
- •Тестік тапсырмалар «Мектепке дейінгі жастаѓы балалардыњ тіл дамыту єдістемесі»
- •7 Жастаѓы балаларды оќыту ‰шін мазм±ндаудыњ жања тєсілі:Басты кейіпкер атынан мазм±ндау.
- •Тесттік тапсырмалар
- •Мектепке дейінгі балалардыњ сµздік ќорын ќалыптастыру.
- •Тілдіњ дыбыстыќ мєдениеті
- •Тілдіњ грамматикалыќ жаќтарыныњ ќалыптасуы
- •286. Грамматикалыќ д±рыс тілді ќ±растырудыњ єдістері:
- •287. Тіл бµліктері бойынша сµздіњ дифференциациясы кµрінеді:
- •Мектепке дейінгі балалардыњ грамматикалыќ ќатарды ќ±руы морфология, сµздік оќу, синтаксис бойынша ж±мыстарѓа жол ашады.
- •Баѓдарламалыќ ядро грамматика бµлімінде тілдік ќ±ралымдарды жалпылау болып табылады.
- •Мектепке дейінгілердіњ єдеби білімі
- •Сауаттылыќќа оќуѓа дайындыќ
- •Мектепке дейінгілердіњ тілін дамыту бойынша бала баќшадаѓы єдістемелік ж±мыс
Тестік тапсырмалар «Мектепке дейінгі жастаѓы балалардыњ тіл дамыту єдістемесі»
Тіл дамыту єдістемесініњ зерттеу пєні: Баѓытталѓан педагогикалыќ єсер жаѓдайындаѓы баларлардыњ ауызша сµйлесу ќарым-ќатынас ќабілеттері мен туѓан тілін мењгеру процессі.
Тіл дамыту єдістемесініњ єдістемелік негізі: Ќоѓам µмірі мен дамуындаѓы тілдіњ рµлі жайлы теория.
Тіл дамыту єдістемесініњ физиологиялыќ негізі: Екі сигналдыќ жүйелер туралы И. П. Павлов ілімі
Тіл дамыту әдістемесі ењ тыѓыз байланысќа ие: Мектепке дейінгі педагогика.
Тіл дамыту єдістемесі зерттейді: Мектепке дейінгі жастаѓы балаларда сµйлеудіњ ќалыптасуы бойынша педагогикалыќ ќызметтіњ зањдылыќтары.
Тіл дамыту єдістемесініњ маќсаты: Педагогикалыќ ыќпалдыњ ±тымдылыѓын кµтеретін ѓылыми-педагогикалыќ негіздегі ењ єсерлі ќ±ралдар, єдістер мен тєсілдерді ќ±растыру.
Тіл дамыту єдєстемесімен тыѓыз байланысты ѓылым: Педагогика.
Балабаќша мен мектепте тіл дамыту сабаќтастыѓы тапсырмаларын орындауда тіл дамыту єдістемесі бірігіп ќызмет істейді: Бастауыш мектепте тілді оќыту технологиясымен.
Д±рыс н±сќаны белгілењіз:Мектепке дейінігі жастаѓы балалар тілініњ ќалыптасуы бойынша педагогикалыќ зањдылыќтарын тіл дамыту єдістемесі зерттейді.
Екі сигналдыќ ж‰йелердіњ байланысын негіздейді:Физиологиялыќ.
Оќу тєсілдері, єдістемелер, тапсырмалар мен маќсаттарды аныќтаѓанда, тіл дамыту єдістемесі неге ж‰ктеледі?Мектепке дейінгі дидактикаѓа.
Сµздік ќорыныњ дамуы, тілдіњ грамматикалыќ жаѓыныњ ќалыптасуы, байланысќан сµздерді оќыту, сауаттылыќќа оќытуды дайындау:Балабаќшадаѓы тіл дамыту тапсырмалары.
Мектепке дейінігі жастаѓы балалардыњ тіл дамытуды оќытудыњ єдістемелері:Кµрнекті, ауызша, тєжірибелік.
Мектепке дейінігі балалар тіл дамытуды оќыту тєсілдері:Ауызша, кµрнекі, ойындыќ.
Сапалы µзгерістерге єкелетін аќырындап жинаќталатын сандыќ µзгерістер процессі:Даму.
Бала тєрбиеленетін жинаќталатын стихиялыќ сµйлеу ортасы:Шынайы сµйлеу ортасы.
Бала µсетін м‰мкіндіктерді дамытатын сµйлеу ортасы:Потенциалды дамытатын сµйлеу ортасы.
Баланыњ тілі 3 функцияны атќарады:Коммуникативті, танымдыќ, реттейтін.
Тіл ќызметініњ т‰рі:Сµйлеу.
Тіл ќызметініњ т‰рі:Оќу.
Тіл ќызметініњ т‰рі:Хат.
Тіл ќызметініњ т‰рі:Есту саќтау.
Сµздіњ белгілі бір классќа жатуы:Грамматикалыќ маѓына.
Сєйкес ±ѓыммен сµздіњ :Лексикалыќ маѓына.
Сµз:Єрќашанда мотивтендірілген.
Пєндік ќатардыњ тілдік маѓынасы:Тілдік лексикалыќ маѓыналары.
Логикалыќ ќатардыњ тілдік маѓыналары:Тілдік грамматикалыќ маѓыналары.
Тілідњ грамматикалыќ жєне лексикалыќ ќолдану ережелері:Тілдіњ нормасы.
Кµркем єдебиет нормаларын б±затын тілдік формаларыныњ жинаѓымен сипатталатын жєне µзініњ жеке ж‰йелік ±йымдастыру ќабілеті жоќ тіл формасы:Ауызекі ќарапайым.
Єлеуметтік жаѓдайымен, ќызыѓушылыќтары мен іс-єрекеттерімен біріктір ілетін єлеуметтік жєне маман адам топтарыныњ сµзі: Жаргондар.
Тіл:Потенциальді белгілер жүйесі.
Тілдіњ ењ жоѓары формасы:Көркем єдебиет тілі.
Тіл элементтерініњ ‰лгілік, бірізді жєне бєріне бірдей ќолданылуы:Тілдік норма.
Тұраќты территориалды білім беру ретінде ќалыптасќан тіл формасы:Диалект.
Көркем єдебиет тілініњ грамматикалыќ нормасы:Синтактисистік ќ±рылымдар мен єр т‰рлі сµз таптарыныњ морфологиялыќ формаларын ќолдану ережелері.
Кµркем әдебиет тілініњ лексикалыќ норалары:Сµйлегенде сµздерді ќолдану ережелері.
Көркем єдебиет тілініњ орфоэпиялыќ нормалары:Ауызша сµз сµйлеуде айтылу нормалары.
Көркем єдебиет тілініњ нормасына сай:Туфли
Ілік септігіндегі зат есім:Баланыњ.
Тіл ортасыныњ дамыту потенциалынан тіл ќабілеттерініњ пайда болу интенсивтілігініњ тєуелділігі:Тіл мењгеру зањдылыќтары.
Оќушыѓа µзініњ сµздік ќорын ±тымды ќолдануѓа серпіліс беретін тіл оќыту єдістемесі:Сµйлесу єдісі.
Белсенді сµйлеу тєжірибесін ќамтамасыз ету єдістемелік ќаѓидасы негізінде тілдіњ дамуы тек ќана ... жаѓдайында болады.Тілдесу процессінде.
Ќ±рдастарымен тілдесуді бастаѓанда ‰лкен жастаѓы мектепке дейінгі балалардыњ жоѓары мотиві:¤зін-µзі баѓалау мен танылудан шыѓатын ќанаѓаттандырылу ќажеттілігі.
Мектепке дейінгілер іс-єрекетініњ т‰рі:Ењбек.
Мектепке дейінгілер іс-єрекетініњ т‰рі:Тілдесу.
Тілдесу формасы (Лисина М.И. бойынша):Жаѓдайлыќ-т±лѓалыќ.
2-6 айлыќ балаларѓа тєн:Жаѓдайлыќ-т±лѓалыќ тілдесу формасы.
6 айдан- 3жасќа дейінгі балаларѓа тєн:Жаѓдайлыќ -іскерлік тілдесу формасы.
3-5 жас аралыѓындаѓы балаларѓа тєн:Жаѓдайлыќ емес-танымдыќ тілдесу формасы.
5-7 жас аралыѓындаѓы балаларѓа тєн:Жаѓдайлыќ емес-т±лѓалыќ тілдесу формасы.
Єр т‰рлі балалар іс-єрекеттерін ќолданылатын сабаќтар:Интеграциялыќ.
Бір сабаќтыњ баѓдармалыќ мазм±нында тілдік тапсырмалардыњ бірігуі:Комплекстік.
Жалпы бір мазм±нда єрт‰рлі даму тапсырмалары шешілетін сабаќтар:Комплекстік.
Тіл дамыту ќ±ралы:Тілдік орта.
Тілдік формада ойдыњ мазм±нын толыќ т‰рде кµрсете алмайтын сµз:Жаѓдайлыќ.
Сµз контексініњ µзінде ашылады:Контекстік.
Тілдік тєсіл: С±раќ.
Тіл дамытудыњ жетекші ќ±ралы:Оќыту.
Єдістеме бµлігі:Тєсіл.
Тіл дамыту єдістемесініњ тапсырмалары µз кµрінісін тапќан мектепке дейінгі тєрбиеге єлемдегі ењ бірінші жетекшіліктіњ авторы:Я. А. Коменский.
мектепке дейінгі тєрбие мен оќытудыњ ±йымдастырылуы, єдістемелері, мазм±ны, тапсырмалары мен маќсат-міндеттері ж‰йелі т‰рде ±сынылѓан Я. А. Коменскийдіњ шыѓармасы: «Ана мектебі».
Негізінде ±лттылыќ ќаѓидасы жатќан тіл ‰йрену ж‰йесін ќ±растырѓан:К. Д. Ушинский.
К. Д. Ушинский оны «тањѓаларлыќ педагог» деп атаѓан:Туѓан тіл.
Балаларды туѓан тіліне «алѓашќылыќ» оќытудыњ педагогикалыќ ж‰йесін ќ±растырды:К. Д. Ушинский.
Баланыњ тілді мењгеру бойынша баѓытталѓан жетекшіліктіњ ќажеттілігі негіздеді:К. Д. Ушинский.
К. Д. Ушинский бойынша оќытудыњ 2 т‰рі:Єдістемелік жєне дайындыќ оќыту.
К. Д. Ушинскийдіњ тіл оќыту ж‰йесініњ негізінде жатќан ќаѓида:Халыќтыќ.
«Балалар єлемі», «Ана тілі» оќулыќтарыныњ авторы:К. Д. Ушинский.
К. Д. Ушинскийдіњ кµмекші ќ±ралы: «Балалар єлемі», «Ана тілі».
«Азбука» (1872), «Жања Азбука» (1875) оќулыќтарыныњ авторы:Л. Н. Толстой.
«Бірінші сананыњ пайда болуынан мектепке дейінгі жасќа дейінгі балалардыњ аќыл-ойлыќ жєне адамгершілік дамуы» (1871) оќулыѓыныњ авторы:Е. Н. Водовозова.
Е.Н. Водовозова б±л єдістемені балаларды туѓан тіліне оќытудаѓы негізгі деп санаѓан.Сµйлесу.
«Мектепке дейінгі жастаѓы бала тілініњ дамытылуы» (1973) оќулыѓыныњ авторы:Е. И. Тихеева.
Ерте жастаѓы балалардыњ тіл дамыту с±раќтарымен айналысатын єдістеменіњ негізін салушы:Тихеева Е.И.
Е. И. Тихеева тіл дамуы єдістемесіне байланысты толыќ т‰рде ќ±растырѓан с±раќтары:Сµздік ќорын толыќтыру, байланысќан сµйлеуді дамыту.
Балалардыњ хат жазу сабаќтарыныњ авторы. Е. И.Тихеева.
Е.И. Тихеева:Балалардыњ хат жазу сабаќтарын ±сынды.
Тіл дамыту єдістемесіндегі ерте жастан бастап шетел тілі мен сауаттылыќќа оќытуѓа ќарсы болды:Е. И. Тихеева.
«Мектепке дейінгі мекемедегі тірі сµз» (1933) кµмекші ќ±ралыныњ авторы:Е. А. Флёрина.
Е. А. Флёрина тіл дамыту єдістемесіндегі ќандай с±раќтарѓа ‰лкен мєн берді:Мєнерлеп оќу жєне балалардыњ єњгімелеуі.
Балаларда сµздіњ грамматикалыќ ќатарын ќалыптасуын толыќ зерттеген:В. В. Гербова.
М. Монтессори ж‰йесі бойынша алѓашќы болып Ресейде балабаќша ашќан педагог:Ю. Фаусек.
Е.И.Тихеева мектепке дейінгі жастаѓы балалардыњ даму кµзі ретінде атап µтті:Ќоршаѓан ортадаѓы заттар мен ќ±былыстар.
Мектепке дейінгі жастаѓы балалардыњ тіл дамуту єдістемесініњ ѓылым ретіндегі негізін салушы саналады:Е.И. Тихеева.
Мектепке дейінгі жастаѓы балалардыњ сµздік ќорын дамыту єдістемесімен ш±ѓылданды:В.И. Логинова
Мектепке дейінгі жастаѓы балалардыњ байланысты сµйлеуініњ даму єдістемесін зерттеді:О.С. Ушакова.
Ерте жастаѓы балалармен индивидуальді сабаќтар ж‰ргізудіњ негізгі дидактикалыќ ќаѓидалары:Кµрнекіліктіњ сµзбен ‰йлесімділігі, индивидуальді ерекшеліктерін есепке алу, жоспарлыллыќ, эмоциональділік, ќайталануы.
Ерте жастаѓы балалар тілініњ даму тапсырмаларын ±тымды шешу шарттары:‡лкенмен тілдесу ќажеттілігініњ пайда болуы, µмірлік жаѓдайдыњ д±рыс ±йымдастырылуы, балалар іс-єрекетініњ єр т‰рлілігі, баланыњ ‰лкенге ќарым-ќатынасыныњ эмоциональді-оњ болуы, тєрбиеші сµзініњ ‰лгісі.
Дауыс реакцияларын дамытуѓа септігін тигізетін тєсілдері:Сµздерді интоацияныњ, ырѓаќтыњ, дауыстыњ к‰шін азайту не кµбейту арќыты µзгеруімен ќайта-ќайта ќайталау, ізденіс іс-єрекетініњ ±йымдастырылуы, баламен «єњгімелесу», дауыспен т‰гендеуді ±йымдастыру, кенеттен пайда болу мен жок болу.
0-ден 6 айѓа дейінгі балалар тілдесуініњ жетекші ќ±ралдары:Экспрессивті-мимикалыќ.
Балада бірінші сµздер ќай жаста пайда болады:1 ќарай.
Бала тілдіњ негізгі грамматикалыќ зањдылыќтарын ќай жаста мењгереді:3 – 3,5 ќарай.
Бала р, л, ш, ч, ж, щ, ц дыбыстарын мењгереді:4 ќарай.
Баланыњ сµйлеуге дейінгі белсенділігініњ танылуы:Айѓай.
Тілдесудіњ д±рыс аныќтамасы: Тілдесу – б±л бєріне ортаќ нєтижеге жету ‰шін к‰штерін біріктіру жєне ќарым-ќатынасты д±рыстау ‰шін олар єр т‰рлі аќпаратпен алмасу барысындаѓы екі не одан да кµп адамдардыњ µзара єрекеттесуі.
Балалар арасындаѓы тілдесуді дамытуѓа баѓытталѓан тєсіл:Сюжетті-рµлдік ойын.
Кіші мектепке дейінгі жастаѓы балаларды оќытуда жиі ќолданылатын монологиялыќ сµздіњ даму тєсілі:Кµрнекілік негізінде єњгімені жеке бµліктерден ќ±ру.
Бала µмірініњ алѓашќы жарты жылында тєрбиелік єсердіњ негізгі формасы:Эмоциональді тілдесу.
Балада сµзде дыбыстыќ жєне маѓыналыќ жаѓынан т±тастыќ реакциясы ќалыптасу барысындаѓы тідесу:Пєндік тілдесу.
Балалыќ шаќтыњ ерте кезењінде тіл дамуы екі периодќа бµлінеді: Тілдіњ дайындыќ жєне µзіндік ќалыптасу кезењі.
Сєби µмірініњ 3 айында дамитын эмоциональді мєнерлі реакциясы:Тірілу комплексі.
«Тірілу комплексініњ» ќ±рамына кіретін реакциялар:Мимикалыќ, ќимылдыќ, дауыстыќ.
Б±л жас периодында бала тілі ќоршаѓан ортамен тілдесудіњ негізгі ќ±ралы бола бастайды:2 ќарай.
Осы жастан бастап бала адам дауысыныњ дыбыстарын ќайталай бастайды:гукать и гулить3 айда.
Б±л жаста балада алѓашќы былдыр пайда болады:5 – 6 айларда.
Белсенді тіл дамыту тєсілі:С±раќ.
Ерте жастаѓы балалардыњ тілі даму ‰шін ќолданылатын халыќтыњ ауызекі шыѓармашылыѓыныњ ‰лгісі:Сыќаќ.
Белсенді тіл дамыту тєсілі:Тапсырма.
Сµзді т‰сінуді дамыту тєсілі.Т‰сіндіру.
Белсенді тіл дамыту тєсілі:С±раќ.
Ерте жастаѓы балалардыњ тіл дамытуы ‰шін ќолданылатын халыќтыњ ауызекі шыѓармашылыѓыныњ ‰лгісі:Сыќаќ.
Белсенді тіл дамыту тєсілі:Тапсырма.
Сµзді т‰сінуді дамыту тєсілі:Т‰сіну.
Адамдардыњ µзара т‰сінушілігі мен тілдесуін ќамтамасыз ететін маѓыналыќ ашыќ сµз:Байланыстырушы сµйлеу.
Тілдіњ ±йымдасќан т‰рі:Монологиялыќ сµз.
Жаѓдайлыќ, контекстік жєне еріксіз:Диалог т‰ріндегі сµз.
Тілдесудіњ алѓашќы табиѓи формасы:Диалог т‰ріндегі сµз.
Тілдесу бірлігі:Пікір айту.
Баѓытталѓан белгілі бір таќырыпќа єдейі дайындалѓан сµйлесу:Єњгімелесу.
Ауызша монологиялыќ сµз типтері:Мазм±ндау мен єњгімелеу.
Монологиялыќ сµздіњ осы типіне сєйкес бала дайын мєтінді мазм±ндап, автордыњ не тәрбиешініњ тіл формасын ќолданады:Шыѓарманы мазм±ндау.
Кµркем єдебиет шыѓармасын тыњдаѓаннан кейін оны мєнерлеп айтып беру:¤з сµзімен айтып беру.
Белгілі бір фактініњ µз бетімен ќ±растырып айтып беруі:Мазм±ндау.
Айтып беру формасы бойынша єњгімелер болады:Суреттеу жєне сюжетті єњгімелер.
Суреттеу:Жеке затќа не ќ±былысќа тєн белгілерін ата µту.
Әңгіме-суреттеу болады:Салыстырмалы мен т‰сіндірелі.
Белгілі бір уаќыт реттілігімен µтетін оќиѓаларды жеткізеті:Єњгіме-хабарлау.
Әңгімелер мазм±ны бойынша болады:Ќабылдау, жады, елестету бойынша.
Балалардыњ тєжірибесінен дамыта айтуѓа негізделген:К‰нделікті µмір.
Жеке тєжірибеден єњгімелеу енгізіледі:Орта топ.
Ұжымдыќ хат жазу мен ќ±растыру:Тєжірибеден єњгімелеу.
Өз сµзімен айтудыњ ењ ќиын т‰рі:Тањдап алынѓан таќырып бойынша µз бетімен єњгіме (ертегі) ќ±растыру.
Балалар ‰шін њ ќиын суреттеу єњгімелері ќандай таќырыпта болады:Табиѓат.
Сурет бойынша сабаќтарда орталыќ орынды алады:Байланыстырушы сµздіњ дамуы.
Пейзажды суреттер бойынша єњгімелерді ќ±растыру сабаќтарында ‰лкен маѓынаѓа ие:Салыстырмалылыќтар мен аныќтамаларды жинау бойынша жаттыѓулар.
Диалог кµбінесе пайда болады:Еркін тілдесуде.
Диалог ж‰ргізу ќабілеттерні дамытатын білімді жеткізу ќ±ралы:Єњгімелесу.
Еркін тілдесу барысында пайда болатын тєрбиешініњ баламен єњгімелесуі:Дайындалмаѓан єњгімелесу.
Талќылау байланысќан пікірлер ретінде сипатталады:Себеп-салдар байланыстарын орналастыру.
дамыту ќ±ралыныњ жетекшісі:Тілдесу.
Ауызша ой формасына ие болѓан ±йымдасќан ж‰йесі:Монолог.
Әр т‰рлі жастаѓы балалар арасындаѓы тілдесудіњ дамуына жоѓары дењгейде єсер ететін тєсіл:Басќа топќа барып келу.
Монологты оќытудыњ негізгі тєсіліСµздік ‰лгіге тірек.
Үш жасар баланы µз сµзімен айтып беруге ‰йретуде тєрбиеші ќолданады:Кµмекші с±раќтар (білдіртпей айтатын).
Балалардыњ монологиялыќ сµзін дамыту бойынша арнайы сабаќтар басталады:5 жастан.
Өз сµзімен айту кµрініс береді:Кµмекші (білдіртпей айтатын) с±раќтармен жеткізу.
Кµрініс табатын єњгімелеудіњ маќсаты:Кµркем єдебиеттіњ т±тас ‰зінділерін ќайталау.
Объектініњ т±раќты жєне синхрондыќ ќасиеттерін санамалау т‰ріндегі баяндама:Суреттеу.
Бір-бірімен байланысќан єр т‰рлі уаќыт аралыѓында µтетін дамитын єрекеттер мен жаѓдайлар туралы баяндама:Хабарлау.
Бір ќорытындыѓа алып келетін, пікірлер арасындаѓы логикалыќ ќатынастармен сипатталатын баяндама:Талќылау.
Өз сµзімен айту: Ауызекі т‰рде кµркем єдебиет бейнесін шыѓармашылыќ т‰рде жеткізу.
ӨЗ сµзімен жеткізілетін шыѓармаѓа ќойылатын талаптар:Балалар тєжірибесіне жаќын, динамикалыќ, аныќ композициясы бар, кµркемдігі жоѓары.
Өз сµзімен жеткізгенде балаларѓа кµмек кµрсету тєсілдері:Баѓыттаушы с±раќ, тікелей кµмек, кµрініс тапќан бала тілі.
Өз сµзімен жеткізуді оќытудаѓы єдістемелік тєсілдер: Шыѓарманы жеткізуді ±ѓыну.