оны тиімді пайдалану.

Қор қайтарымын арттырудың маңызды факторы – негізгі өндірістік қорлардың тиімді құрылымын қамтамасыз ету, ең алдымен өсімдік және мал шаруашылығы.

Негізгі өндірістік қорларды тиімді пайдалану тиімділігі күш және жұмысшы машиналар арасындағы тиімді үйлесімділік болғандықтан жағдайды арттыруға болады.

Қор қайтарымы көбінесе негізгі және материалды айналым құрылымы арасындағы күрделенген жағдайға байланысты. Еңбек құралдарымен оптималды қамтамасыз еткен жағдайда алғашқылар және, керісінше – тыңайтқыштар, тұқым, жем-шөп жетіспеушілігі кезінде негізгі қор пайдалану тиімділігі төмендейді.

Негізгі қорларды пайдалану тиімділігі олардың техникалық жағдайына, жаңару дәрежесі мен тозуына байланысты болады. Тозудың жоғары дәрежесі, нашар техникалық жағдай қор қайтарымының төмендеуіне әкеледі. Керісінше, негізгі қор өз уақытылы жаңарту (жаңасын сатып алу, құру, ескісін қайта құрастыру және жөндеу жолымен) оларды өнімді пайдалануға мүмкіндік береді.

Негізгі қор пайдалануды жақсартуға жерді өңдеу және мал шаруашылығында еңбекті тиімді ұйымдастыру; жұмысшылардың қор қайтарымды арттыруға материалды және моральды ынталандыру мүмкіншілігін береді. Сондықтан негізгі қор тиімділік және қарқындылық деңгейі жер, еңбек, материалды, қаржылық ресурстарды пайдаланумен тығыз байланысты және осы факторлардың тиімді үйлестіруінде оң нәтижеге жетуге болады.

Тәжірибеде капиталдың қорлануы инвесторлар нысанында жүзеге асырылады, ол ұзақ мерзімді қаржы жұмсау түрінде іске асырылатын жиынтық шығарымдардан қайтарым алу үдерісі.