64.«Педагогикалық қақтығыс» ұғымыныңмәні.

“Конфликт” сөзі латын тілінен аударғанда “Conflkt’s” – қақтығысу мағынасын білдіреді.

Шетелдік педагогикалық-психологиялық әдебиеттерде конфликт деп құндылық үшін күрес және белгілі бір статус, ресурстар үшін таласу барысында қарсыласты бейтараптандыру, зиян келтіру деп көрсетіледі. (Л. Козер).

Психологиялық тұрғыда конфликт дегеніміз әр түрлі адамдар арасындағы қақтығыс, ортақ қажеттіліктердің, ойлар мен сезімдердің болмауы.

Педагогикалық конфликтінің ерекшеліктері:

- Проблемалық ситуацияларда мұғалімнің дұрыс шешім қабылдауға жауаптылығы;

- Конфликтіге қатысушылар әр түрлі әлеуметтік статусқа ие;

- Өмір тәжірибесі әр түрі;

- Конфликт тәрбиелік мәнге ие болуы тиіс;

- Мұғалім инициативаны өз қолына алуы керек;134

- Кез келген қателік жаңа проблема тударуы мүмкін.

65. Педагог іс-әрекетіндегіқақтығысжәнеоныңтүрлері, себеп-салдары. Конфликтінің түрлері:

- тұлға ішілік

- тұлға аралық

- топ аралық

- тұлғалық-топтық

Тұлға ішілік конфликт – бұл тұлғаның мотивтері, қызығушылықтары, арасындағы күресті бейнелейді.

Тұлға аралық конфликт – бұл тұлғалар арасында бір-біріне қарама-қарсы келетін мақсаттарды орындау барысында іс-әрекетте туындайтын конфликтілермен сипатталады.

Топ аралық конфликт – бұл әлеуметтік топтар арасында мақсаттар мен оларға жету жолдарының қарама-қарсы келуінен туындайтын конфликтілер.

Тұлғалық-топтық конфликт - тұлғаның мінез-құлқы мен тәлім-тәртібі топтың нормалары мен қалауына сәйкес келмегенде туындайды.

Дау дамайды 3топқа бөлуге болады:

Жүйелі(системалық) түрдегі дау дамайлар,яғни негізінде білімнің жүйе ретінде қарасытырғанда, жүйедегі қайшылықтар жатады; экономикалық, саяси, этникалық, рухани болып);

Процеске байланысты (процессуальді) дау дамай,педагогикалық конфликтер, негізінен білім беру үдерісінде пайда болатын қайшылықтар.

Нәтижелі дау дамай, (шынайы және идеалды нәтижелерінің бас негіз қайшылықтарынан туады).

Дау дамай оқу процесінде 4субъекті ерекше бөлуге болады. Олар мұғалім, оқушы,ата ана және админстратор. Дау дамайлар оқушы мен оқушы,оқушы мен мұғалім, оқушы мен ата на, ата ана мен мұғалім, мұғалім мен мұғалім, оқушы мен администратор арасында болады.

Дау дамайды шешу жолдары. Ең алдымен бұл жағдайға анализ жасап, бұл проблема не үшін туындағанын тауып, түсіну керек. Оқушылармен сөйлесіп, ақыл айтып, не болғанын проблемаға қатысқан адамадырдан сұрап, проблеманын басты себебін айқындау. Оқушы мен мұғалім арасындағы дау дамайды шешкенде, баланың жас ерекшелігін ескеру керек. Қарым қатынасты жақсарту, оқушымен сөйлескенде тек сөздеге ғана емес, интонацияға, мимикаға назар аудару.

Баланың мінезінің ерекшеліктеріне мән беру керек. Агрессияға агрессиясыз жауап қайтару.Оқушының өзі не сезіп тұрғанын айтқызу, мұқият тыңдап,түсінушілікпен қарау.Мұғалім позитвті эмоциялар көрсетіп, бұл қиыншылықты шешуге ниеттін айқын балаға көресетуі керек.