Ағымды дезинфекция және қорытынды дезинфекция.Ағымды дезинфе-я науқастың ошақтан шығуынан кейін өткізілетін шара (госпитальдау, мекен-жайының ауыстарылуы, науқасқа күтім жасау).Ағымды дезинфекция емдеу-сауықтару мекмелерінің қызметкерлері аурухананың стационарлық бөлімшелерінде, қабылдау бөлімшесінде, емханаларда, туберкулез, скорлатина, вирусты гипатит, дезинтерия, тырысқақ, қышыма, шешек, оба, сүзек, паротит, полиомиелиттік 1-ші ошақтарында ұйымдастырады.

Ағымды және қорытынды дезинфекцияны қадағалау эпидемияға қарсы бөлімшенің жұмысшылары тапсырылады. Гегиена ж/е эпидемиология орталықтары хирургиялық стационарда, ал соматикалық бөлімшелерде жылына екі рет өтеді. Сонымен қатар хим-қ бақылау (дезинфекциялық ерітінділер мен құрғақ препараттардың таңдамалары алынады, жақсы әрекетті заттардың құрамын анықтау үшін лобароториялық орталықтарға апарылады. Визальды бақылауды дәрігердің өзі немесе орталықтьың лаборанттары іске асырады.

Бактериологиялық бақылауды осы орталық мамандары жүзеге асырады.

Аурухана құрылымы ж/е оның жұмыс принцмпі.Ауруханалар респуб-қ, обл-қ, шеткері қаллық, аудандық /е селолық деп бөл-ді. Арнайы ауруханалар (оннкалогиялық, туберкулез ауруларын емдейтін ж/е т.б.) өзгерту саласына бай-ты қаланың шетінде н/е қаланың сыртында, көгалды аймақтарда орналасады. Аурухана құрылысының 3 негізгі типі бар: дұрыс, орталықтандырылған ж/е аралас.

Дұрыс-саласынан жүйеже аурухананың территориясында шамасы бөлек ғимараттар салынады.

Орталықтандырылған типтегі құрылыста ғимарат жабық жер асты н/е жер асты дәліздерімен біріктіріледі.

Аралас типтегі ауруханада негізгі инфекциялық емес бөлімшелер бөлек үлкен ғимаратта, ал инфекциялық бөлімшелер, шаруашылық құрылыстар 1неше шамалы ғимараттарда орналастырылады.

Аурухана аймағы 3 аймаққа бөлінеді: ғимарат, шаруашылық алаңы ж/е қорғаныш көгал даласы. Емдік және шаруашылық даласына кіру жолдары бөлек болуы қажет.

Ауруханалар мынандай объектілерден тұрады:

1.Арнайы бөлімшелерден ж/е палаталардан тұратын стационар.

2.Қосымша юөлімшелер (рентген бөлмесі, потолоанатомиялық бөлме) ж/е зертхана.

3.Аптекалар

4.Емханалар

5.Асхана

6.Кір жуатын бөлме

7.Әкімшілік ж/е басқа да бөлмелер.

Дене биомеханикасы туралы түсінік.

Биомеханика түрі ағзадағы мех-қ қозғалыс туралы ғылым. Адамның қозғалғыштық қасиеті ең қиын құбылыстың бірі. Адам көздеген мақсатына қимыл-қозғалыс арқылы жетеді. Адам өз еркімен тоқтайды ж/е қисыл-қозғалысты бастайды. Қимыл-қозғалыс белсенділігі бұл-қ ет жұмысымен басқарылады.

Тасымалдау түрлері мен әдістері.

Тасымалдау 2 түрге бөлінеді: транспортабельді, транспортабельді емес. Тран-ді тасымалдауға каталкамен, кресло каталкамен, зеңбілде, жаяу тасымалдау жатады. Транс-ді емес – тез арада реанимациялық бөлмеге тасымалдау.

Ең қолайлы ж/е берік сақтаныш тасымалдау каталкамен жүзеге асырылады. Каталкамен жағдайы ауыр н/е өте ауыр науқастар тасымалданады. Науқасты 3-улеп кушеткадан каталкаға н/е кері жатқызу.

Каталканы кушеткаға көлденең қойыңыз. Каталканың бас жағын кушетканың аяқ жағына келетіндей етіп.3-уі де науқастың 1 жағында тұрады.

1.Науқастың басымен жауырын астына.

2.Жамбас пен санның эоғ-ғы жағына.

3.Санның орта жағынан ж/е балтырдан қолдарын салады. Науқасты көтеріп, каталка жаққа 90 градус айналамыз.

Науқастыкаталкаға жатқызып, үстін жабамыз. Бөлімшеге халі нашар науқасты жібергеніміз туралы хабарлаймыз. Бөлмеге әкеліп, каталканың бас жағын төсектің аяқ жағына келтіреміз. Науқасты 3-улеп көтеріп 90 градус айналып төсекке жатқызамыз. Каталканы қолданғаннан кейін дезинфекциялаймыз. Қолды гегиеналық асептикадан өткіземіз. Науқасты кресло каталкамен тасымалдау:

1.Аяқ тұғырына аяқпен басып, кресло каталканы алға еңкейтеміз.

2.Науқасты аяқ тұғырына тұруын сұраймыз, содан соң сүйемелдеп креслоға отырғызамыз.

3.Кресло каталканы негізгі орнына келтіреміз.

4.Тасымалдауда науқас қолдарының кресло каталканың сыртына шықпауын қадағалау керекк.

5.Палатада науқасқа дайын төсекке отыруына көмектесіп, жатқызып, үстін жауып коямыз.

6.Кресло каталканы дезинфекциялаймыз.

7.Қолд гегиеналық ассептикадан өткіземіз.

Зеңбілде тасымалдау:

1.Зеңбілді көлденең қалыпта ұстап, бір уақытта абайлап, көтеріп түсіру керек.

2.Зеңбілдің шайқалуына жол бермеу қажет.

3.Артта келе жатқан адам науқастың халін қадағалап отыруы қажет.

4.Көтеріп келе жатқан адамның біреуі шаршап қалса тез арада хабарлау керек. Науқасты төсекке ауыстыру 3 адамның қатысуымен ыңғайлы.

Жаяу тасымалдау:

Науқастың өзі жүре алатын болса бөлімше ішінде жаяу тасымалдауға болады. Жаяу тасымалдағанда мейірбике науқастың қолтығынан ұстап, тіреуіш ретінде науқас қасында еріп жүреді. Көтеріп тасымалдағанда науқас көтеріп жүрген тасымалдаушының мойнынан ұстайды, тасымалдаушы науқас арқасынан ж/е тізе астынан ұстайды.

Емдеу-қорғау режисі туралы түсінік. Анықтама беру.

Емдеу-қорғау режимі - бұл науқастың физ-қ ж/е псих-қ тыныштығын қамтамасыз етуге бағытталған емдеу, сауықтыру шараларының жиынтығы.

Науқастыемдеу үрдісі кезінде емдеу қорғау режимінің мақсаты.

1.Науқасты бөлімшелерде дұрыс күту.

2.Науқастың физ-қ ж/е псих-қ тыныштығын қамтамасыз ету, жағ,ымсыз факторды жеңетін ол: тексеру ж/е емдеу кезіндегі қорқыныш, жақындарымен уақытша айырылысу кезіндегі уайым., жаңа ортаға үйрену қиындығы.

3.Мед-қ мекемеде науқастың жазылуына себеп болатын, науқастың гегиеналық сұраныстарын қанағаттандыратын қолайлы жағдай жасау.

Стационар емхананың жұмыс тәртібі.Стационар д-з – науқастарға жедел мед-қ көмек көрсететін,саны мен қатар күнделікті бақылауды н/е емдеу әдістерін қолдануды қажет ететін науқастар жататын мекеме. Стафионардың 2 түрі ажыратылады:

1.Белгілі бір аурудың бір түрімен ғана ауыратын науқастарды емдейтін стационар. М-ы; туберкулезбен ауыратын науқастарды едейтін аурухана.

3.Құрамына әр-түрлі бөлімшелер кіретін ауруханалар. М-ы, хирургиялық бөлімше, неврологиялық бөлімше, терапевтік бөлімше.

Стационардың құрылымына қабылдау бөлімшесі, емдеу-диагностикалық, емдеу бөлімшесі, аптека, асхана ж/е т.б.кіреді. Стационардағы мейірбикенің функционалды міндеттері бөлімшенің түріне ж/е онда жұмыс істеу өзгешелігіне байланысты. М-ы, қабылдау бөлімшесінің мейірбикесі, хирургиялық бөлімшенің мейірбикесі, палаталық мейірбике.

Тыныс алу ырғағының бұзылуы.

Тыныс алу мүшелері ағзаны оттегімен қамтамасыз етуге ж/е одан көмірқышқыл газын шығару қызметін атқаоады. Науқасты тексерген кезде оның тыныс алк ырғағына, жиілігіне ж/е тереңдігіне көңіл аударады.

Дені сау адамның тыныс алуы ырғақты, тыныс алу мен тыныс шығару үшін бірдей болады. Дені сау аламның тыныс алу қимылы минутына 16-20 дейін болады. Бұл адамдардың жасына, жынысына, дене бітіміне байланысты. Дене қызуының көтерілуі, қобалжуы, дене еңбегімен айналысу тыныс алу жиілігін арттырады. Бір тыныс алу қимылы ретінде тыныс алу мен шағыруды санау керек. Тыныс алу қимылы санның көбейюі яғни, 20дан көп болса ол тахипное деп аталады. Ал егер, тыныс алу қимылы санның азаюы яғни, 16дан кем болса брадипноэ деп аталады. Тыныс алудың уақытша тоқтауы апноэ деп аталады.

Тыныс алатынорталығының қызметі зардап шеккен кезде тыныс алу сирейді. Ауыр жағдайларда Чайн-Стокс, Биота ж/е Кузмауль типтес поталогиялық тыныс пайда болады. Чайн-Стокс тынысы демалу қимылдарының оқтын оқтындылығымен сипатталады, дем алу қимылдарының арасында біртіндеп өсетін ж/е тыныс толық тоқтап қалғанша азаятын үзілістер болады. Тынысы қалыпты ырғақты тыныс алумен сипатталады, ол арасында 0,5 минутке дейін созылатын ұзақ үзілістермен сипатталып отырады. Куссмауль тынысы қалыпты сирек тыныс алу циклдерімен шулы дем алумен дем шығаруы күшейюумен сипатталады.

Тыныс қимылының жиілігін санау. Тыныс алу жиілігін науқасқа байқатпай санау керек. Осындай мақсатпен науқастың білегін алып, тамыр соғуын анықтағандай болдаы, ал 2-ші қолын науқастың көкірек клеткасына койып, оның 1 минуттағы қимылын санайды. Дені сау аламның тыныс қимылының жиілігі минутына 16-20 аралығында болу керек.

Тыныс алудың физиологиялвқ типтері.

Дені сау адамның тыныс алу қимылдары тыныс алу бұлшықеттерінің көмегімен асады. Тыныс алудың физиологиялық типтерінің 3 түрі ажыратылады:

1.Кеуделік тыныс алу типінде тыныс алу қимылдары қабырғааралық бұлшықеттердің көмегімен жүзегеасады. Бұл кезде кеуде клеткасы кеңейеді ж/е тыныс алғанда кішкене көтеріледі, тыныс шығарғанда сәл төмен түседі. Мұндай тыныс алу түрі көбінесе әйелдерде кездеседі.

2.Тыныс алудың құрсақтық типінде тыныс алу қимылдары диафрогманың көмегімен жүзеге асады. Тыныс алу кезіндк диафрогма тарлады және төмендейді ж/е бұл кеуде қуысын кері қысымды үлкейтеді ж/е кеуде ауаға толы. Тыныс шығару кезінде диафрогма босайды, көтеріледі. Тыныс алудың аралас түрінде қабырғааралық бұлшықеттер ж/е де диафрогма қатысады.

Артериалдық қан қысымы деңгейінің жіктелуі.

Артериялық қысым д-з – жүректің жұмысы кезінде артерия жүйесінде түзілетін қысым.\

Жүрек жұмысының фазасына байланысты қысым цистолалаық, диастолалық болады.

Цистолалық қысым – тамырдағы қан толқыны. Ең көп көтерілген сутегі қысым, ол артерия жүйесінде жүректің сол жақ қарыншасы жиырылғаннан кейін-ақ пайда болады.

Диастолалық қысым – жүректің босаңсуының соңындағы қысым, тамырдағы қан толқыны түскен кезде болады.

Үлкен адамның систолалық артериялық қысымының қалыпты деңгейі 100ден 139 мм.с.б. дейін тербеледі. Диастолалық 60тан 89 мм.с.б. дейін 140/90 мм.с.б. деңгейінен бастап ж/е одан жоғары артериялық қысым жоғары деп саналады. Ол артериялық гипертензия н/е артериялық гипотония деп аталады,

100-60 мм.с.б. аз артериялық қысым төмен деп саналады. Ол артериялық гипотензия деп аталады. Артериялық қысымның күрт көтерілуі гипертонилық криз деп аталады.

18 жастан жоғарғы адамдағы артериялық қысым деңгейінің жіктелуі:

Қалыпты артериялық қысым категориялары:

Оптималды САҚ 120, ДАҚ 80

Қалыпты САҚ 130, ДАҚ 85

Жоғ-ғы қалыпты САҚ 130-139, ДАҚ 85-89

Жоғарғы артериялық қысым категориялары:

Артериялық гипертензия:

1 дәрежеде САҚ 140-159 ДАҚ 90-99

2 дәрежеде САҚ 160-179 ДАҚ 100-109

3 дәрежеде САҚ 180 ДАҚ 110

Жекеленген систолалық гипертензия САҚ 140 ДАҚ 90